बुझ्ने मानिसहरू भन्थे –‘अप्ठ्यारोमा राज्यतत्व असाध्यै क्रूर हुन्छ’ यो कुरामा पहिले विश्वास लाग्दैनथ्यो । राज्यलाई अभिभावकको भूमिकामा हितैसी देख्ने गरिन्थ्यो । संसारका कतिपय राज्यहरू ‘रामराज्य’ कै भूमिकामा समेत छन् । खोजीपसे कतिपय राज्यहरू ‘रावण राज्य’का परिचयमै पनि होलान् ।

तर यसपालि माथिको भनाइ सोरैआना सत्य लाग्न थाल्यो । गाउँघरमा सामान्य जीवनयापन गर्ने गरिब र दुखीहरूका मुखबाट यस्ता कुरा सुनिन थालिएको छ । कोरोनाजस्तो महामारी हाम्रोजस्तो देशका लागि आफ्नो दायित्वबाट पन्छिने मामलामा ‘के निहूँ पाऊँ कनिका बुक्याऊँ’ भैरहेको छ ।
मध्य कोरोनाको महामारीमा अर्थमन्त्रीले असारका केही हप्ता करदातालाई कर तिर्नका लागि लकडाउन केही खुकुलोझैँ बनाइदिएका थिए । सो समयमा जनतालाई खानेलाउने कुरा छ कि छैन, राहतको आवश्यकता छ कि भन्नु त कहाँ हो कहाँ उल्टै सरकारलाई करको मात्र दरकार रहेको रहेछ भन्ने तर्क पनि उठेथ्यो ।

बजेटमा राहतका कुनै देखिने काम गरेनन् –अर्थमन्त्री युवारज खतिवडाले । बिजुली गाडीको कर बढाए तर आफ्नो नातिले खाने विदेशी चकलेटमा भने घटाए । पुस्तकमा लागेको कर उस्तै छ बिलासिताका वस्तुमा भने छुट दिए । यसरी अलोच्य भएर सरकारबाट बाहिरिँदा जनताले उति बिस्मात गरेनन् ।

कतिपय मानिसहरूले सरकारलाई नयाँ नामकरण गरेर ‘करकार’ पनि भन्ने गरे । गरिखाने जनताहरू भोकभोकै मर्दा सरकारले रत्तिभर सुनेन । स्थानीय निकायले सकेको मद्दत गरे । कतिपय परोपकारी संघसंस्थाले सकेको मद्दत गरेर मानिसहरू बँचाए ।
अहिले फेरि सरकार कोरोना उपचारका मामलामा हात उठाएर पछि सरेको छ । पहिले ‘बेहोस् नभई अस्पताल नआऊ’ भन्यो जनताले माने । फेरि ‘सामान्य अवस्था हुँदा घरमै क्वारेन्टिन र आइसोलेसनमा बस भन्यो’ त्यो पनि जनताले माने ।

हुँदाहुँदा अहिले आएर सरकार जनताको संंवैधानिक स्वास्थ्योपचारको हक विरुद्ध गएर ‘कोरोना लागेर बाँच्न मन लागे आफैँ उपचार गरेर बाँच नत्र मर’ भन्छ भने जनताले अब सरकारले भनेका सबै कुरा टुलुटुलु हेरेर बस्नु हुँदैन ।
नेपाली काँग्रेसका प्रवक्ता विश्वप्रकाश शर्माले भनेका छन् ‘सरकार जनताको उपचार गर्न सक्दिनँ भन्छ भने जनताले पनि कर तिर्न सक्दैनौ भने भने नि ।’ यी अभिव्यक्तिले मुलुक मुठभेडतर्फ अघि बढेको भान हुन थाल्यो ।

सर्वोच्च अदालतले निःशुल्क पिसिआर् परीक्षणमा गरेको आदेश बर्खिलाप गरेर सरकार अब सरकारी पदासिन व्यक्ति, जनप्रतिनिधि, सरकारका प्रतिनिधिहरू र पावरवाला मानिसहरू भन्दाबाहेक गरिब, दुखी, पछि पारिएका जनता र छेउ लागेका मानिसलाई ‘सके बाँच नसके मर’को शैलीमा उर्दी फर्मान गरिरहेको छ । यो लोकतान्त्रिक सरकारले देखाउने राजनीतिक चरित्र पक्कै होइन ।
अहिले सरकार विपक्षी त परै जाओस् आफ्नै शुभेच्छुक र भोटरहरूबाट समेत पाँडे गालीको सिकार भैरहेको छ । ‘दुई तिहाइ नजिकको सरकार यतिको निकम्मा होला भन्ने लागेको थिएन ’ –संघीय समाजवादीका एक केन्द्रीय सदस्य हाकाहाकी नै भन्छन् ।

‘के यी सरकारका सदस्यले पाँच वर्षमा चुनाव फेस गर्नु पर्दैन । जनताले अहिले सबै कुरा मनमा लिइरहेका छन् । उपयुक्त समयमा पाइपाइ हिसाब गर्ने छन् ।’ –त्रिवि जनसंख्या केन्द्रीय विभागका सहप्रा तथा लेखक विधान आचार्य आफ्नो रोश प्रकट गर्दछन् ।

देखाउनलाई चुनावबाट जनताले चुनेको सरकार छ । करिब तीसौ हजारका संख्यामा सबै तहका जनप्रतिनिधिहरू छन् । स्थानीय, प्रदेश र केन्द्रमा शासनका लागि बलियो सरकार छ । अनि जनताले चाहिँ महामारीमा उपचारै नपाएर मर्नु पर्ने भए केका लागि सरकार पालिरहनु ? कर तिर्नका लागि ? बेथितिका लागि ? अराजकताका लागि ? या आफ्नै मृत्युको ल्याप्चे आफैँ लगाउनका लागि ! यस्तो पनि प्रजातन्त्र हुन्छ !

स्रोतहरूले भन्छन् –‘सरकारको ढुकुटीमा अझै सवा २ खर्ब रूपैयाँ छ । कोरोना कोषमा ६ अर्ब मौज्दात छ । ५ अर्ब बजेट कोरोनालाई नै छुट्याइएको छ ।’ स्थानीय र प्रदेशमा पनि कोरोनाका लागि निर्धारित बजेट छन् भने सरकारले यो अवस्थामा आफ्नो उपचार आफैँ गर भनेर जनतालाई भन्नु भनेको एक हिसाबले धम्क्याउनुजस्तै हो । ‘के यी सरकारका सदस्यले पाँच वर्षमा चुनाव फेस गर्नु पर्दैन । जनताले अहिले सबै कुरा मनमा लिइरहेका छन् । उपयुक्त समयमा पाइपाइ हिसाब गर्ने छन् ।’ –त्रिवि जनसंख्या केन्द्रीय विभागका सहप्रा तथा लेखक विधान आचार्य आफ्नो रोश प्रकट गर्दछन् ।

सरकारले यसोभन्दा प्रतिपक्षचाहिँ मुखमा दही जमाएर बसेको छ कि क्या हो ? न कुनै विरोध छ ? न कुनै सडकमै उपस्थिति छ ? जनता त दुवैलाई चाहिन्छन् नि हैन ?
महामारीको दोस्रो चरण युरोप र अमेरिकामा फेरि देखिएको छ । अहिले ९० लाखभन्दा बढी बिरामी अमेरिकामा र ७५ लाखभन्दा बढी बिरामी भारतमा रहेका छन् । यो वर्ष त्यतिकै जान सक्छ । अझ खोप बनाउने ‘दादा’ राष्ट्रहरूले त के पनि भनेर जनतालाई अत्याृउने काम गरेका छन् भने –‘स्वस्थ व्यक्ति र युवाहरूलाई यो खोप सन् २०२२ मा मात्र मिल्न सक्छ ।’ विश्व स्वास्थ्य संगठन नै यस्तो खालको डंका पिट्छ भने अरूको के भर ?

त्यसैले बुझ्ने मानिसहरूले भनेको ‘अभरमा सरकारको भर हुँदैन’ भनेको ठीक रहेछ । हामी बेथिति, गरिबी, अज्ञान, अशिक्षा र कुपोषणसँग लड्नुपर्ने मानिसहरूले कोरोनाको भार धेरै थाम्न सक्दैनौं । फेरि हाम्रो प्रशासनिक व्यवस्था यति भद्दा र झन्झटिलो भयो कि यहाँ संघीयता भनेर फेरि ‘महेन्द्रकालीन नामहरू’ नै जुराएर प्रदेशमा शासन गर्नेहरू ‘नयाँ मुखिया र जिम्मावाल’ का रूपमा उदाए । जसले गर्दा जनतालाई यो व्यवस्था स्वयम् बोझिल रहेछ भन्ने कुराको भान पर्न थालिसक्यो ।
केही दिनअघि कर्णालीको अविश्वास प्रस्ताव र मुख्यमन्त्री फेर्ने विवादमा केन्द्रले दुवै पक्षका झगडीया नेताहरूलाई केन्द्रमा बोलाएर अर्ती दियो ।

पहिलो त प्रदेश आफैँमा स्वतन्त्र शासकीय अधिकार सम्पन्न निकाय हो । सानातिना झैझमेला पर्दा खुरुरुरु कुदेर संघीय राजधानीमा आई प्रधानमन्त्रीमा फिराद गर्नै पर्दैन । तिनीहरू त्यहाँ आफैँ आफ्ना समस्याहरू समाधान गर्न सक्षम छन् । तर यसपाली भैदियो के भने प्रम केपी ओलीले ‘प्रदेश केन्द्रको आदेश मान्ने शासकीय युनिट मात्रै हो’ भनेर फेरि अर्कोपल्ट संघीय सिष्टममै प्रश्नचिन्ह लगाउने अभिव्यक्ति प्रकट गरे ।

अहिले यो देश दुई बूढाहरूको मनोकांक्षामा चलेको छ । बाँकी सबै कानुनसानुन र नियमसियम मिलाउनका लागि राखिएका फड्के साक्षीजस्ता भएका छन् । ती बूढाहरूले जे चाहे त्यही यो देशमा भैरहेको छ । सहमति, वार्ता र सम्झौताका नाममा । युवाहरू यो सब टुलुटुलु हेरिरहेका छन् । तिनीहरू पढेका छन् । काबिल छन् । देशदेशावर बुझ्छन् । विधि र प्रविधिमा समेत पोख्त छन् तर ती कि त नेकपाका हनुमान छन् कि त काँग्रेसका प्यादा ! यसरी एउटाएउटा पार्टीमा डामिएर बसेपछि ती सत्य बोल्नै सक्दैनन् । शेरबहादुर देउवाले गरेको गल्तीलाई विरोध गर्न तिनले हुँदैन भने प्रचण्ड र ओलीले गर्ने खराब कर्तुतलाई तिनले आँखा चिम्लेर सहिदिनुपर्छ । अनि यसैलाई लोकतन्त्रको छाप लगाई बूढाहरूको सामन्ती र हुकुमी शासनमा साक्षी बसिदिने काम गर्नुपर्छ भने खुन र पसिना एकत्रित गरी ल्याएको गणतन्त्रको के काम ?

यी र यस्ता प्रश्नहरू अब कोभिड महामारीका सिलसिलामा मात्र होइन । रोजगारी गुमाएर देश आएका ती बेरोजगार तीसौं लाख युवाहरूले एकसाथ सडकमा आएर सोध्ने दिन नआउला भन्न सकिन्नँ । अहिलेको स्थिति हेर्दा त्यही देखिन्छ । ‘सबै पावर भएका साना ठूला शासकहरू ‘सुतेश्वर’ अनि मृत्यु गणनाका लागि एकजना डाक्टर चाहिँ ‘जागेश्वर’ भएर अब कोरोनासँग लडेर बाहिर आउन सकिने स्थिति छैन ।’ सरकार, प्रतिपक्ष, नागरिक समाज, अदालत र सबै राजनीतिक शक्तिले ग्राउन्ड रियालिटी बुझेर काम नगरे देश क्रमशः यही महामारीकै सिलसिलामा ‘असफल राष्ट्र’ नहोला भन्न सकिन्नँ ।
अहिले दसैँको माहोल भए पनि चारैतिर यही कुरा मात्र सुन्नमा आइरहेको छ ।

कार्तिक ३ । सविना कार्की, रामेछाप ।
जनता भ्वाइस डट्कमको समन्वयमा मन्थली ३ की एकलमहिला तीर्थमाया रोकालाई सहयोग हस्तान्तरण गरिएको छ । केही दिन अघि रामेछापका सहयोगी मन (रासम) ले मन्थलीमा संचालित फुडबैंक मार्फत खाद्यान्न सहयोग गरेसँगै जनता भ्वाइस डटकमले खाद्यान्न तथा आर्थिक सहयोग गरेको हो ।

नजिकिँदो दशैंमा गरिब बिपन्नको ओठमा मुस्कान भर्ने अभिप्राय स्वरुप रोकालाई रामेछापका व्यवसायीहरुसँग समन्वय गरी सहयोग रकम हस्तान्तरण गरिएको जनता भ्वाइसका प्रधान सम्पादक प्रकाश न्यौपानेले बताएका छन् ।

रोकालाई सहयोग गर्नका लागि रामेछाप उद्योग वाणिज्य संघका महासचिव नवराज ढुङ्गेलले पाँच हजार रुपैयाँ, त्रिशक्ति फिड उद्योग सूर्य पोल्ट्रीफर्मका संचालक खेटबहादुर सुनुवारले ३ हजार रुपैयाँ गरी कूल ८ हजार रुपैयाँ नगद सहयोग गरिएको हो । रामेछाप उद्योग वाणिज्य संघका महासचिव ढुङ्गेल जिल्ला बाहिर रहेको अवस्था भएपनि जनता भ्वाइसले सहयोग गरिदिन गरेको अनुरोधलाई सहर्ष स्वीकार्दै आफ्ना सहयोगी मार्फत उक्त रकम प्रदान गरेका हुन् ।

त्यस्तै मन्थलीमा संचालित लोकप्रिय बेकरी सामग्री उत्पादन गर्ने उद्योग सुनापति बेकरी उद्योगले १५ प्याकेट बिस्कुट पनि सहयोग गरेको छ । विगतका दिनमा जनता भ्वाइसले रामेछाप ९ सिमन्तीका म्हेम्बर तामाङ्लाई सहयोग प्रदान गर्दाको समयमा पनि करिब २ हजार रुपैयाँ बराबरको बिस्कुट सहयोग गरिसकेको छ । भोकमा नै निदाउने वास्तविकता भएका वर्गलाई सहयोग गर्न पाउँदा आफूलाई निकै गर्वानुभूति हुने उक्त उद्योगका प्रोपाइटर हरेराम बस्नेत बताउँछन् ।

मन्थली नगरपालिका वडा नं. ३ डाँडागाउँमा दुखजिलो गर्दै बसेकी रोकाको ४ वर्ष अघि श्रीमानको निधन भएको थियो भने २ वर्ष अघि तामाकोसी नदीमा डुबेर उनका १४ वर्षे छोराको समेत मृत्यु भएको छ । यद्यपि रोका आफ्नो छोराको तामाकोसी नदीमा डुबेर मृत्यु भएको नभई अरु कसैले मारिदिएको आरोप लगाउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘छँदाखाँदाको छोरालाई ललाई फकाई मन्थली लगे । काम लगाइदिए जस्तो गरे र मारिदिए ।’ रोका रुँदै भन्छिन् ।

गत शुक्रबार जनता भ्वाइसको टिमले उनको घरमै पुगेर उनलाई दाताले दिएको सहयोग रकम र सामग्री हस्तान्तरण गरेको हो । समाचार संकलन गर्नु मात्र नभई गरिब बिपन्नको दुःखमा सरिक हुनु पनि पत्रकारिताको व्यवहारिक मर्म हो । सोही बाटोमा हिँड्न मात्र जनता भ्वाइस कोसिस गर्दैछ ।’ सहयोग हस्तान्तरणको बारे छोटो प्रतिक्रिया दिँदै अध्यक्ष कुमार श्रेष्ठ बताउँछन् ।

काठमाडौं ।

नेपाल प्रहरीमा कोरोना संक्रमितको संख्या ५ हजार ३ सय २९ पुगेको छ । जसमध्ये काठमाडौं उपत्यकाकै ११ सय ६ जना सक्रिय संक्रमित छन् । प्रहरी प्रधान कार्यालयका ३ सय ६५ र उपत्यकाका ७ सय ४१ गरी ११ सय ६ जना सक्रिय संक्रमित छन् । हालसम्म २ हजार ८५ जना उपचाररत छन् भने ३ हजार २ सय ४४ जना डिस्चार्ज भएका छन् ।

प्रदेश १ मा १५० जना, प्रदेश २ मा ८५ जना, वाग्मती प्रदेशमा १७४ जना,गण्डकी प्रदेशमा १९५ जना, लुम्बिनी प्रदेशमा २०५ जना, कर्णाली प्रदेशमा ४८ जना र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा १२५ जना प्रहरी कोरोनाका सक्रिय संक्रमित छन् ।

असोज २९, पोखरा ।

पोखरा महानगरपालिकाको कर्मचारीमा कोरोना संक्रमण देखिएपछि महानगरपालिकाले आफ्ना सेवाहरु अनिश्‍चितकालका लागि बन्द गरेको छ ।

बिहीबार बिहान एक विज्ञप्ति जारी केही कर्मचारीमा कोरोना देखिएको र केही कर्मचारी ट्रेसिङमा परेका कारण सेवा बन्द गरिएको विज्ञप्तिमा लेखिएको छ ।

मेयर मानबहादुर जीसीका अनुसार अत्यावश्यक कामहरु र वडाले दिने सेवा भने निरन्तर रहनेछ ।

असोज २८, प्रकाश /कुमार।

बर्खाको महिना, झमझम पानी परिरहेको समय छ । यो समयमा प्रकृति यति मायालु बनेको छ कि, लाग्छ धरति यतिबेला रजस्वला भएको छ । धरतिले काँचुली फेरेको बेला हो यो भन्छन्, कवि मन भएका कलमजीविहरु यसलाई ।

चारैतिर डाँडाकाँडा कुहिरो र तुवाँलेले ढाकिएका छन् । हेर्दा प्रकृतिले घुम्टो ओडेको जस्तो देखिन्छ । घुम्टोभित्र यो धरति यसरी लुकेको छ, जहाँ धरति र आकाशको लुकामारी चलिरहेको छ । रातो माटोको पृष्ठभूमिमा आकाशका अप्सराले प्रयोगगर्ने अत्तरको थोपा चुहिएझैं लाग्ने गरी पानी बर्षिरहेको छ, तप्प तप्प, तप्प ।

आकाशको पानीले धरतिलाई पनि अन्याय गरिरहेको झैं लाग्छ काहीँकाहीँ त । एउटै धरतिको आँचलमा पनि कतै हरियो रंगले आफूले आफैंलाई सिँगारेको छ त कतै रातो रंगले । सर्सर्ती हेर्दा लाग्छ, हरियो रंगले प्रकृति आफूलाई जीवनवादी भएर देखाउन चाहन्छ भने कतैकतै चाहिँ क्रान्तिवीर ।

दर्शकहरु, आज हामी यही प्रकृतिमा रहेर रमाएका एकजना व्यक्ति, जो जीवन विहिन जीवन जसोतसो जिउँदै गरेका छन् । उनै एकजना पात्रलाई यहाँहरुको माझमा प्रस्तुत गर्ने जमर्कोमा छौं । यहाँहरुले पृष्ठभूमिमा देखिरहनु भएका व्यक्ति वास्तवमै जीवनले ठगेका पात्र हुन जस्तो लाग्छ ।
रामेछाप जिल्ला रामेछाप नगरपालिका वडा नं. ९ सिमन्तीमा बसोबास गर्ने म्हेम्बर तामाङको दर्दनाक अवस्था यहाँहरुको माझमा देखाइरहेका छौं । यतिबेला ५२ वर्षको उमेरमा हिँडिरहेका छन् म्हेम्बर आजका दिनसम्म । जन्मेको ६ वर्षको चञ्चलतापूर्ण अवस्थामा उनी जीवन रहेसम्मका लागि अपाङ्ग बनेको बताउँछन् । २०२५ सालको त्यो परिवेशले उनको जीवनमा जीवनको रंग त भर्यो तर रंग भरेको ६ वर्ष अर्थात् २०३१ सालको साउन महिनामा उनको उही जीवनको आधा रंग नियतिले खोसेर लाग्यो, जीवनलाई अपाङ्ग बनाइयो ।

उपचारका लागि बिराटनगर र धरानका अस्पतालमा त्यो बेलामा डोकोमा बोकिएर धाउँदा पनि उनको अवस्था नसुध्रिएको म्हेम्बरको भनाई छ । यतिबेला तामाङ दुबै गोडलाई टेकेर सामान्य मान्छे जस्तो उभिन सक्दैनन् । २ वटा लठ्ठीको साहारामा आफूलाई यताउता लैजाने गरेका छन् । आफूलाई धेरै माया गर्ने आमालाई पनि तामाकोसी र सुनकोसीको संगम बेनीघाटले खाइदिएको छ । आमाको यादमा बाबुको साहाराले बाँचेको भए पनि १० वर्ष अघि आफ्नो बाबुलाई गुमाउँदा भने साँच्चै पीडा भएको बताउँछन् ।

विक्रम संवत् २०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पले तामाङ्को १ तले घरलाई पनि ढाल्यो । घर ढलेसँगै आफ्नो साहारा र बासस्थान दुबै ढालिदिएको त्यो बेलामा तामाङ्लाई लागेको रहेछ । राज्यले भूकम्पमा छाप्रा भत्किएका तथा पहिले नै भग्नावशेष भएका र बास नै सिद्धिनेगरि भत्किएका आवासलाई पनि एउटै डालोमा हल्यो र आवास पुनर्निमाणको लागि ३ लाख दिने घोषणा गर्यो ।
यता म्हेम्बरको घर पनि सरकारले हालेको ३ लाखको डालोमा गुट्मुटिएर कोचरियो । उनले आफ्नो बास बनाउन ३ लाख पाए । ३ लाख त पाए, तर उनले पाएको ३ लाख उनलाई बालुवामा पानी खन्याय जस्तै भएको उनले हामीसँग बताएका छन् ।

आफूले अपाङ्ग भत्तास्वरुप पाएको रकम र आफ्नै जग्गामा टेलिफोन कम्पनी एनसेलले टावर बनाएर महिनावारी दिने २–२ हजार रुपैयाँ बचाएर राखेको रकमबाट ३ लाख गरी ६ लाखमा २ कोठे भवन बनाएका रहेछन् । एनसेलले टावर राखे पनि त्यसको नियमति देखभालका लागि कुनै शुल्क नलिई त्यो बापत् सोही टावरले व्यहोर्ने गरी २ वटा बत्ती बालेको भएपनि हालका दिनमा सो बत्ती पनि कटौती गरिदिएकोमा उनले निकै दुःख व्यक्त गरेका छन् ।

भवन त बनाए, तर त्यो भवनलाई सिँगारपटार गर्ने काम अहिलेसम्म सकिएको छैन । नयाँ बनाएको घरमा न झ्याल हालेको छ, न ढोका नै । चार भित्ता र छानो मात्रै ठड्याएको घरमा कुनै फिनिसिङ गरिएको अवस्थामा छैन ।

उनी आफ्नो आगामी जीवनको बारेमा सोच्दा रहेछन् । हिजोको जीन्दगीमा आएका चुनौतिलाई सामना त म्हेम्बरले गरेरै आजका दिनसम्म आइपुगे । तर भोलिको जीवन कस्तो बन्ला भन्ने चिन्ता उनको मनमा मडारिने गरेको उनले हामीलाई बताएका छन् । एकमुठी तातो पानी पनि भोलिका दिनमा दिने कोही नहुने कुराले उनलाई निकै सताउने गरेको छ ।

म्हेम्बरका आफ्ना धेरै समस्याहरु छन् । उनी राम्ररी हिँड्न सक्दैनन् । सुत्नेघरदेखि भान्छाघरको यात्रा उनको लागि निकै कष्टकर हुन्छ । दुबै हातले लठ्ठी टकेकर त्यही लठ्ठीको साहारामा कान्ला उक्लिनु पर्दाको पीडा उनलाई सहिनसक्नु हुने तामाङ बताउँछन् । हत्केला र घुँडाका छालाहरु घोटिएर १० बाली काँधमा जुवा राखेर जोती बुढो भएको गोरुको काँध जस्तो भएको देख्दा मन अमिलो हुने अवस्था छ ।

उनी आफ्नोलागि भन्दा अरुका लागि सहित् हुने समस्या बताउँछन् । उनलाई आफ्नो घरमा झ्याल र ढोका नभएकोमा चिन्ता छैन । चिन्ता छ त केवल, गाउँमा भएको खानेपानीको समस्याको मात्र । आफूलाई एनसेल टावरले दिएको २ वटा बत्तिको लाइन समेत काटिए पछि आफ्नो जीवन दिउँसै अंध्यारो भएकोमा अब त राती पनि अध्यारो भएको बताउँछन् । उनलाई यतिबेला बिजुरीको बेहद् खाँचो छ, तर कसले दिने ? गरीब, दुखीको साहारा यो स्वार्थी दुनियाँमा को हुने रहेछ र ? गरिब दुखीको साहारा भनेको भगवानलाई मानिन्छ । तर त्यो पनि नदेखिने भएर हिँड्छ होला, बोल्न नसकेर लाटो भएको होला ।

उनी शरीर अपाङ्ग भएपनि दिमागका भने असाध्यै सबल देखिन्छन् । उनको बुझाई निकै उच्च कोटिको छ । उनले आफ्नो शारीरिक अवस्थाको कारणले पढ्न नपाए पनि जीवनकालको मध्यविन्दुमा भने प्रोढ कक्षा पढ्न पाएका रहेछन् । आफूले पढ्न पाएको प्रौढ कक्षामा जीवनवादी शिक्षा पाएका रहेछन् भन्ने अनुमान हामीले पनि गर्न सक्यौं । समाजिक कुलतका विषयमा उनको बुझाई असाध्यै उच्चस्तरीय रहेछ । केही समय गाउँमा नै पढेको प्रौढ कक्षाको कारण उनी यतिबेला आफ्नो नाम कनीकुथी लेख्न सक्ने भएछन् । प्रौढ कक्षाको पढाईको कारणले उनी आफूमा धेरै परिवर्तन आएको बताउँछन्

उनको जीवनमा धेरै चुनावहरुलाई उनले व्यहोरेका छन् । देशमा भइरहने हरेक चुनावहरुले कतै न कतै गरिब, भोका तथा दीनदुखीहरुको मर्मको भावलाई बोल्ने गर्छ भन्ने विश्वव्यापि मान्यता छ । यही मान्यतालाई आत्मसाथ गर्दै आफ्नो गरिबी, दुखदायी अवस्थाको अन्त्य होला भन्ने आसमा उनले पनि पटकपटक कुनै न कुनै राजनैतिक पार्टीलाई भोट हालेका छन् । भोट किन हाल्नु पर्छ भन्ने पनि उनलाई उनको स्तर पर्याप्त बुझाई रहेछ । आफूले अघिल्लो चुनावमा कसलाई भोट हालें भन्न पनि उनी हिच्किचाउँदैनन् । पछिल्लो समयमा भएको संघीय राज्य व्यवस्थाले उनको चेतनामा सामाजिक परिवर्तन ल्याउनुपर्छ भन्ने छाप छोडेको रहेछ ।

रामेछापका सहयोगी मन (रामस) ले मन्थलीमा संचालन गरेको फुडबैंकको काउन्टर सेवा भन्दा बाँकी समयमा गाउँगाउँमा भएका असाहय, अपाङ्ग, वृद्धवृद्धा सहयोगमुखी राहत वितरणमा रासमले पहिलो पटक भेटेको हो म्हेम्बरलाई । रासमले म्हेम्बरलाई १ बोरा चामल, १ लिटर तेल, ४ केजी दाल, २ केजी नुन र १ केजी सोयाबिन वितरण गर्न जाँदा गरेको अनुभव हामीलाई रासम सदस्यद्वय जय मानन्धर र विपिन भट्टराईले बताएपछि उनको अवस्थालाई बुझ्न हामी पनि लागेका हौं सिमन्ती तर्फ ।

तामाङ्को त्यस्तो अवस्थालाई देख्दादेख्दै रिपोर्टिङ्को लागि मात्रै क्यामेरा तेस्र्याउन मात्र जान हामीलाई पनि मन लागेन । जसरी रासमले दाताले दिएको सहयोगलाई न्ययोचित वितरण गरी गरिब दुखीको सेवा गरिरहेका छ, त्यसरी नै हामी पनि उनलाई सहयोग जुटाउन तर्फ लाग्यौं । सहयोग खोज्दै जाँदा युवा व्यवसायी हरेराम बस्नेत, जो मन्थलीको बसपार्कमा सुनापति बेकरी फुड प्रोडक्ट संचालन गरी बसेका छन् । उनलाई हामीले तामाङ्को बारेमा बतायौं । बस्नेतले आफूले आफ्नो तर्फबाट सक्नेजति करिब २ हजार बराबरको बिस्कुट तथा बेकरी खाजा आइटमको पोको पारिदिए । त्यही पोकोलाई हामीले पनि उच्चकोटीको सहयोग मानी स्वीकार ग¥यौं ।

बस्नेतले खाजाको बन्दोबस्त त गरिदिए । अब उनको हातमा केही रकम पनि राखिदिन पाए उनी झनै खुशी हुनेथिए भन्ने आंकलन हाम्रो टिमले फेरि ग¥यो । त्यसको लागि पनि दाता खोज्ने काम भयो । पैसाको माम्लो, आफूसँग भएको रकम सजिलै त कसले दिन्थ्यो र ? धेरै व्यक्तिहरुसँग सहयोग माग्दै गर्दा हामी पुग्यौ, रामेश्वर पाण्डेसँग । पाण्डे यतिबेला रामेछाप जिल्लाको ट्राफिक प्रहरी प्रमुखको रुपमा कार्यरत् राष्ट्रसेवक हुन् । उनलाई हामीले तामाङ्को बारेमा बतायौं र हामीहरुको योजना सुनाउनासाथै उनले अबिलम्ब आफूसँग भएको ३ हजार रुपैयाँ हाम्रो हातमा थमाइदिए । यसले त हामीलाई झनै हौसला मिल्यो ।

हामी २ जना महान मनकारी दाताले दिनुभएको सहयोगको पोको बोकेर सिमन्ती पुग्यौं । जब हामीले तामाङ्लाई सो सहयोग हस्तान्तरण ग¥यौं तब उनको अनुहारमा अलग्गै किसिमको आभा प्रष्ट देख्द सकिन्थ्यो । हेर्नुस् न पाठकवृन्द, अभावमा बाँच्नेहरुका लागि सानो सहयोग पनि कति मूल्यवान हुँदो रहेछ ।

यतिराम्रो प्रकृतिको सिर्जना । यही मनमोहक सिर्जनाको मोहकता कता हो कता आनन्दमय बन्ने गर्दछ । तर यता यस्तै प्रकृतिको मोहकतामा मुर्झाएका म्हेम्बरहरु हाम्रो समाजमा धेरै छन् । यस्ता अनगिन्ती म्हेम्बरहरुलाई हामी खोजी गर्दैछौं । हामी त एक माध्यम मात्रै हौं । म्हेम्बरलाई बिना स्वार्थ सहयोग गर्ने रामेश्वर पाण्डे जस्ता कुशल प्रहरी रत्न देखि समृद्ध नेपाल बनाउने अभियानमा आफ्नो तर्फबाट योगदान गर्दै र राज्यलाई कर तिर्दै आइरहेका हरेराम बस्नेत जस्ता मनकारीहरुलाई हामी पनि अत्यन्तै आदरपूर्वक सम्मान व्यक्त गर्दछौं ।

म्हेम्बरको ढोका सम्म पुग्ने गोरेटो निर्माण गरिदिने रासम परिवार पनि उत्तिकै धन्यवाद्को पात्र हाम्रालागि बनेको छ । जिल्लामा भएका अन्य यस्तै असाहय गरिब दुखी हरुको लागि हामी सेवाभावले खटिँदा आउने तपाईंहरु सँगै हो फेरिपनि । यस्तो अवस्थामा आफ्नो तर्फबाट सहयोग गर्न यहाँहरुले ठूलो मन पारिदिनु पर्छ है पाठकवृन्द ?

अशोज २१, सिन्धुली ।
जिल्लामा कोरोना भाइरस सङ्क्रमितको सङ्ख्या लगातार बढेको छ । हिजो मङ्गलबार मात्र जिल्लामा सबैभन्दा बढी २७ जनामा कोरोना भाइरस सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ, जसमा ९ महिला र १८ पुरुष छन् । जिल्लामा हालसम्म १०४ पुरुष र २९ महिला गरी १३३ जनामा कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भइसकेको छ । हाल सिन्धुलीको एपोलो अस्पतालको आइशोलेसनमा १६ जना, सिन्धुली अस्पतालको आइशोलेसनमा १ जना र होम आइशोलेसनमा ३६ जना गरि ५३ जनाको उपचार भैरहेको छ । संक्रमित सबैको स्वास्थ्य अवस्था सामान्य रहेको स्वास्थ्य कार्यालय सिन्धुलीका प्रमुख जितेन्द्र शाहले जानकारी दिनुभयो । अहिलेसम्म ८० जनाले कोरोना जिति घर फर्किएका छन् । अब ४२ जनाको पिसीआरको रिर्पोट आउन बाँकी छ ।
यसैबिच सिन्धुली अस्पतालले आजदेखि केही सेवा बन्द गरेको छ । अस्पतालमा कार्यरत कर्मचारीमा पनि कारोना सङ्क्रमण पुष्टि भएपछि अस्पताल प्रशासनले सूचना जारी गर्दै आपत्कालीन उपचार बाहेकका अन्य सेवा बन्द गरेको जनाएको छ । जिल्लामा कोरोना भाइरस सङ्क्रमित बढ्दै गएको र यसबाट अस्पतालका कर्मचारी पनि सङ्क्रमित भएकाले अर्को सूचना जारी नहुञ्जेलसम्म आजदेखि अस्पतालको आकस्मिक र प्रसूतिबाहेक सम्पूर्ण सेवा बन्द गरिएको अस्पताल विकास समितिका अध्यक्ष प्रल्हाद पोखरेलले बताउनुभयो ।
यता कोरोना सङ्क्रमण बढेपछि मालपोत कार्यालय सिन्धुली पनि बन्द भएको छ । कार्यालयमा काम गर्ने कर्मचारीमा कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भएपछि अनिश्चितरूपमा कार्यालय बन्द गरिएको छ । कार्यालयले मङ्गलबार एक सूचना जारी गर्दै अर्को सूचना जारी नहुँदासम्म कार्यालय बन्द रहने जनाएकोे छ । यसैगरि जिल्लामा रहेका वित्तीय संस्थामा सिद्धार्थ बैंक, एनसीसी बैंक, मेगा बैंक पनि बन्द भएका छन् ।
जिल्लामा कोरोना संक्रमितको संख्या बढ्न थालेपछि स्थानियमा त्रास छाएको छ । दशैँ नजिकिँदै गर्दा स्थानिय व्यवसायि तथा उपभोक्ता सबै मारमा परेका छन् ।

बीबीसी । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले कोभिड–१९ सम्बन्धी लेखेको पोस्टलाई ट्विटरले लुकाइदिएको छ भने फेसबुकले पनि डिलिट गरिदिएको छ । सो पोस्टमा उनले कोरोना भाइरस फ्लुभन्दा धेरै कम हानिकारक हुने दाबी गरेका थिए । जुन गलत थियो ।

कोरोना पोजेटिभ देखिएपछि ट्रम्पले उपचारका क्रममा तीन दिन अस्पतालमा बिताए । र सोमबार नै विवादास्पद रुपमा ह्वाइटहाउस फर्कने निर्णय गरेका थिए । यसबीच उनले आफ्नो पोस्टमा यस्तो लेखेका हुन्, “अमेरिकाले यसअघि नै फ्लु सिजनमा फ्लुसँगै बाँच्न सिकिसकेको छ । र त्यसैगरी हामी अहिले कोभिडसँग पनि बाँच्न सिक्दैछौँ जुन प्रायः जनसङ्ख्यामा एकदम कम हानिकारक छ ।”

उनको यही पोस्ट ट्विटरले सम्भावित जोखिमपूर्ण अनि गलत जानकारी फैलाउन खोजिएको भन्ने चेतावनी सहित लुकाइदिएको छ । प्रयोगकर्ताहरुले सो पोस्ट पढ्नका लागि त्यो चेतावनीपूर्ण म्यासेजमा क्लिक गर्नुपर्ने हुन्छ ।

यता फेसबुकका पोलिसी म्यानेजर एन्डी स्टोनले पनि आफूहरुले कोभिडको गम्भीरता सम्बन्धी गलत सूचना प्रवाह गर्ने किसिमका पोस्टहरु सधैँ हटाउने गरेकाले ट्रम्पको उक्त पोस्ट पनि डिलिट गरिसकेको बताएका छन् ।

जोन हप्किन्स युनिभर्सिटीका अनुसार कोभिड–१९ को मृत्यदर सटिक सङ्ख्यामा थाहा भइसकेको छैन तर यो फ्लुभन्दा १० प्रतिशत वा अझ बढी गुणाले हानिकारक छ । यसरी फेसबुकले राष्ट्रपति ट्रम्पको पोस्ट डिलिट गर्नुपरेको यो दोस्रोपटक हो । ट्विटरले भने उनलाई बारम्बार यस किसिमको चेतावनी दिने गरेको छ । धेरैचोटी पोस्ट डिलिट पनि गरिसकेको छ । दुवै सामाजिक संजाल प्लेटफर्मले भाइरस सम्बन्धी गलत सूचना प्रवाहलाई कदापी नसहने यसअघि नै प्रतिज्ञा गरिसकेका छन् ।

तर अर्कोतर्फ बारम्बार सचेत गराइरहँदा समेत ट्रम्पले उल्टै यी कम्पनीहरुको नीतिलाई नै गलत ठहर्याउने गरेका छन् । गत मे मा पहिलोपटक ट्विटरले उनको पोस्टमाथि चेतावनीपूर्ण संकेत राखिदिएपछि ट्रम्पले धारा २३० सम्बन्धी आदेशमा हस्ताक्षर गरेका थिए । यो नियम अन्र्तगत सामाजिक संजालले आफ्ना प्रयोगकर्ताहरु द्वारा पोस्ट गरिएका सामग्रीको जिम्मेवारी लिँदैन भनिएको छ । तर, हिंसात्मक अनि अपमानजनक कन्टेट चाहिँ ब्लक गर्न पाउँछ । यस्तोमा ट्रम्पले कोभिड सम्बन्धी उनका पोस्ट फेरि पनि डिलिट गरिएकामा ‘रिपिल सेक्सन २३०” भनेर प्रतिक्रिया दिएका हुन् ।

ट्विटर र फेसबुक दुवै कम्पनी लामो समयदेखि नै ट्रम्पका आपत्तिजनक पोस्टहरुबारे गम्भीर कदम उठाउन दबाबमा रहँदै आएका छन् । ट्रम्पले यसअघि कोभिडबारे लेखेको ‘यससँग डराउनु हुँदैन’ भन्ने पोस्टले पनि यतिबेला विभिन्न किसिमका आधारविहिन अफवाह फैल्याउन सुरु गराइसकेको बताइएको छ ।

शिक्षामार्फत् व्यक्तिको सर्वाङ्गीण विकास हुने प्रक्रियाका चार खम्बा छन्, सिक्ने, सिकाउने, सिक्न पठाउने र सिक्नका लागि वातावरण बनाउने । यी चार खम्बाको व्यवहार सन्तुलनले नै शिक्षाको घर अपेक्षित हुने हो । तर, जिम्मेवार चारमध्ये तेस्रो पक्ष सिक्न पठाउनेहरू अर्थात् अभिभावकमा आफ्नो दायित्वप्रतिको सचेतनास्तर भने उल्लेख्य मात्रामा कम देखिएको छ ।

अभिभावकमा रहेको न्यून चेतनास्तरले गुणस्तरीय शिक्षा रूपान्तरणमा देखिएको समस्यालाई मलजल पुगिरहेको छ । अभिभावकले थोरै ध्यान र समय नदिँदा रोगी, अराजक र महान–लक्ष्य न्यून भएको पुस्ता हुर्किरहेछ । पछिल्लो समयमा निकै चर्चामा रहेको अभिभावक शिक्षाको सवालमा समाजसँग अन्तक्र्रिया गर्ने हो भने सबैको मनमा असल–पुस्ता हुर्कियोस् भन्ने चाहना रहेको तर व्यवहार त्यसविपरीत भएको पाइन्छ ।

‘घरमा ट्वाइलेट छैन, हातमा मोबाइल’ पछिल्लो समयमा जमघटहरूमा यो आधुनिक नेपाली उखानले निकै ठाउँ पाएको छ । यसले हाम्रोजस्तो सङ्क्रमणकालीन समाजमा सूचनाप्रविधिको विश्वव्यापी बढ्दो प्रसारको प्रभावलाई राम्रो व्यङ्ग्य गरिरहेको छ । आज हुने–नहुने सबै वर्गका नेपाली, बाल, वृद्ध, वनिताहरु मोबाइल, आइपड, एमपिथ्री, डिभिडी, ल्यापटप, नोटप्याड, मेमोरी कार्ड, पेन ड्राइभ हुँदै इन्टरनेटको सञ्जालमा कतै हराइरहेका छन् ।

शिक्षाको मुख्य ‘सिस्टम’ राज्यद्वारा निर्मित पाठ्यक्रममा आधारित हुन्छ । पाठ्यपुस्तक, प्रयोग सामग्री, कम्प्युटर, मोबाइल, आइपड, एमपिथ्री, टेलिभिजन, रेडियो, क्यामरा, पत्रपत्रिका आदि सिस्टमका पेरिफेरलहरू हुन् ।

माल पाए पनि त्यसको सदुपयोग विधि चाल नपाएर सूचना प्रविधिसम्बन्धी ग्याजेटहरूको जालोमा कुहिराको कागझैँ नियति भोग्दैछ वर्तमान पुस्ता । सूचना–प्रविधिका उपकरणहरू शिक्षण सिकाइ क्रियाकलापका लागि राम्रो सन्दर्भ सामग्री हुनुपर्ने हो । तर, सिद्धान्ततः त्यसको प्रयोगको सकारात्मक र नकारात्मक दुवै पाटोमा देखिएको सघन अनभिज्ञताले हाम्रो भविष्य शरीरले पक्षघातपीडा र विचारले स्वछन्दतातर्फ उन्मुख छ । यसप्रति सरोकारवालाको न्यून चिन्ता अर्को दुःखलाग्दो र बहसयोग्य सवाल बनेको छ ।

शिक्षाको मुख्य ‘सिस्टम’ राज्यद्वारा निर्मित पाठ्यक्रममा आधारित हुन्छ । पाठ्यपुस्तक, प्रयोग सामग्री, कम्प्युटर, मोबाइल, आइपड, एमपिथ्री, टेलिभिजन, रेडियो, क्यामरा, पत्रपत्रिका आदि सिस्टमका पेरिफेरलहरू हुन् । यिनै शैक्षिक पेरिफेरलमध्ये कम्प्युटर, मोबाइल, आइपड, एमपिथ्री, क्यामेरा रेकर्डर आदिमा प्रयोग हुने ‘मेमोरी कार्ड’ कति स्वस्थ छ ? कम्प्युटरको ‘गिगो’ (गुड इन गुड आउट) सिद्धान्तमा आधारित ती ग्याजेटहरूको क्षमता कतै हाम्रा छोराछोरीले दुरूपयोग गरिरहेका त छैनन् ? कति शिक्षक, कति अभिभावकमा त्यसप्रति चासो छ ? के अभिभावकले त्यस्तो चासो बढाउनु अनावश्यक वा नाजायज हो ? अभिभावकहरूको दृष्टिकोणमा यो विषयले कति महत्व पाएको छ ? यी र यस्ता अनेक सवालहरूको खोजी गर्दा थुप्रै अज्ञात र अविश्वसनीय तथ्यहरू फेला पर्छन् । यस्तो गम्भीर विषयमा अधिकतर अभिभावकको सचेतना केन्द्रित नहुनु, स्वयम् शिक्षालयहरूले यसबारेमा ‘विशेष चिन्ता’ गर्ने समय आइनसकेको ठान्नु र समाजले यसलाई सार्वजनिक बहसको विषय नबनाउनु विडम्बनापूर्ण र घातक स्थिति हो । सरकार र अरु सरोकारवाला युवापुस्तामा बढ्दो ग्याजेट दुरुपयोग र विकृतिप्रति मुकदर्शक देखिनु जति आलोचना गरेपनि कम हुने विषय हो ।

प्रविधिको लक्षित पहुँच क्षेत्र, बजार बिस्तार र उपभोक्ता सङ्ख्या वृद्धिको दौडमा पश्चिमा मोबाइल संस्कृतिसँगै विकृति पनि हाम्रो हातमा आइलागेको छ । नेपालमा मोबाइलको स्थिति पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रले सत्ता कब्जा गर्दा नेटवर्क काटेको दिनको जस्तो छैन ।

प्रविधिको लक्षित पहुँच क्षेत्र, बजार बिस्तार र उपभोक्ता सङ्ख्या वृद्धिको दौडमा पश्चिमा मोबाइल संस्कृतिसँगै विकृति पनि हाम्रो हातमा आइलागेको छ । नेपालमा मोबाइलको स्थिति पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रले सत्ता कब्जा गर्दा नेटवर्क काटेको दिनको जस्तो छैन । त्यतिबेला मोबाइल पेजरको साइँलो दाइजस्तो संस्करणमा थियो । मोबाइलमा फोन, एसएमएस तथा भ्वाइस मेल गर्ने, सर्प वा त्यस्तै साधारण खेल खेल्ने काम हुन्थ्यो । हालै एसएलसी पास गरेर प्लस टु पुगेको पुस्तालाई ‘परिमार्जित पेजर’को कुरा कथाजस्तो लाग्छ ।

एक दशक नहुँदै सूचना प्रविधिको क्षेत्रमाआएको क्रान्तिकारी बाढी र परिवर्तनसँगै अहिलेको पुस्ता ६४ जिबीको मेमोरीकार्ड, डबल सिम, नर्मल २० मेघापिक्सेलको क्यामरा, अत्याधुनिक रेकर्डर र इन्टरनेट पहुँचसँगै रमाइरहेको छ । सम्भव भएसम्म अहिलेको पुस्ता दू्रततर थ्री जिबी ¥याम्पसहित मोबाइलको फोर्थ, फिफ्थ जेनेरेसन क्रमशः थ्रिजी, फोरजी (ब्ल्याक बेरी, आइफोन आदि ब्रान्ड) प्राप्तिको लालसा हुर्काइरहेको मात्र छैन, पहुँच नजिक पुगिसकेको छ ।

भनिन्छ, ब्ल्याकबेरी र आइफोन हातमा हुने किशोरकिशोरी उपभोक्ताले ‘जे पनि’ गर्न सक्छन् । किनकि त्यो उमेरमा उनीहरूको मनासय तत्व सबल हुँदैन, उनीहरू भविष्यप्रति सचेत भइसकेका हुँदैनन् र उनीहरूमा ‘आफैं गरेर थाहा पाउने’ चाहनाको मात्रा चर्को हुन्छ । यस्तोमा त्यो ‘जे पनि’ भनेको के हो ? छोराछोरीलाई त्यस्ता ग्याजेटहरू किनेर दिने देखासिकी गर्ने भावना वा छोराछोरीलाई प्रतिस्पर्धी बनाउने चाहना भएका अभिभावकलाई थाहा छैन । उनीहरू किशोर छोराछोरी अब हुर्किसके, कुरा बुझ्ने भएका छन्, आफ्ना लागि के असल के खराब भन्ने छुट्याउन सक्छन् भन्ने विश्वासमा परेका छन् ।

भनिन्छ, ग्याजेटहरूको प्रयोगमा अहिलेको पुस्ता एक कदम अगाडि छ । तर, विकृतिको दलदलमा अघिल्लो पुस्ताभन्दा एक फिट बढी नै भासिएको पनि छ ।

कतिपय अभिभावकहरू छोराछोरीले हामीभन्दा धेरै पढिसके, फरर अङ्ग्रेजी बोल्छन्, कुरा बुभ्mछन् भन्ने भ्रममा पनि छन् । यस्तोमा अभिभावक शिक्षा तथा अभिमुखीकरणले सामाजिक अज्ञानता घटाउन निकै मद्दत गर्नसक्छ । तर, अभिभावक शिक्षाको सन्दर्भ नेपालजस्तो मुलुकमा निकै पछिल्लो प्राथमिकतामा परेको विषय हो । अहिलेको विद्युतीय सञ्चारपद्दतिको विकास÷बिस्तारको प्रक्रिया बुझ्ने सवालमा समाज झन् पिछडिएको छ । सकारात्मक पक्षलाई अभिभावकले राम्ररी बोध गर्न सकेका छैनन् । केही सहरिया, प्रविधिमैत्री, टाठा–बाठाले बुझेका होलान्, तर अधिकतर अभिभावक ग्याजेटको प्रभावबारे अनभिज्ञ छन् । सामाजिक अज्ञानताको यही उर्वरभूमिमा ल्यापटप, मोबाइल, आइपडलगायतका पश्चिमा–संस्कृतिले विकृतिको बुख्याँचा बनेर हामीलाई सताइरहेको छ ।

दुई मत छैन, अहिलेको किशोर तथा युवापुस्ताले प्रविधि पहुँच र अभिभावकमा रहेको सद्भावको व्यापक दुरूपयोग गरिरहेको छ । यद्यपि सबै त्यस्ता छैनन् । कोही गुगल अर्थमा गएर ह्वाइटहाउस अगाडिको बाटो, बरमूढा त्रिकोणको रहस्य, प्रशान्त महासागरको किनारसम्मको परिभ्रमण गरेर ज्ञान आर्जनमा रमाइरहेका पनि छन् । तर, बहुल युवाहरू ज्ञान खोजी र अनुसन्धानको काम छोडेर ‘प्रोनो कल्चर’को दलदलमा फसेका भेटिन्छन् ।

सामाजिक सञ्जाल भनिए पनि मिग, ट्वीटर, फेसबुकले बालकको सामाजिकीकरण हुने प्रक्रियामा बाधा पु¥याइरहेको छ । मोबाइललगायत ग्याजेटमा हराउने बालकमा एकाकीपनको समस्या बढ्दै गएर व्यक्तित्व निर्माण क्षमतामा क्षय भएका धेरै उदाहरण छन् समाजमा । अरू मान्छेको सकारात्मक विचार र व्यक्तित्वबाट प्रभावित हुने, उनीहरूसँग अन्तक्र्रिया गर्ने महत्वपूर्ण समय र अवसर नेटमा भुलिएको युवापुस्ताले गुमाउँदै गइरहेको छ ।
युवापुस्ता भनेपछि केटा वा केटी भनेर छुट्याइरहनु पर्दैन, अधिकतर खोज, उत्खनन् र आत्मज्ञानविमुख भएर समय बिताइरहेका छन् । भनिन्छ, ग्याजेटहरूको प्रयोगमा अहिलेको पुस्ता एक कदम अगाडि छ । तर, विकृतिको दलदलमा अघिल्लो पुस्ताभन्दा एक फिट बढी नै भासिएको पनि छ ।

आश्विन १५, हेटौँडा ।

वाग्मति प्रदेशका सामाजिक विकास मन्त्री युवराज दुलालले नेपालमा जेष्ठ नागरिकलाई राज्यले नहेर्ने युगबाट हेर्ने युगमा प्रवेश गरेको बताउनुभएको छ । आज विश्व जेष्ठ नागरिक दिवसको अवसरमा शक्ति एफ्एम्सँग कुराकानी गर्दै यस्तो बताउनुभएको हो । नयाँ संविधान आएपछि सरकारले जेष्ठ नागरिकहरुलाई सामाजिक सुरक्षा, स्वास्थ्य विमा, पारिवारिक पुनर्मिलन तथा सन्नततीले संरक्षण गर्नुपर्ने लगाएतका व्यवस्था गरेको जिकिर गर्नुभयो ।

जेष्ठ नागरिकका सवालमा बनेका योजनाहरु सफल पार्न चुनौती रहेको भन्दै हामी सबै सकारात्मक सोचका साथ उहाँहरुको सम्मान, हेरचाह तथा संरक्षणमा लाग्नुपर्ने बताउनुभयो । कतिपय स्थानिय तहका वडाअध्यक्षहरुले वृद्धभत्ता बोकेर जेष्ठनागरिकलाई घरघरमै पुगेर वितरण गरेको पनि उदाहरण रहेको स्पष्ट पानुभयो ।

उहाँले जेष्ठनागरिकका लागि आर्थिक लगाएतका सहाएता, जेष्ठ नागरिक क्वलहरु, जेष्ठ नागरिक आनन्द निकेतन, आश्रम लगाएत स्वास्थ्य पुर्वाधार निर्माण लगाएतमा प्रदेशले काम गरिरहेको बताउनुभयो । मन्त्री दुलालले जेष्ठनागरिकको सम्मान तथा संरक्षण सन्नततीको दायित्व भएकाले यसलाई कसैले भुल्न नहुनेमा जोड दिनुभयो ।

नभनिकन गरिने काम भनिकन गरिने काम भन्दा निकै घातक, मर्मस्पर्शी र हृदयविदारक हुँदोरहेछ । मन दुखाउने र मुटु टुक््रयाउने हुँदोरहेछ । मानसिकता कुँड्याउने र चेतना धमिल्याउने खालको हुँदोरहेछ । शङ्कास्पद र त्रासदयुक्त पनि हुँदोरहेछ । पर्दा पछाडिबाट गरिने कामले केवल कुण्ठाका काला औंशा उमारेर क्लेस जन्माउँदो रहेछ, असन्तोष र ईष्र्या जन्माउँदो रहेछ । अनि विश्वासका क्रियाशील धमनीहरूलाई दम्भले फुकालेर फतलफाँडो बनाउन पुग्दोरहेछ ।

आदिम युग असभ्य र असंस्कृत भए पनि विश्वासमा बाँचेको थियो र मान्छे सबैसंग भरोसा गर्दथे । आपसी मेल मिलाप र सदाचारमा बाँचेको थियो र आत्मीय सम्बन्ध अनि सौेहार्दपूर्ण व्यवहार गाढा रूपमा विकसित भएको देखिन्थ्यो । सहअस्तित्व थियो सहानुभूति र संवेदना पनि तीब्र थियो । व्यक्ति–व्यक्तिका लागि मात्र नभएर समूहका लागि, समाजका लागि, संस्कारका लागि काम गथ्र्यो । आर्जन र उपलब्धीका तमाम स्रोत साधन र दृष्टिकोण व्यक्ति विशेषका लागि मात्र नभएर समूहका लागि हुन्थ्यो, समाजका लागि हुन्थ्यो । त्यसैले मीठो, पिठो जे जस्तो मिल्यो दामासाहीको हिसावले बाँडेर खाने परम्परा विकसित गरेका थिए । मौलिक कानून नभए पनि, अड्डा–अदालत नभए पनि, पुलिस –प्रशासन नभए पनि स्थिर राज्यसत्ता र शक्ति नभए पनि अपहरण, बलात्कार र फिरौतीका घटना जस्ता जघन्य अपराध माथि पूर्ण नियन्त्रण राखेर समाजलाई यहाँसम्म ल्याइपु¥याउन उल्लेखनीय योगदान गरेको थियो ।
सुनेको कुराले भन्दा पनि भोगेको यथार्थले मन धेरै चिमोट्तो रहेछ । पढेका कुराले भन्दा पनि देखेका घटनाले आँखा धेरै पोल्दोरहेछ । सुनेका कुराले भन्दा पनि अनुभूत गरिएका घटनाहरूले मुटु धेरै नै कोतर्न खोज्दोरहेछ ।

नयाँ नेपालको खाका कोर्ने निहुँमा आफ्नो अतृप्त हाब्रो भर्न धेरै राष्ट्रोद्धारकहरू साम, दाम, दण्ड र भेद सतहभरि ओच्छाएर, दृष्टिभरि फिँजाएर, मानसिकताभरि उचालेर कुदिरहेका छन्, कोर्कोराइरहेका छन् ।

आज हामी विकसित युगमा बाँचेर, वैज्ञानिक युगमा सोचेर, वौद्धिक युगमा प्रवेश गर्दैछौं । भौतिक पूर्वाधारको अधरमा टेकेर सुख सुविधाका तमाम साधन र स्रोतहरूलाई सोहर्न आप्mनो शिल्प, चातुर्य, ज्ञान, विवेक लगाई रातो दिन कुदिरहेका छौं । विज्ञानका आधारहरूले, विकासका सृङ्खलाहरूले, प्रगतिका पदचापहरूले मान्छेको चेतनालाई, वुद्धिलाई, विवेकलाई झन्झन् तिखारेर, झन्झन् तताएर, झन्झन् चर्काएर अगाडि अझ अगाडि बढ्न अभिप्रेरित गरिरहेको छ । मुकाम कहाँ हो थाहा छैन, प्राप्ति के हो थाहा छैन, प्रभाव कस्तो हुने हो थाहा छैन तैपनि हामी आप्mनो प्रतिभा, पुरुषार्थ र प्राज्ञिक विचारलाई लिगलिगकोटमा रोपेर माओवादीहरूले भने झइँ दूरगामी छलाङ मार्न जनवादी शैलीमा उफ्रिरहेका छौं । हाम्रो उफ्राइलाई सार्थक बनाउन बितेका बासी घटनाहरूलाई नजिर बनाएर विगतका सडे, गलेका पात्र, प्रवृति र चरित्रलाई आधार बनाएर हिजोका व्यथित र गलित विसंगतिहरूलाई साछी बनाएर नयाँ नेपालको खाका कोर्ने निहुँमा आफ्नो अतृप्त हाब्रो भर्न धेरै राष्ट्रोद्धारकहरू साम, दाम, दण्ड र भेद सतहभरि ओच्छाएर, दृष्टिभरि फिँजाएर, मानसिकताभरि उचालेर कुदिरहेका छन्, कोर्कोराइरहेका छन् ।

विगत कस्तो थियो, सुनिएको मात्र हो देखिएको छैन, भविष्य कस्तो हुनेहो थाहा छैन । निस्तो वर्तमान र उधारो भविष्य वरिपरि घट्टमा पिसिएको घुन झैं घुमिरहेको छ र भोगेको समयलाई दगल्च्याएर मनभरि अवषादको तूस भर्न उद्यत हुँदैछ । बाँचेको वर्तमानलाई साछी बनाउन सकिन्छ भने, घटनाहरूलाई सहयात्री बनाउँदै खडा गर्न पाइन्छ भने, विधिको शासन प्रत्याभूत गर्न अग्रसर न्यायिक निकायको कठघरामा उभिएर आप्mनो मनमा लागेका कुरा भन्न कसैले रोकटोक नगरे मलाई भन्न खसखस लागिरहेको छ–‘ हामी बाँचेको युग धेरै नै निम्सरो युग हो, निरीह युग हो, धेरै हदसम्म निकम्मा युग पनि हो । कीर्ते काम र कपटी व्यवहारमा निष्णात भएको हुँदा जालसाछी र छटैल कार्य व्यापार पुष्पित हुने चेपारे युग हो ।’

वर्तमान सम्हाल्न नसकेको मान्छेले न त भविष्यको आशा गर्न सक्छ न त इतिहासको तातो घुर तापेर बाँच्ने कल्पना गर्दछ । विगतलाई भत्काएर विनिर्माणका जतिसुकै सुकिला खाका कोरे पनि भ्रान्ति ओच्छाएको भरमा, भवितव्य ओढेको भरमा वर्तमानलाई उभ्याएर गन्तव्यसम्म कल्पना गरे पनि पुग्न चाँहि किमार्थ सकिँदैन । भित्रभित्रै धमिराले खोक्रो पारेको सिठोमा जतिसुकै कीटनासक रसायनको फाहा दलेर चम्काउन खोजे तापनि मान्छेको आँखामा तत्काल छारो हालेर उग्राउनु भन्दा बेसी कुनै ठूलो उपलब्धी हुन सक्तैन । वास्तविकताको भड्खाला, भ्वाङलाई टालेर, छोपेर भ्रमित बनाउन सकिए पनि त्यसको चरमा उभिना साथ धरातलको स्वरुप बयान गरिरहनु पर्दैन, अनुमान लगाउन सकिन्छ कति समयसम्म स्थिर गरि उभिन सकिन्छ भन्ने कुरा ।

दमित इच्छाका चपरी अर्काको क्षेत्राधिकार माथि पछारी न्याय खोजिरहेको देखिँदैछ । व्यभिचारीहरूको बर्बर कार्य चोख्याउन सरकार भर्ताल तिरेर पन्छिन खोज्दैछ । सडक सडकमा आगो बालेर अधिकार खोजिँदैछ ।

परिभाषा र अर्थ अनि व्याख्याहरूमा भुण्डिएर जातिसुकै ठूला कुरा गरे पनि वर्तमान बयलिएको फलफुल जस्तै हुँदे गइरहेको छ । हेर्दा राम्रो देखिन्छ, वास्नादार लाग्दछ तर खाँदा भने खिरिल्याउन थाल्दछ, अमिलो हुन्छ, अस्वादिष्ट हुन्छ । अजीर्ण र अपच पनि हुन सक्छ । भोकाएकाले त पेट भर्नका लागि बलिन्ध्रधारा आँशु चुहाएरै भए पनि, कञ्चटबाट पसिना काढेरै भए पनि, जीउभरि काँडा उमारेरै भए पनि खाला, आप्mना अवोध बचराहरूलाई हपसी र दपसी गरेको भरमा ख्वाउला !! तर स्वस्थ मान्छे करकाप नपरिकन स्वेच्छाले नै खान सक्छ भनेर राष्ट्रोद्धारकहरू हिँडिरहेका छन् ।
हामी त्यही कलुषित कथनलाई नै मुक्तिको महामन्त्र ठानी सुसेलेको भरमा मृगतृष्णाका चम्का, ओदान र आगो बोकेर चोकचोकमा अलख जगाउन अग्रसर हुँदैछौं । टायर, जुलुस, नारा र बन्दका कारणले गर्दा विध्वँशको महाप्रेत ह्वाङ्ग मुख बाउँदै जस्केलाबाट भित्र पस्न खोज्दैछ । वैमनस्यको चक्रवात गुँडुल्किएर घुम्दैछ मान्छेको अस्तित्व र भविष्य निल्नको निमित्त । वल्लाघर पल्लाघरमा पानी बाराबार छ, जूठो बाराबार छ । आगो, पानी चद्यन छोडेको छ । भाइभाइ बीचमा वैमनस्यताको अग्लो पर्खाल ठडिँदै गइरहेको देखिन्छ । बाउ छोरामा कटाक्ष बढिरहेको छ । सासू बुहारी बीच काटाकाट चल्दैछ । सामान्य भोटको बिषयलाई लिएर समाज चिराचिरा भएर बिभाजित हुँदैछ, गाउँ धाँजाधाँजा भएर फाट्तैछ, राष्ट्र चोइटा चोइटा भएर टुक्रिन खोजदैछ ।

नागरिकहरू भने महत्वकाँक्षाको ट्याम्को ठोकेर खोचे थाप्ने कलाका टुनामुना र थप ज्ञानार्जन गर्न आतुर हुँदैगइरहेको देखिन्छन् । दमित इच्छाका चपरी अर्काको क्षेत्राधिकार माथि पछारी न्याय खोजिरहेको देखिँदैछ । व्यभिचारीहरूको बर्बर कार्य चोख्याउन सरकार भर्ताल तिरेर पन्छिन खोज्दैछ । सडक सडकमा आगो बालेर अधिकार खोजिँदैछ । आपस्ी सहयोग, सद्भाव र सदाचारका साथै आत्मीय सम्बन्धका बीचमा परपीडकहरू धुन्धुकारीको लिङ्गो बनेर छाती माथि उभिइरहेका छन् । विभाजनको लक्ष्मणरेखा कोरेर एक आपसमा फाटो र फुट ल्याउने महाप्रेतलाई नैे समाज विकासको बलियो आधार मानिरहेका छौं । उदण्ड कार्य शेैलीका प्रणेताहरूलाई नै शान्ति र सुरक्षा प्रत्याभूत गर्ने शक्तिशाली साधन ठानिरहेका छौं । बगरेहरूलाई नै विधिको शासन प्रत्याभूत गर्ने अमूल्य निधि ठानिरहेका छौं ।

सात साल आयो मैले त देखिन । भोग्नेहरू जीवितै छन् तर पनि प्रजातन्त्र स्थापनाका लागि सडक तात्यो, शहर तात्यो, गाउँ तात्यो । भन्न जे जे भनिए पनि ज्यान जोगाउन राजा पुच्छर लुकाउँदै कुलेलम ठोकेकाहुन् । राणाहरूलाई पनि हुत्याउन पाए यसो केही छलछाम गरी परान धान्न सकिन्थ्यो कि भन्ने लिखे दाउमा राजा पनि थिए र गाउँ गाउँबाट टाठा बाठा शहरतिर पसेका हुन् । आन्दोलन भयो । तर बलिदानको ओजश्वि निधारमा सम्झौताको ल्याप्चे ठोक्तै राष्ट्रपिताको पिताम्वर ओढी सिंहाशनारुढ हुन आइपुगे तिनै भगुवा राजा । उनीजस्ता जस्ता हुतीहारा महत्वकाँक्षी मनुष्यलाई कटौती गरिएको भनिएको राणाहरूको अधिकार समेत पोल्टामा हालिदिएर निसंकोच राजा बनाउने महापुरुषहरू भन्दा त लाज लाग्छ प्रजातन्त्र केै हिमायतिहरू थिए ।

सत्ता हस्तान्तरण र प्रजातन्त्र आए के के न पाउँदछौं भनेर मुख मिठ्याउँदै हिड्ने सेनानीहरूलाई उल्टोसुल्टो पारेर खुवाइएको लोप्वाको एउटा राजशि प्रकृया ।

चोक, गल्लीमा चर्को नारा लगाएर माथिमाथि उफ्रनेहरू जति मंत्री, विधाएक बने । बस, सकियो !
सातसाले जनक्रान्तिको बलियो उपलब्धी भनेको यति नै हो जस्तो लाग्दछ, मलाई ।
सत्ता हस्तान्तरण र प्रजातन्त्र आए के के न पाउँदछौं भनेर मुख मिठ्याउँदै हिड्ने सेनानीहरूलाई उल्टोसुल्टो पारेर खुवाइएको लोप्वाको एउटा राजशि प्रकृया ।

अझ भनौं व्याघ्रमुखी राणा शासन हटे पनि मक्करमुखी शाह शासन हटेको थिएन, प्रजातन्त्र आए पनि निरंकुशता सकिएको थिएन । वहुदलीय व्यवस्था आए पनि नागरिकहरूका अधिकार प्र्रत्याभूत गर्न सक्ने निर्बाचित सरकार आएको थिएन । स्वतन्त्रता आए पनि स्वेच्छाचारी व्यवस्थाको अन्त्य भएको थिएन । जतिखेर मन लाग्यो कात्तिकको कुकुरले श्रीमती फेरे झैं राजा प्रधानमन्त्री फेर्दै जान्थे । प्रतिकार गर्न न त कसैेमा साहस देखियो न त आँट नै । एउटा कालो थुतुनु लगाएर अँध्यारो कुना पस्थ्यो । अर्को जुँगा मुसार्दै पद बहालीको ताजा पुर्जी थाप्न पुग्दथ्यो ।

अझ भनौं केही पेसेवर दलाल र चाटुकारहरूले धोती फेरे पनि निरीह नागरिहरूका निम्ति भने सात साले जनक्रान्तिको प्राप्ति हाती आयो हाती आयो फुस्सा सरह नै हुन पुग्यो ।
पन्ध्र्र सालमा पनि त्यस्तै भयो । घोषणा पत्रमा गरिवी उन्मुलनका लम्वेतान खाका र आकर्षक बिशेषण प्रयोग गरिए पनि सुकिला धोती फेर्नेहरूले नै गगनचुम्बी महल ठड्याउन सके । निमुखाहरूको भने टोपी छेडेर टुप्पी ठडिन थाल्यो ।
सत्र साल पनि साँढेको जुधाइ बाछाको मिचाइ हुन पुग्यो ।

छत्तीस साल आयो, छयालीस साल आयो, अन्ठाउन्न, वेैसठ्ठी–त्रीसठ्ठी आयो । आन्दोलनका नाउँमा, परिवर्तनका नाउँमा जे जति रगत रोपियो ती सबै चाटुकारहरूको नभएर निश्छल नेपालीहरूको स्वाभिमानी रगत थियो । समृद्ध राष्ट्रको सुकिलो परिकल्पनाका लागि गरिएको महान त्याग र समर्पणको अजम्बरी बाली थियो । तर त्यसको प्राप्ति र फल भने ती अभागीहरूका सन्तान दर सन्तानहरूले चाख्न त परै जाओस् सुँघ्न पनि पाएनन् । उपलब्धी र योगदानको नाउँमा दुईचार सय ट्यास्स टीको लगाएर कसैको अभागी निधारमा टाँसिदिएको भए वेग्लै कुरा हो नत्रभने आजसम्म पनि कति आन्दोलनका साहसी योद्धाहरू फुटेको पुर्पुरो, भाँचिएका करङ, खुस्किएका छेपारी र टुक्रिएका खुट्टाहरू घिसारेर अपाहिज जीवन बिताउन विवश बनिरहेका छन् । संघर्ष र बलिदानको अर्थ जे जस्तो लगाएर परिभाषित गरे पनि यो केवल सत्ता परिवर्तनको छेसाहा पद्धति मात्र हुन पुग्यो । सत्ता साझेदारीका लागि मात्रै सीमित गरिएको यस प्रकृयाले शक्ति सन्तुलनमा मात्रै आफ्नो क्षमता केन्द्रित गर्न पुग्यो ।

एकतन्त्रिय शासन व्यवस्थामा नागरिकहकका मौलिक अधिकारहरूलाई बलीको बोको बनाइयो । त्यसकका ठाउँमा उदारवादी वहुदलीय व्यवस्था पनि भित्र्याइयो र त्यसले त झन् नागरिकहरूलाई नाङ्गेझार बनाउने पुरुषार्थ गरेर उग्राउन थाल्यो । प्रजातान्त्रिक व्यवस्था पनि आयो । नयाँ सम्विधान र त्यसको परिभाषा पनि आयो । रुप फेरिए, रङ्ग फेरिए, कमानी फेरिए, अनुहार फेरिए, अर्थ फेरिए, परिभाषा फेरिए तर व्यवहार फेरिएन, कार्यशैली फेरिएन, स्वेच्छाचारी बानी र व्यहोरा पनि फेरिएन । महासामन्तका रूपमा सांसदहरूको उदय र भूमिका हुन थाल्यो । संवैधानिक मूल्य, मान्यता र प्रजातान्त्रिक आचरण निरीह नागरिक हर्काउने, तर्साउने, लछार्ने, पछार्ने र सकेसम्म चिथोर्ने साधन बने, हतियार बने, आधार बने । विधिको शासन शासकहरूको खल्तीमा खुम्चिन पुग्यो र हुति औकात अनुसार परिभाषित हुन थाल्यो ।

तथाकथित विश्वकै उत्कृष्ट ठानिएको परिवर्तित सम्विधानका विभिन्न धारा र कुवालाई जंघी बुटले कुल्चिएर कालान्तरमा किचिपिची पारिदियो । पार्टीका विभिन्न खाले खोचे थपाइ र लिंडे ढिपीले नागरिक स्वतन्त्रताका वैधानिक आधारहरूलाई पैशाचिक पारामा घिसारेर हुर्मत लिन थाले पछि कानुन भनाउँदो बबुरो धोबीको गधा जस्तै घरको न घाटको हुन पुग्यो ।
अहिले त्यही खोक्रो आडम्बरको अहम्जन्य राप तताएर भत्केका मनहरू सेक्ने काम गरिरहेका छन् ।

समानता र स्वतन्त्रताको उपयोग भन्ने कुरा केवल पंहुंचवाला व्यक्तिहरूको व्यक्तिगत पेवा र स्वआर्जित सम्पत्ति मात्र बन्न पुगेको देखिंदैछ ।

संसार निकै ठूलो छ भन्दछन् देख्नेहरू । सुनेको मात्र हुँ । देख्न पाएको छैन, घुम्न सकेको छैन । जुन भूगोल माथि उभिएको छु पहुँचको क्षेत्र पनि त्यही हो, परिचयको रुमानी आधार पनि त्यही हो, परिभाषाको पार्कोटे सिमाना पनि त्यही हो । जुन विसंगति व्यथिति र व्यभिचारको भुङ्ग्रो माथि टेकेर भविष्य खोज्दै हिँडिरहेको छु त्यही पीडा, त्यही वेदना, त्यही विडम्बना बोकेर मेची उर्लेको हुनु पर्दछ, महाकाली उठेको हुनु पर्दछ, कर्णाली सुसाएको हुनु पर्दछ, उत्तर उचालिएको हुनु पर्दछ, दक्षिण तातेको हुनु पर्दछ । सत्ता र राजनीति पहुँचदेखि अलग्गै बसेको स्वाभिमानी नेपालीले भोगेको मर्मान्तक पीडा र विषादको अनुभूति त्यति फरक किसिमको होओइन भन्ने लख काट्तैछु ।
समानता र स्वतन्त्रताको उपयोग भन्ने कुरा केवल पंहुंचवाला व्यक्तिहरूको व्यक्तिगत पेवा र स्वआर्जित सम्पत्ति मात्र बन्न पुगेको देखिंदैछ ।

ठूलाबडा जेट चलाउँछन्, हवाइजहाज चलाउँछन्, हेलिकप्टर चलाउँछन् । कमाउँछन्, जमाउँछन्, मोजमस्ती गर्दछन् र कर तिर्ने बेलामा थोत्रा खबटाहरू देखाएर फुत्किन पुग्दछन् । एक हल गोरु अथवा एउटा भैंसी किन्न लिएको ऋण तिर्न नसक्ता कति गरीवहरूको उठिबास लागाउन पुग्दछ बैंक । तर जसले करोडौं रुपैंया ऋण हसुरेर डकार्ने गर्दछ उसलाई किलकिलेमा समाएर पछार्दै असुली उपर गर्नु त कता हो कता उल्टै राज्य ऋण मिनाहाको फर्मान जारी गरी त्यस्ता अघोरी छुल्याहाहरूलाई मोक्ष तुल्याउन अग्रसर हुँदैछ । हलो र कोदालाको बिँड काट्ने निम्सरालाई समन जारी गरी उल्टै थुन्ने पराक्रम गरिन्छ । कयौं असहायहरू अहिले पनि फगत हलो, हरिस काटेको अपराधमा निरन्तर तारेख खेपिरहेकाछन् । तर यही देशमा काँचो सखुवाकको पानी तपतप चुहाउँदै राजधानी अथवा सीमापारी पुगेका ट्रकहरू माथि कसैको आँखा पुग्दैन । पुगे पनि पु¥याउनेहरू चिम्लिने गरिरहेका छन् ।

प्रजातन्त्रको उल्लेखनीय उपलब्धीको रूपमा देखा पर्दैछ नजराना र यसले छोटै समयमा भने पनि आप्mनो राक्षसी सञ्जाल सर्वत्र व्याप्त गराउन सफल भएको छ । र अहिले पानी विना यो देश चल्न सक्नेभएको छ, हावा विना यो देश चल्न सक्ने भएको छ, विकास विना पनि यो देश चल्न सक्ने भएको छ तर नजराना विना मिनेट भर पनि चल्न खोजे कमानी खुस्काएर थला पर्न खोज्दछ । फिराद गर्नूस् नजराना, मिलापत्र गनूस् नजराना, सरुवा, बढुवा, पद बहाली एवम् योग्यताको कसी नजरानाद्वारा नै निर्धारित हुँदैछन् । प्रशासन त यसैमा निष्णात छ । सेवामुखी कार्यहरू पनि नजरानामुखी हुँदै जान थालिरहेका छन् । विद्युतमा होस, खाने पानीमा होस, दूर सञ्चारमा होस्, रेडक्रसमा होस, परोपकारमा होस जहाँ तहीं यसेैको सकुनी सञ्जाल व्याप्त छ ।

अनि अर्को उपलब्धीको रूपमा लाइसेन्स प्रणाली देखा पर्दैछ । एउटा निम्सरो नागरिक अभर परेर, अन्यायमा परेर आपतमा परेर हार गुहार गर्दै उजुरी गर्न सम्बन्धित निकायमा पुगे जान्ने नै भए पनि लाइसेन्स नलिएको भए उसको लिखत अछुतो हुन पुग्दछ, चल्दैन । जमाना नेै लाइसेन्समय भएको छ । शिक्षामा होस् या स्वास्थ्यमा, भौतिक योजनामा होस् या पुनर्निमाणमा, राशनमा होस या ठेक्का–पट्टामा सर्वत्र लाइसेन्स व्याप्त छ । मान्छे इमान्दार मात्र भएर हुँदैन, वेइमान नै भए पनि लाइसेन्सधारी भए चल्दछ, कानुनले पनि उसलाई वैध ठान्दछ । एक मुठी फर्सीका मुन्टा र गोेडादसेक केराउका कोसा बेच्नु परे पनि लाइसेन्स खोजिन्छ, हुण्डी तिर्नु पर्छ अथवा कौडी तिर्नु पर्दछ नत्रभने अवैध ठह¥याइन्छ । मान्छेको आचरण वापती नै भए पनि, पातकी नै भए पनि, ज्यानमारा नै भए पनि लाइसेन्सधारी भए वैध ठहरिन्छ । अहिँसक नै भए पनि, परोपकारी नै भए पनि, स्वच्छ आचरण भएको पण्डित–पुजारी नै भए पनि लाइसन्स लिन नसक्ने अवैध, अयोग्य ठहरिन्छन्, ठानिंदैछन् ।

विश्वमा आजसम्म जे जति राजनीति सिद्धान्त, विचार र दर्शन प्रतिपादन भए, गरिएका छन् ती सबैको जगमा सुकिलो आवरण र सङ्लो लोककल्याणकारी भावना देखिएता पनि प्रयोगमा भने यस हिमाली उपमहाद्वीपले भने परपीडालाई गुरू मन्त्र मानी हिंडिरहेको छ । राजतन्त्रात्मक शासन प्रणालीमा आपसी कलह, द्वेष, सत्ता संघर्ष, बन्धुहत्या र विश्वासघात सदैव मडारिइ रह्यो भनेर नै लोकले जननिर्वाचित र लोकतान्त्रिक शासन पद्धतिको मार्ग अवलम्बन गरे पश्चात छाडा संस्कृतिलाई पृष्टपोषण गरेर साख जोगाउनमानै तल्लिन रह्यो । राजतन्त्रको बदलामा जनतान्त्रिक शासन पद्धति सुरुवात भएता पनि राजनीतिज्ञहरूको दरो दृष्टिकोण, विशुद्ध चारित्रिक आचरण, आम नागरिक प्रति विश्वासको सङ्लो भावनाको नितान्त कमीले गर्दा हिटलर, मुसेलिनी, इदि अमिन, बोकासा, मार्कोस, पिनासे, सनी अबाचा, सुहार्तो जस्ता अनेकौं दृष्टिहीन पाषाण हृदयी नरभक्षीहरूको उदय हुन पुग्यो ।
द्रब्यको पिशाचले फनफनी घुमाएर बेहाल बनाउँदै लगेको हुनाले पनि नागरिकहरूको हक हित संरक्षणार्थ शान्ति सुरक्षा र अमन चयन कायम गर्ने किरिया काष्टा खाएर सत्तारुढ हुन पुगे पनि भोलिपल्टदेखि नै शासकहरू जनमुखी हुनु भन्दा पनि द्रव्यमुखी, सुविधामुखी हुँदै जान थाल्ने हुनाले हिँसामुखी हुँदै गएका देखिँदैछन् ।

राज्य संचालन गर्ने बलियो आधार जनमतलाई ठनक्क भाँचेर गुण्डगर्दीको बल र तुजुकमा देश हाँक्न अग्रसर हुने प्रथा यस देशमा निकै फस्टाउन थालेको छ । राजनीति आस्था, सिद्धान्त र विश्वासले भन्दा पनि प्रतिशोधात्मक कार्य प्रणाली र अन्तराष्ट्रिय जासुुस गिरोह भनौं बहुराष्ट्रिय कम्पनीको इशारामा पुच्छर हल्लाउँदै चल्न थालिरहेको छ । शासन सञ्चालन गर्न अग्रसर हुनेहरू दरो नीतिको आधारमा राष्ट्र हाँक्नु भन्दा पनि ट्वाक थापेर राष्ट्र हाँक्न खोजिरहेका छन् । आर्थिक चुहावटलाई रोक्नुको साटो त्यसमा यामानको भ्वाङ पारेर र राष्ट्रलाई टेकाउन सक्ने ठूला उद्योगहरूलाई उदारवादको नाउँमा बली चढाउँदै भनौं निजीकरणको पासोमा हालेर पछार्दैं मगन्ते संस्कृतिलाई अझ फलिभूत पार्न कछाड कसेर लागिरहेका छन् । देशलाई समृद्ध तुल्याउने नाउँमा नागरिकहरूलाई हरिकङ्गाल पार्ने कार्य दिनानुदिन बढिरहेको देखिँदैछ ।

नागरिकहरू राष्ट्रका सर्वोच्च शक्ति नभएर फगत कृपाका झुम्रे पात्र बनिरहेका छन् । दयाका आधार बनिरहेका छन् । विषादका पर्याय बनिरहेका छन् ।

गिदीविहीन टाउकाहरूको ठूलो जमातले विधिको शासन प्रत्याभूत गरेर नागरिकहरूको आर्थिक, शैक्षिक, सामाजिक स्तर उकास्नुको साटो टाउका गनेर हिंड्ने परिपाटीलाई बढावा दिँदै हिंड्न थालेका हुनाले अपराध कर्ममा आकण्ठ डुबेका मानिसहरू सत्ताको केन्द्रमा पुगिरहेका छन् । बहुमतको कालोख्याकले अल्पमतको पाइलै पिच्छे हुर्मत लिंदैजान थालेको देखिंदैछ । राज्यमा विज्ञ, वुद्धिजीवी र वैज्ञानिकहरूको बोलवाला र कदर हुनुको साटो अल्पज्ञानी भुइँफुट्टाहरूको जयगान हुँदैछ, ज्यानमाराहरूलाई सम्मान अभिनन्दन गरिँदैछ । राहजनी गरेर हिँड्नेहरूको बर्चस्व बढिरहेको देखिंदैछ । कुरौटे र कीर्ते कार्यमालीन भएकाहरूने समाज सुधारक बन्नथालेपछि स्वतन्त्रताको नास र स्वाभिमानीहरूको उठीबास हुँदैछ ।

बज्रस्वाँठहरू नै बहुदलीय व्यवस्थाका व्याख्याता बनेर अथवा बनाइएर हिँड्न थालेपछि विशेषज्ञहरू पाखा लागिरहेका छन् र उनीहरूको घोर उपेक्षा गरिंदैछ । तिरस्कारको खग्रासले निल्न थाल्दैछ विज्ञानलाई । खिसिट्युरीको पर्याय मानिंदैछ भाषा, कला र साहित्यलाई । दलगत स्वार्थ नै राष्ट्रिय स्वार्थ भन्दा ठूलो र बलियो बनेपछि जिम्वेवारी वोधका खपैंचाहरू खुर्किइँदैछ । नागरिकहरू राष्ट्रका सर्वोच्च शक्ति नभएर फगत कृपाका झुम्रे पात्र बनिरहेका छन् । दयाका आधार बनिरहेका छन् । विषादका पर्याय बनिरहेका छन् ।

यथास्थितिको दारुण जङ्गली परिवेश र व्यभिचारात्मक जर्जर पृष्टभूमिको दलदलमा आम नागरिकहरूलाई मुन्ट्याई विक्षिप्त हुन विवश बनाउँदै त्रास, भय र शङ्का ओढेर हिंड्न अभिशप्त नागरिकहरूको आतङ्कित मानसिकताबाट ध्यान हटाउँदै केही गरे झइँ अथवा गर्ने झइँ भाव देखाउने राक्षसी चालमा वर्तमान राजनीति आप्mना समस्त शक्ति, साधन र स्रोतका साथै कुटिलचाल घिसारेर दौडिन खोजिरहेको हुँदा यसले जे जति उपलब्धी देखाउन खोजिरहेको छ ती सबै परपीडामा केन्द्रित हुँदै जान थालेका देखिँदैछन् । पूरा देशबासीहरूको अगाडि लँगौटी खुस्केर लत्रेको स्याहार्न नसक्नेहरू नै जनकल्याणको कामना गरेर नागरिकहरूको जीउ, धनको सुरक्षा गर्न खोज्दैछन् ,साम्प्रदायिक हिँसाको नरभक्षी काँधमा चढ्दै राष्ट्र बिखण्डनका लागि रगत माथि कुल्चेर हिँड्न रुचाउने महाप्रेतहरूको निकृष्ट झम्ट्याइलाई सही हो भन्दै वैधता दिन आतुर व्यक्ति नै राष्ट्रको कमान समाएर निर्लज्ज हिँडिरहेका छन् ।

मान्छेलाई स्वतन्त्रता प्रदान गर्नु पर्ने भाव गाम्भीर्यलाई सम्वैधानिक परिभाषा अन्तरगत लपेटेर स्वछन्द राजनीतिका निमित्त छाडा संस्कारलाई अर्चना, आराधना गर्ने परिपाटी विकसित हुन थालेको बर्बर परिवेशका पृष्ठपोषकहरू नै राष्ट्रवादी मखुण्डो भिरेर हिँडिरहेका छन् जताततै । मान्छे स्वतन्त्र भएको, स्वावलम्बी भएको, स्वआर्जित श्रम–सीप र क्षमताको बलले बाँच्न खोजेको राजनीतिलाई सैह्य हुँदोरहेनछ भन्ने तीतो यथार्थ हामीले सुनेको मात्र होइनौं भोगी पनि सकेका छौं । किच्चक राजनीतिको कुटिल कयस भित्र मतदातालाई कज्याउन नसके पार्टी नै नचल्ने देखेपछि मान्छे फुक्काफाल भएको र स्वतन्त्रतापूर्वक दुईमुठी सास फेर्न थालेको केही टपरे राजनीति कर्मीहरूले हेर्न नचाहेको र सहन नसक्ने भएपछि मान्छेलाई बल्छीमा पारेर पछार्नु नै बर्तमान राजनीतिको मूख्य एजेण्डा बनेको देखिन्छ ।

जेल, नेल र वलिदान दिएर ल्याइएको भनेको प्रजातन्त्र र त्यसको अमिलो उपलब्धीको स्वाद पनि अहिले हामी मजाले चाखिरहेका छौं । यस्तो अमानुषिक बर्बरता प्रजातन्त्रको द्योतकको रूपमा र स्वतन्त्र प्राप्तिको उल्लेखनीय फलकोरूपमा विकसित हुँदैछ भन्नु पर्दा लाजले शिर झुक्ने मात्र होइन लत्रिने पनि गर्दछ । सतही ज्ञान र विवेकहीन दृष्टिकोणको परिभाषा पनि हो यो ।

मजस्ता पार्कोटे मानिसहरूलाई स्वतन्त्र नागरिक हैन कि अघोषित दासको रूपमा अनुवाद गरेर स्थापित गर्न खोजिएको हो, परिचालन गर्न खोजिएको हो, नार्न पनि खोजिएको हो र जोत्न पनि खोजिएको हो ।

चरित्र नसुधारी गरिएको राजनीतिले पिठ्युँमा जतिसुकै कोर्रा हानेर हिंडे पनि ऐइया समेत भन्न नपाइने रहेछ । जेल, नेल खप्न सके, सिके पनि असल राजनीतिमा हुनु पर्ने गुणलाई आत्मसाथ गर्न नसिक्ता हुने मर्मान्त पीडा र छट्पटिको कालो त्रास कस्तो किसिमको हुँदोरहेछ भोगिंदैछ । दुःख–कष्ट खप्न सिके पनि गहिरो अध्ययन गरेर सिद्धान्तको आधारमा विचारलाई अगाडि बढाउने ज्ञान नसिक्नुको असली कारणले गर्दा झुम्रोमा रुपान्तरित हुँदै जान थालेको यथार्थ भोग्दैछु ।

स्वतन्त्रताकालागि लडे पनि प्रजातान्त्रिक मूल्य र मान्यतालाई अक्षुण राख्न नसक्ता लाग्छ त्यो पनि लहडको धङधङी भन्दा बेसी महत्वको नभएको महसुस गर्दैछु । समानुपातिक राजनीतिको कुरा उठाउन खोजिए पनि अन्तर लिप्साका कारण इष्र्याको र आवेगको विकारलाई खुर्केर प्mयाक्न नसक्ता भनौं नखोज्दा हुने प्रपञ्चका अनुष्ठानहरूका साक्षी भएर तमासा हेरिरहेछु ।
यसले गर्दा पनि यस मुलुकका प्रजातन्त्रका उपाशकहरूले अबलम्बन गरेको उदारवादी विकासे राजनीति उननति र प्रगतिको पर्याय नभएर राक्षसी कहरको रूपमा रुपान्तरित हुन खोजेको यथार्थ सदाकाल आङमाथि चडेको माउसुलीजस्तै बनेर रग्रगाइरहेछ ।

राज्यशक्तिको प्रमुख स्रोतको हिल्ला घाँटीमा सकुशल झुण्डिइरहेताए पनि चुनाव हुँदा कुनै बकासुरहरूले अवरोध नहालेको खण्डमा भोट हाल्न पाउने भन्दा बेसी कुनै गरलियो, स्वादिलो अधिकार आम नागरिकहरूले पाएका होलान, भूगोल फराकिलो छ; सहरमा दिनानुदिन गगनचुम्बी महलहरू ठडिँदैछन्, चोक, गल्लीमा मानिसलाई समेत छेकारो काटेर कुदिरहेका चिल्ला निजी सवारी साधनहरू दिन प्रतिदन दिन दुइगुना र रात चारगुनाका दरले बढिरहेकाछन् र हिजोका जोगी, सन्यासीहरू कुवेरपति बनेर ढाडिँदै जान थालेका छन् पाएनन् होलान भनेर कसरी भनूँ ! मैले भने ऐलेसम्म छुन त परै जाओस् कतै केही सुँघ्न समेत पाएको छैन । र बाँकी केही पाएको छु भने पनि ती सबै लिखतमा मात्र सीमित छन् र कागजमा टाँसिएर मात्र रहेका छन् ।

न तिनले कुपोाणका कारण अनपेक्षित चाउरिँदै जान थालेको पेट भर्ननै सकेका छन् न त च्यातिँदै गरेका हन्बेर्नाहरूले ढाक्न नसकी अरमठ्ठ हल्लुँडजस्तै हुन पुगेको आङको अभिशापित छालानै छोपिन सकेको छ ।
यी सबै छलछामहरूको कायाकैरन, रुप–रङ्ग, चाल–ढाल,कार्य–हुङ्कार देख्ता लाग्छ भोगवादी दर्शनको रक्तरञ्जित मुहान खन्दै सकसको, विषादको, अमानुषिकताको, अनाचारको कुम्भिपाकबाट मुक्त गर्न हैन कि बनी, बुतो गरेर बाँच्ने सामान्य हैसियत भएका मजस्ता पार्कोटे मानिसहरूलाई स्वतन्त्र नागरिक हैन कि अघोषित दासको रूपमा अनुवाद गरेर स्थापित गर्न खोजिएको हो, परिचालन गर्न खोजिएको हो, नार्न पनि खोजिएको हो र जोत्न पनि खोजिएको हो ।

असोज १० । सविना कार्की

रामेछापका सहयोगी मन (रासम) मन्थली बजार सरसफाई कार्यमा लागेको छ । समाजसेवाको भावनाले भरिएका रासम सदस्यहरुले लकडाउनको सुरुआती दिनहरुमा सुकाजोर बगरमा रहेको बिटार पार्क सजाउनेदेखि लिएर फुडबैंक संचालनदेखि अहिले मन्थली बजार सरसफाईमा लागेको हो ।

आज बिहान ७ बजेबाट सुरु भएको बजार सफाई अभियानले ९ बजेसम्म निरन्तरता पाउने छ । मन्थली नगरप्रमुख रमेशकुमार बस्नेत सहित् रामेछाप उद्योग वाणिज्य संघका निवर्तमान अध्यक्ष श्याम थापा, वरिष्ठ उपाध्यक्ष नवीनकुमार थापा मगर, स्थानीय व्यवसायी सबैको उत्साहजनक सहभागीता रहेको छ ।

पछिल्लो समयमा मन्थली बजारमा बढ्दै गएको सडक नालाको फोहोर प्रति कसैको चासो नदेखिएको र बेलाबेलामा यस बारेमा प्रश्न उठ्न थालेपछि रामेछापका सहयोगी मन जुर्मुराएको रासम सदस्य सुनिल रायमाझीले जनता भ्वाइसलाई जानकारी दिए ।
रासमले आजबाट सुरु गरेको बजार सरसफाई अभियान सप्ताहव्यापी चल्ने रामसले जानकारी दिएको छ ।

असोज ०७ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप ।
जनता भ्वाइस डट्कमले आयोजना गरेको विश्वस्तरीय बाल निबन्ध प्रतियोगिता –२०७७ को समय थप गरिएको छ ।

यस अघि भदौ २१ गते जनता भ्वाइसले एक सूचना प्रकाशन गर्दै कोरोना भाइरसले शिक्षामा पारेको प्रभाव लगायतका विषयहरुसँग सम्बन्धित समग्रमा शिक्षा सम्बन्धी बाल निबन्ध प्रतियोगिता पठाउन सूचना गरेको थियो ।

कोरोना भाइरस कोभिड १९ का कारण केही दिन अघिदेखि मात्रै वैकल्पिक सिकाई केन्द्र मार्फत् शिक्षण सिकाईमा विद्यालय र विद्यार्थीहरु सहभागी भएसँगै प्रतियोगिताको जानकारी विद्यार्थी तहसम्म पुगेकोले सबै विद्यार्थीलाई समेट्नका लागि आगामी असोज २२ गतेसम्मका लागि समय थप गरिएको हो ।

थप गरिएको समयसीमा अनुसार आगामी असोज २२ गते रातको १२ बजेसम्म विद्यालयतहका बालबालिकाहरु (कक्षा १ देखि १२) ले सहभागिता जनाउन पाउने छन् । प्रतियोगिताको अन्तिम मूल्याङ्कनको नतिजा आगामी कार्तिक २ गते सार्वजनिक गरिने जनता भ्वाइसका अध्यक्ष कुमार श्रेष्ठले जानकारी दिएका छन् ।

असोज ७ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप ।
रामेछापका सहयोगी मन (रासम) ले मन्थलीमा संचालन गरेको फुडबैंकबाट १ हजार भन्दा बढी व्यक्तिहरुको भोको आगो निभेको छ ।

गत भदौ २५ गतेदेखि संचालन भएको फडबैंकबाट प्रति परिवार २ केजी चामल, १ केजी नुन, आधा केजी दाल र १ पाउ सोयाविन (मस्यौरा) वितरण भइरहेको छ । गत असोज ६ गतेसम्म रासमले ५ सय ६४ केजी चामल, २ सय ८२ केजी नुन, १ सय ४१ केजी दाल र ५६. ४ केजी सोयाविन वितरण गरिसकेको छ ।

फुडबैंकद्वारा हालसम्म २ सय ८२ परिवारका कूल व्यक्ति १ हजार १ सय ५४ जनाले छाक टार्न पाएको रासमले जनाएको छ । हालसम्म फुडबैंकबाट गत असोज ५ गते सबैभन्दा धेरै व्यक्तिहरुले खाद्यान्न लिएर गएका छन्, जसको संख्या ४६ जना रहेको रासम सदस्य नवराज श्रेष्ठ बताउँछन् ।

भाद्र ३१, सिन्धुलि ।

सिन्धुलिकाे दुई पालिकाका करिव ३०० घरधुरि अन्धकारमा जीवन काट्न वाध्य भएका छन् । जिल्लाकाे तिनपाटन र फिक्कल गाउँपालिकाका नागरिकहरु स्थानिय तेस्रो वाक्सुखाेला जलविद्युत् अायाेजनाकाे समयमा मर्मत सम्भार नहुँदा अन्धकारमा बस्न वाध्य भएका हुन् । तिनपाटन गाउँपालिकाकाे वडानम्वर ७ र ८ तथा फिक्कल गाउँपालिकाकाे वडा नम्वर २ का नागरिकले उक्त अायाेजनाबाट विधुत् उपभोक गरिरहेका छन् ।

जिल्लाकाे फिक्कल गाउँपालिकाकाे सबै वडा राष्ट्रिय प्रसारण लाईन भने पुग्न अझै सकेकाे छैन । गाउँपालिका उपप्रमुख पार्वती सुनुवारका अनुसार अहिले मर्मतका लागि सामान ल्याउनमै समस्या परेकाे छ । मर्मतकाे सामग्री ल्याउने प्रक्रिया अघि बढेकाे भएपनि देशवाहिरबाट ल्याउनुपर्ने सामान भएकाले पनि समस्या परेकाे उहाँको भनाई छ । थप समस्या त विश्वव्यापि काेराेना तथा वर्षाले थपिदिएकाे उपप्रमुख सुनुवारले बताउनुभयाे ।

नागरिकको याे समस्याको समाधान कहिले हुने भन्ने बारे उहाँले बाेल्न चाहनुभएन । यसैगरि तिनपाटन गाउँपालिकाका प्रमुख कर्ण थापाले याे समस्या समाधानमा अाफुहरु लागिरहेको जिकिर गर्नुभयाे । उहाँले यसअघि अवकाे दशैँ सम्ममा गाउँपालिकाभर राष्ट्रियप्रसारण लाइनकाे विधुत् जाेड्ने बताउँदै अाउनुभएकाे थियाे ।

काेराेना तथा वर्षाकाे कारण अवकाे फागुनसम्ममा विजुलि बालिसक्ने लक्ष्यका साथ काम भैरहेकाे प्रमुख थापाकाे भनाई छ। अहिले वडा नम्बर ७ मा एडिविले काम सम्पन्न गर्न लागेकाे जनाईएकाे छ । यस्तै वडा नम्बर ८,९ लगाएमा पनि धमाधम काम भैरहेको बताईएकाे छ । गाउँपालिका प्रमुख थापाका अनुसार तार, ट्रान्सर्फमर लगाएतका सामग्री लाउने प्रक्रियामा रहेकाे छ । निर्णायक तहमा रहेकाहरुकाे बाेलि मिठाे भए जतिनै कामले गति लिने हाे भने साँच्चै समस्यामा रहेका निर्दाेष नागरिकले राहत पाउने थिए ।

यस वर्ष पनि विस्तारै मंसिर महिना आउँदैछ, अबको दुई महिना पछि मसिंरले चर्चा पाउँदैछ ।
मसिंर महिना विशेषतः लगनको महिना पनि भन्ने गरिन्छ ।

विवाह गर्न उत्तम ठानिएको महिना पनि । कतिको चाहिँ दिल र दिमाग खाने महिना भन्दा फरक नपर्ला । जे अर्थ लगाए पनि मंसिर, मंसिर नै हो । मंसिर भन्ने बित्तिकै बिवाहेत्तर मौसम, अविवाहितहरुलाई बारबार दोहोरीरहने एउटै प्रश्न : मंसिर लाग्यो त, खै ?
के छ विचार, यो मंसिर चाहिँ नकटोस् है ।
यस्तै–यस्तै अनेक–अनेक ।

हो, यही सर्वाधिक जिज्ञासामा तपाइँ मध्ये धेरै जना पर्नुभएको छैन भन्न म सक्दिन । तावा नताती बिँड तातेर हैरान’ त हाम्रो समाज छ । फलानोको छोरो बिग्रियो बिहे गरिदिए, बुहारीले सुधार्थी । छोरी हुर्किइ, कतै नाक काट्ली ।

बिहे गर्दिए ढुक्क हुनेथ्यो । अब कसैको छोराको बानी–व्यवहार सुधार्नकै लागि कस्को छोरी ठिक्क परेर बसेकी होेला र ? आफ्नो छोराको बानी सुधार्न कै लागि भनेर किन कसैको छोरीलाई प्रयोग गर्ने ? तपाईं हामी बाँचेको समाजको वास्तविकता यही होइन र ?

विषेश गरी छोरीहरु २० वसन्त कटेपछि समाजको टाउको दुख्ने प्रमुख कारण बन्छन् । सबैको चासो र चिन्ताको केन्द्रविन्दु बन्न पुग्छन् छोरीहरु ।

मामाको ससुराली तिर होकी फुपुको बुहारीको माइत तिर, खोज्न सुरु हुन्छ योग्य वर । आमा, दिदी, भाउजूहरु व्यस्त हुन्छन् फोटो देखाउन । फोटोमा भएको मान्छेको गुनगान गाउँन । इन्कार गरे सुरु हुन्छ केरकार गर्न कोही छ भने भन्, होइन भने हामीले भनेको केटासँग बिहे गर्नुपर्छ ।

कस्तो अचम्म, कस्तो दोधार, कति विडम्वना ? विहे भन्ने कुरो पनि आफ्नो रोजाईमा नहुनु, आफ्नो निर्णयमा नहुनु ? करकापमा गरिएको निर्णय कसरी स्वविवेकीय भयो ? यो कस्तो खालको सम्झौता ? र के का लागि ?

जन्मघरको यो लिला पछि कुरा रह्यो कर्मघरको, बुहारी सुशिल हुनुपर्छ, शिल–स्वभावकी हुनुपर्छ, संस्कारी हुनुपर्छ, घर समाज र परिवारको इज्जत राख्ने खालकी हुनुपर्छ । हाम्रो समाजमा अनि बुहारी हुन अनेकौँ चरणहरु पार गरेको हुनुपर्छ । बिहे भएको दिनदेखि नै कस्तो लगाउने, कस्तो खाने, कसरी हिँड्ने सबै कुराको मापदण्ड हुन्छ ।

हँसिलो भएर बस्नु पर्ने, बोल्दा नम्र भएर बोल्नुपर्ने, आफूभन्दा निक्कै साना मान्छेहरुलाई तपाईं भनेर सम्बोधन गर्नुपर्ने, सबैलाई खुवाएर आफूले खानुपर्ने, परिवार सबैको स्वास्थ्यको जानकार हुनपर्ने, सेवा गर्नुपर्ने आदि इत्यादि यो सामान्य नियम हो । अरु धरै छन् जुन बयान गरेर साध्य नै छैन ।
बुहारी संस्कारी खोज्ने समाजले कहिल्यै सोचेन, आफ्नो छोरा पनि संस्कारी हुनुपर्छ भनेर । छोरा जस्तोसुकै होस्, मतलब भएन । यद्यपि बुहारी भने जस्तै चाहिन्छ ।

त्यस्ता धेरै बा–आमा छन् जो छोरालाई सहि बाटोमा ल्याउनकै लागि बिहे गरीदिन्छन् । किनकी, बुहारीले सुधार्छे रे । बिहे पछि बुहारीको जिम्मा लगाइएका ती कैयाँै छोराहरु मध्ये कति चाँही घरको न घाटको भएको पनि थुप्रै उदाहरणहरु छन् ।

जसलाई हिजो संस्कारको नाउँमा केही पनि सिकाइएन र बुहारी पनि तालिम लिएर संस्कार सिकाउन आइनन्, र उ बिग्रीयो समाज यही भन्छ : गतिली बुहारी परिन ।

कहिलेकाँही अचम्म लाग्छ, किन यो समाजले महिलालाई सँधै दोस्रो दर्जामा राखेर सोच्छ होला ? किन सबै भूमिकामा रहँदा रहँदै पनि सहयोगीको रुपमा मात्र हेर्यो होला ?

मलाई मेरै आमा देखेर पनि अचम्म लाग्छ कहिलेकाँही । किनकी थोरै भएपनि पढेलेखेकी मेरी आमालाई किन लाग्दैन होला भाइ र मेरो जिम्मेवारी एउटै हो भनेर ? रातसाँझ मेरो भाइ कतैबाट फर्किँदा वा जाँदा किन त्यत्ति आँत्तिएको पाउँदिन ।

उता कतैबाट घर फर्किदा थोरै रात पर्यो भने किन अत्यास लागेको होला उनलाई ? के मेरी आमा भाइलाई भन्दा बढी माया मलाई गर्छिन् त ? जम्मा ५ वर्षको सानो भाइ लिएर साँझमा निस्कँदा म कसरी सुरक्षित हुन्छु होला त ? कैयौँ यस्ता प्रश्न लिएर दिनहरु गुजारिरहेकी छु म, नाजवाफ रातहरु काटिरहेछु ।

म भित्र कैयौँ ढंग खोज्ने मेरी आमा खै किन मेरो भाइमा त्यो ढंग अर्थात् संस्कार खोज्दिनन् होला ? भोलि विहे गरेर अरुको घरमा जानका लागि भनेर म तालिम प्राप्त भैरहँदा, मसँग जोडिने पुरुष पात्रले के मैले जस्तै गरी संस्कार सिक्दै होला त ? अनि मैले मेरो लागि संस्कारी केटा चाहिन्छ भन्दा के यो समाजले स्वीकार्ला त ? यस्को जवाफ मेरी आमासँग छ होला ? के यस्को जवाफ यो समाजले दिने हैसियत राख्ला या नराख्ला ?

(डा. कर्माचार्य सँगको अनौपचारिक कुराकानीलाई सम्पादन गरी प्रस्तुत गरिएको हो । प्रधान सम्पादक)

डाक्टर साब् स्वागत् छ यहाँलाई यो कुराकानीमा ?
धन्यावाद् ।

कोरोना भाइरस नेपालको सन्दर्भमा भ्रम कति र यथार्थ कति हो ? यदि यो भ्रम हो भने कसरी र यथार्थ हो भने कसरी ?
कोरोना भाइरसको यो प्रकोप यथार्थ हो । जब गत जेठमा नेपालमा एकजना संक्रमित यस भाइरसबाट फेला परेपछि हामीमा यसको त्रास बढी फैलिएको हो । त्यो भन्दा पहिला यो भ्रम जस्तै लाग्थ्यो । नेपालमा त्यसको कुनै ठूलो प्रभाव परेको थिएन । विदेशमा मान्छेहरु मरेको, बिरामी भएको सुनिन्थ्यो । जब नेपालमा नै यसले आफ्नो प्रभाव जमाउन थालेपछि हामीले पनि यसलाई यथार्थ मानेका हाँे ।

रामेछाप जिल्लामा यस भाइरसले पारेको वस्तुगत प्रभाव कस्तो छ ?
शहरमा जस्तो गाउँमा यसको प्रभाव निकै कम भएको म पाउँछु । किनभने गाउँमा जहाँ घरहरु नै एकर्काबाट टाढाटाढा छन् । एक घरबाट अर्को घरसँगको संसर्ग नै आफैंमा टाढा छ । त्यसले पनि यसको प्रभाव शहरमा भन्दा गाउँमा कम छ । तर प्रभाव कम छ भनेर चुप् लागेर बस्ने अवस्था पनि छैन । यसको प्रभावबाट सुरक्षित हुनलाई हामीले उच्च सतर्कता अपनाउनु पर्छ ।

विभिन्न सामाजिक संजालहरुमा हाल नेपालको सन्दर्भमा प्रभावकारी मानिएको पिसिआर परीक्षण नै विश्वस्तरमा प्रभावकारी तथा विश्वसनीय नभएको भन्ने छ नि ? यो कति सत्य हो ?
पिसिआर परीक्षण प्रणाली नै अनुसन्धाको क्रममा छ । त्यस्तै कोरोना भाइरस कोभिड १९ नै अनुसन्धानको चरणमा भएको अवस्थामा यस्ता कुराहरु सार्वजनिक भइरहेका छन् । अनुसन्धानकै दायरामा रहेको विषयवस्तुमाथि प्रश्नहरु उठ्नु स्वभाविक नै हुन् । पिसिआर प्रतिको खोज हाम्रो नेपालमा भएको छैन, यस्तो अवस्थामा त्यसको प्रभावकारिता राम्रो छैन भन्नु स्वभाविक हो तर नेपाल एउटा यस्तो देश हो, जहाँ यस्ताखाले भाइरसहरुको प्रकोप फैलिँदा कुनैपनि खालको विषयवस्तुमाथि आधिकारिक खोज र विमर्श हुन सक्दैन । जसले गर्दा हामी कुनै अरु विकासशील देशले खोजेका विषयहरुमाथि भर पर्नुपर्ने अवस्था छ । यस्तो दयनीय अवस्थामा अरुले गरेको अनुसन्धानलाई विश्वास गर्नुभन्दा बाहेक हामीसँग अर्को विकल्प छैन ।

नेपालमा पनि धेरै भाइरोलोजिष्टहरु छन् । यस्तो अवस्थामा कोरोनाको यत्रो जगजगी हुँदा पनि उनीहरु समाजप्रति उत्तरदायी भएर कुनै जवाफ दिइरहन सकेका छैनन् । किन ?
हामी स्वास्थ्यकर्मी नै अल्छी छौं । म पनि अल्छी नै हूँ । हामीलाई कुनै पनि कुराको अनुसन्धान गर्न गाह्रो लाग्ने गर्दछ । तर संसारमा त्यस्तो छैन । संसारका बैज्ञानिकहरु आफूले खोज गरेको विषयमाथि निकै गहिरो अध्ययन गर्नुहुन्छ । नेपालमा जो जसले कुनै विषयमा शुक्ष्म अध्ययन गर्न चाहना राख्नुहुन्छ, उहाँहरुलाई उत्प्रेरणा तथा सहारा दिने संयन्त्र दरो छैन । यसको गतिलो उदाहरण माहावीर पुन लाई नै लिन सकिन्छ । महावीर पुनलाई जुन पछिल्ला घटनाक्रमहरुले हतोत्साहित पार्ने काम गरियो, त्यस्तै नेपालका भाइरोलोजिष्टहरुलाई पनि कुनै न कुनै रुपबाट हतोत्साहित पारिएको हुनसक्छ ।

भनेपछि सरकारी संयन्त्र कमजोर छ, भन्ने आषय हो ?
यो मानेमा सरकारी संयन्त्र मात्रै कमजोर छ भन्न मिल्दैन । त्यो सँगसँगै विश्वविद्यालयहरुका यस सँग सम्बन्ध राख्ने विभागहरु कति सक्रिय छन् भन्नेमा भर पर्छ । सरकार मात्रै त केही होइन, हामीहामी मिलेर सरकार बनेको हो । मैले नै जिम्मेवारीपूर्वक आफ्नो काम गरिँन भने सरकारले मात्रै केही गरेन भन्नु बेकार जस्तो लाग्छ । यस्ता कार्यमा विश्वविद्यालयहरु पनि सक्रिय हुनुपर्छ । भाइरोलोजी, माइक्रोबायोलोजी लगायतहरु ‘एक्टीभ’ हुनुपर्छ । तर सरकारको काम भनेको यस्ता अनुसन्धान, अनुसन्धानकर्मी, निकायहरुलाई आवश्यक सहयोग गर्नुपर्छ । कहाँ के कुराको जरुरी छ, त्यो पुरा गर्नु सरकारको दायित्व हो ।

कोरोना भाइरसका संक्रमितहरुले आइसोलेशनमा बस्दा कस्तो मनोविज्ञान बनाउनु पर्छ ?
विगतमा पनि यस्ता भाइरसहरु धेरै आएका विभिन्न उदाहरणहरु छन् । जसका कारण विश्वमा धेरै मासिनहरु हताहत भएका थिए । त्यस्तै भाइरस मध्ये कोरोना भाइरस पनि एक हो । यस्तो भाइरसलाई परास्त गर्न धेरै जसो व्यक्तिको मनोबलले पनि राम्रो काम गर्छ । आफ्नो रोगसँग लड्नका लागि यथेष्ट क्षमताको विकास गर्न सक्नु पर्छ । यो रोगलाई जसरी पनि परास्त गर्न सक्छु भन्ने आभाष लिन सक्ने मनोविज्ञान बनाउनु नै यसको पहिलो काइदा हो ।
बाँकी भिडियोमा…

गजल १

जुन दिन बुवाको गोजि रितियो बचत सकियो
त्यही दिन देखि छिमेकीको पनि मदत सकियो

लहैलहैमा खेलियो हिजो रहरमा खेलियो
त्यही रहरले जुवामा आज बिरासत सकियो

आगोले आगो निभाउन सक्दैन बुझ्न जरुरी छ
मौन छु, नसोच्नु कि बोल्ने मेरो हिम्मत सकियो

तिमीले अर्कैको सिउँदो भरेको देखे पछि
यस्तो लाग्यो अब आँखाको पनि जरुरत सकियो

जसले छोएको समेत खान नहुने सोच राखियो
उसैले बचायो जब दुर्घटनामा रगत सकियो ।

गजल २

पटकपटक आयौ तिमी जिन्दगीमा सुनामी भएर
अब आउनु प्रिय अन्तिम पटक मलामी भएर

तिमी तिमी नै रहिरह्यौ सधै म ‘म’ नै रहिरहे
बाँच्न सकेनौ कसै गरि पनि हामी भएर

देशले मुहार फेर्न खै किन सकिएन अझै
जनता होकि हो खै सरकार हरामी भएर

सोच गरिब नबनाउनु झुप्रोमै जन्मे के भो
छोरी डाक्टर पढायो उस्ले आफू ज्यामी भएर

गजल ३

मैले दुश्मनलाई पनि प्यार गरेर मुटुमा राखेको छु
हो आफ्नै जस्तो व्यवहार गरेर मुटुमा राखेको छु

म त्यही कारण देवताहरु खोज्दै मन्दिर धाउँदिन
बृद्ध बा आमाको सत्कार गरेर मुटुमा राखेको छु

अक्सर चोटहरु आफ्नाले नै त दिने गर्छन् यहाँ
एकपछी अर्को लगातार गरेर मुटुमा राखेको छु

यो माटो रोए रुन्छ मन हाँसे हाँसी दिन्छ मन
देशको सुखदुःख साभार गरेर मुटुमा राखेको छु

भदौ २० । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप

रामेछापका सहयोगी मन (रासम) ले रामेछाप नगरपालिका वडा नं. ८ मा बनाएको बिटार पार्कको चर्चा सेलाउन नपाउँदै अर्को चर्चापूर्ण कामको थालनी गरेको छ ।

कोरोना भाइरस (कोभिड १९) ले यतिबेला विश्व त्रसित् छ । रामेछाप जिल्लामा पनि निषेधाज्ञा जारी छ । यस्तो अवस्थामा विगत करिब आधा वर्षदेखि रोजिरोटी र दैनिक ज्याला मजदुरी गरेर खाने मजदुर वर्ग काम विहिन भएको छ, जसका कारण यो वर्गलाई ठूलो समस्या पर्दै आएको छ । कतिका घरमा चुल्हो नबल्ने अवस्था छ भने कति चुल्हो बलेका मजदुरहरुको चुल्होको ताप पनि निकै मधुरो हुँदै गएको छ ।

‘हुनेले दिएर जाऔं नहुनेले लिएर जाऔं’ भन्ने अभियान रामेछापका सहयोगी मन (रासम) ले मन्थलीमा थालनी गर्न लागेको हो । अब केही दिनमा नै गरिब तथा बेसहाराहरुको पेटको ज्वाला शान्त पार्ने अभियान स्वरुप रासमले मन्थलीमा ‘फुड बैंक’ संचालनको तयारी गरिरहेको छ । कोरोना भाइरसका कारण मुलुक बन्दाबन्दीमा गएपछि दैनिक ज्याला मजदुरी गर्ने श्रमिक वर्ग, अर्काको घरमा कोठामा बसी कमाएर खाने मध्यमवर्गको श्रमिक, आयस्तर कमजोर भएका व्यक्तिहरुका समस्यालाई मध्यनजर गर्दै रासमले फुडबैंक संचालन गर्ने तयारी गरेको हो ।

के हाे फुडबैंक ?

फुडबैंक खानेकुराको भण्डार हो । हुन त खानेकुरा कुनैपनि खाद्यान्न पसलमा जाने हो भने प्रशस्तै पाइन्छ । तर त्यो खाद्यान्न पसलमा सित्तैँ पाइँदैन । फुडबैंकमा सीमित खानेकुरा सित्तैंमा पाइन्छ । कमाई हुने र रकम कमाउन सक्नेहरुका लागि बजारका खाद्यान्न पसलहरु फुडबैंक भन्दा फरक छैनन्, अझै बढ्कर होलान् तर नहुने गरिब निमुखा, श्रमिक वर्गका लागि यस्ता फुडबैंकहरु विधाता बन्ने गरेका छन् । कोरोना भाइरसका कारण देश बन्दाबन्दीमा गएपछि कमाई नहुने वर्ग ठूलो समस्यामा परेको छ । दैनिक दुई छाक भोक मेटाउन पनि हम्मेहम्मे पर्दै गएको सन्दर्भमा यस्ता फुडबैंकहरुले सित्तैंमा खाद्यान्नको व्यवस्था गर्छन् । यस प्रकारको फुडबैंकमा दैनिक चुल्हो बाल्नका लागि न्यूनतम चामल, दाल, नुन लगायतका सामग्रीहरु पाइनेछ ।

यस्ता फुडबैंकहरु देशका विभिन्न भागमा संचालनमा आएका छन् । केही दिन अघि पूर्वी नेपालको झापा तथा सुनसरीको झुम्का, इटहरीमा समेत यस्तै फुडबैंकहरु संचालनमा आएका छन् । छिमेकी जिल्ला दोलखाको तामाकोसी गाउँपालिका, शहरेमा समेत यस प्रकारको फुड बैंक संचालनमा आएको जानकारी प्राप्त छ ।

फुडबैंकहरुमा दाताहरुले खाद्यान्न लगायत दैनिक जीवन धान्नका लागि आवश्यक वस्तुहरु सहयोग गर्छन् । जसनुसार फुडबैंकका संचालकहरुले व्यक्तिको आवश्यकताका आधारमा त्यसलाई न्यायोचित् वितरण गर्ने गर्दछन् ।

मन्थलीमा संचालन हुन लागेको फुड बैंकलाई यहाँस्थित खाद्यान्नका होलसेलर व्यवसायी तथा अन्य खुद्रा व्यवसायीहरुले सहयोग गर्ने वचन दिएको रासमका सदस्यहरुको भनाई छ ।

जिल्ला समन्वय समिति भन्दा ठिक माथि नगर विकास समितिको एक प्रयोग विहिन भवनलाई रंगरोगन गरी रासमले निकै सुन्दर बनाएको छ । यस भवनमा नै फुडबैंक संचालन गर्नेगरी रासमको तयारी छ ।

‘यस्तो विषम् परिस्थितिमा फुडबैंकको अवधारणा कसरी आयो ?’ भन्ने जनता भ्वाइसको जिज्ञासामा रासम सदस्य नवराज श्रेष्ठ भन्छन्, ‘कोरोना भाइरसका कारण समाज बन्दाबन्दीमा जाँदा दैनिक ज्याला मजदुरी गर्ने मजदुर वर्गमा ठूलो समस्या परेको अवस्थालाई मध्य नजर गर्दै र देशका विभिन्न भागमा फुडबैंकको अवधारणा आएपछि यहाँ पनि यो अभ्यास गर्न लागिएको हो । यस कार्य नितान्त सेवा भावमा गर्न लागिएको हुँदा हुनेले सकेको दान गर्नुहुन तथा नहुनेले निर्धक्क लिनुहुन हाम्रो अनुरोध रहने छ । यस कार्यमा सबै तह र तप्काको सहभागीता रहन्छ भन्ने रासमको विश्वास रहेको छ ।’

फुडबैंक संचालनको लागि मन्थली नगरपालिकाले समेत आफ्नो सहमती रहेको बताएको रासम बताउँछ ।

स्मरण रहोस्, कोरोना भाइरस कोभिड १९ का कारण देश लकडाउनमा गएर निष्क्रिय हुँदाको अवस्थामा यो समूह निकै सक्रिय भएर समाज सेवाको भावले मैदानमा उत्रिएको छ । यो समूहमा कुनै राजनैतिक विचार, झण्डा तथा वाद्को छायाँ पनि हालका दिनसम्मा देखिएको छैन ।

भाद्र १५ सिन्धुली ।

शिक्षकको अपहरणमा संलग्न थप ७ जना पक्राउ परेका छन् । उनीहरू सबैजना सरकारद्वारा प्रतिबन्धित नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ नेतृत्तवको नेकपामा आबद्ध रहेको खुलेको सिन्धुली प्रहरीले जनाएको छ । उनीहरूलाई सदरमुकाम सिन्धुली ल्याइँदै गरिएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय सिन्धुलीले जनाएको छ । सिन्धुली प्रहरी प्रवक्ता तथा प्रहरी नायव उपरीक्षक श्यामबहादुर खत्रीले सिन्धुलीकै जिनाखु जङ्गलबाट उनीहरूलाई पक्राउ गरिएको बताउनुभयो ।

पक्राउ परेका पुरुषहरूको साथबाट प्रहरीले बम बनाउने सकेट ८ थान र ४ थान सुतली बम बरामद गरेको छ । पक्राउ परेकाहरूको नामथर खुलाइएको छैन । गत भाद्र १३ मा तीनपाटन गाउँपालिका–८ मा रहेको भीमसेन आधारभूत विद्यालयका प्रधानाध्यापक नारायण भण्डारी अपहरणमा परेका थिए ।

अपहरणमा परेको केहि समय पछि प्रहरी र स्थानियको सक्रियतामा शिक्षक अपहरण मुक्र भएका थिए । सुरक्षाकर्मीको टोलीले अपहरणकारीलाई आइतबार पक्राउ गरिएको हो । अपहरणमा परेका शिक्षक भण्डारीलाई प्रहरीले तीनपाटन–८ कै लायोगाउँको खानीपाखा जङ्गलबाट दुई दिनअघि सकुशल उद्धार गरेको थियो । सोही क्रममा प्रहरीले चन्द नेतृत्व समूहकी कार्यकर्ता २० वर्षीया प्रतिमा परियारलाई पक्राउ गरेको थियो ।

उनी सुनसरीको धरान उपमहानगरपालिका–६ सिमलचोककी रहेको खेलेको छ । उनको साथबाट प्रहरीले दुई वटा सकेट बम र एउटा सुतली बम फेला पारेको थियो । उक्त बमहरू सदरमुकाम सिन्धुलीबाट गएको नेपाली सेनाको बम डिस्पोजल टोलीले हिजो दिउँसो निस्क्रिय पारेको छ । शिक्षक भण्डारी अपहरणमा पर्नुको कारण भने खुलेको छैन । यसबारे प्रहरीले अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

भदाै १५ । जनता भ्वाइस सम्वाददाता रामेछाप ।

नेपाल टेलिकमले प्रवाह गर्ने इन्टरनेट सेवामा समस्या देखिन थालेपछि एडिएसएल प्रयोगकर्ताहरुले सो समस्याका बारेमा गुनासो गर्न थालेका छन् ।

महिनामा कम्तिमा पनि ४–५ दिन मन्थलीमा रहेको टेलिकमको इन्टरनेट सेवा प्रवाहमा समस्या आउने क्रम बढेको छ । मासिक रुपमा यसरी समस्या देखिन थालेपछि ग्राहकहरुले आफूहरुले मासिक रुपमा तिर्ने इन्टरनेट सेवा शुल्कको विषयमा चासो राख्न थालेको हुन् ।

रामेछाप जिल्लाभर हाल डाटा शेयरिङ् युजर र डेलिकेटेड युजर संख्या गरी १ हजार जनाको हाराहारी भएको नेपाल टेलिकम मन्थली शाखाले जानकारी दिएको छ । यसमा दैनिक २७ रुपैयाँदेखि ३ हजार रुपैयाँ तिर्नेसम्म ग्राहकहरु छन् । बैंक तथा वित्तिय संस्था, हाइड्रोपावर, स्थानीयतह लगायत अन्य सेवाग्राहीहरु डेलिकेटेड युजरको समूहमा पर्छन् भने सामान्य घरायसी तथा कार्यालयीय प्रयोगकर्ताहरु शेयरिङ् युजरको रुपमा पर्छन् ।

मन्थलीमा प्रायजसो टेलिकमको एडिएसएल इन्टरनेट सेवामा समस्या देखिन थालेपछि मन्थलीका एकजना प्रयोगकर्ताले आफूहरुले तिर्ने इन्टरनेट महशुलको बारेमा प्रश्न उठाएका हुन् ।

एडिएसएलका नियमित प्रयोगकर्ता देवराज लामा इन्टरनेटमा समस्या आउँदै जाने र आपूmले मासिक रुपमा बिल भुक्तानी गर्दै जाने भएकोले सेवा प्रदायक नेपाल टेलिकम प्रति आक्रोशित हुँदै भन्छन्, ‘हामीले रिचार्ज गरेको पैसा चाहिँ महिना दिन पुगेको दिन जुन समयमा रिचार्जगरेको हो त्यही समयको सेकेण्ड समेत हिसाब गरेर सेवा दिने अनि उनीहरुले चाहिँ ५–५ दिनसम्म सेवा नदिँदा पनि हामीले चुप् लागेर बसिदिनु पर्ने ? यो त सरासरी ठगी भएन ?’ लामा प्रश्न गर्छन् ।

लामा जस्तै अर्का प्रयोगकर्ता नवराज श्रेष्ठ समेत टेलिकमको इन्टरनेट सेवा प्रवाहमा असन्तुष्टि राख्छन् । आफूहरुले महिनमा ५ दिन पटक पटक गरी सेवा नपाउँदा आफूहरुलाई सेवा अवरुद्ध भएको समयको हिसाब गरी थप ५ दिन उही शुल्कमा सेवा दिनुपर्ने बताउँछन् ।

टेलिकमका ग्राहकहरुको यस्तो समस्याका बारेमा कुरा गर्दा नेपाल टेलिकम शाखा रामेछापका प्रमुख विष्णु भण्डारी आफूहरुले ७ दिन भन्दा बढी समयसम्म सेवा अवरुद्ध भएको अवस्थामा टेलिकम प्रधान कार्यालयमा लेखेर पठाउने गरेको र सो बमोजिम ग्राहकले तिरेकै मूल्यमा थप ७ दिन सेवा दिने गरेको नजिर भएको स्वीकार गर्छन् । तर १ वा २ दिन सामान्य समस्या आउँदा ग्राहकहरुको गुनासो नआएकोले त्यसको कुनै हिसाब नगरेको भण्डारीको कथन छ ।

दैनिक २७ रुपैयाँदेखि ३ हजार रुपैयाँसम्म तिर्ने ग्राहकहरुले टेलिकमले सेवा नदिएको दिनको समेत सेवा शुल्क भुक्तानी गरिरहनु परेको छ । आफूलाई नाफा हुने अवस्थामा ग्राहकको समस्यालाई सानो ठान्ने र आफूलाई केही पैसाको मात्रै पनि घाटा हुने अवस्थामा त्यो घाटा ग्राहकबाटै असुल्ने नियत टेलिकमको कार्यशैलीमा छर्लङ्ग देखिन्छ ।

‘ग्राहकहरुबाट आएको यस्तो गुनासोको कस्तो सम्बोधन गर्नुहुन्छ ? भन्ने जनता भ्वाइसको जिज्ञासामा प्रमुख भण्डारी भन्छन्, ‘हामीसँग हाम्रा ग्राहकहरुले एक दुई दिन सेवा प्रवाहमा समस्या हुँदा यस्तो गुनासो गर्नु भएकै थिएन । आज मात्रै गुनासो यहाँहरु मार्फत आएको छ । अब यस्ता केही दिने समस्यालाई पनि हेडक्वाटर्रमा लेखेर पठाउँछु र सेवा अवधि थप गर्न लगाउँछु ।’

एक दुई दिन सेवा प्रवाह नहुँदा समेत ग्राहकबाट लिएको रकमलाई हिसाव गर्ने हो भने पनि त्यसको अनुपात निकै ठूलो हुने देखिन्छ ।

भाद्र १२ सिन्धुलीमाढि । सिन्धुलीको सुनकोसी गाउँपालिकाभित्र भएका विभिन्न घटना र त्यसले गाउँपालिकाका जनतामा पर्न गएको असर प्रति नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी नेकपा सुनकोसी गाउँ कमिटिले गम्भिर ध्यानाकर्षण भएको जनाएको छ । लकडाउनको उल्लंघन गर्दै गाउँपालिका कार्यालय र वरपर दिनहूँ जसो भिडभाड बढ्ने गरेका भन्दै स्थानियमा थप असर परेको विज्ञप्ती मार्फत् जनाएको छ । गाउँपालिका वडा नं ३ गणेस्थान बजारका श्याम जर्घामगरकी बुहारी शोभा जर्घामगरलाई घरमै गएर कुटपिट गर्ने र अभद्र व्यवहार गर्ने कार्यका अगुवा राम बोगटी लगाएतलाई कानूनी कारवाही गर्न समेत विज्ञप्तीमा माग गरिएको छ ।
नेकपा सुनकोशी गाउपालिका कमिटिका अध्यक्ष रोमराज गिरी र सचिव लोकबहादुर थापाद्धारा जारी विज्ञप्तीमा गाउँपालिकाले न्यूनतम दररेटमै ठेक्का लगाउने कार्य भएको आशंका गर्दै सुनकोशी गाउँपालिका नेकपाले रद्ध गरि पुःन बोलपत्रको माग गरेको छ । गाउँपालिकाले आव ०७७र०७८ सुनकोसी नदी किनारका ढुंगा, वालुवा र गिट्टी संकलन तथा निकासीका लागि ठेक्का सूचनामा न्यूनतम अंक गतवर्षहरु भन्दा कम राखिनु, ठेक्कालाइ इ–विडिङमा नलैजानु, कम्पनीहरुलाइ प्रतिस्पर्धामा रोक लगाउनु, प्रतिस्पर्धाबिना न्यूनतम मूल्यमा ठेक्का दिने दुरासयका साथ काम अगाडि बढेको भन्दै ठेक्काको अन्तिम संझौता रोक्न गाउपालिकालाई आग्रह समेत गरेको छ । विज्ञप्तिमा अन्तिम ठेक्काको उक्त सम्झौता रोक्का गरि पुनः अन्लाईन प्रणलीमार्फत् सम्झौता आश्वान गन गाउँपालिका समक्ष माग गरिएको छ ।
यसअघि काँंग्रेस सुनकोसी गाउँपालिका कार्यसमितिले पनि विज्ञप्ति जारी गर्दै गाउँपालिकाको आन्तरिक स्रोत सुनकोसी नदिका ढुङ्गा, गिट्टी, बालुवा, अघिल्ले आर्थिक वर्षमा ६ करोड ९६ लाख सम्मा ठेक्का लागेकोमा यस आर्थिक ३ करोड २० लाखमा ठेक्का लिन खोज्ने कम्पनिलाई समेत दर्ता गर्न नदिई १ करोड २० लाख मा मिलेमतोमा सम्झौता गरेको भन्दै असन्तुष्टि जनाएको थियो ।

भाद्र १२ सिन्धुलीमाढि । सिन्धुलीमा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएका १६ जना निको भई आज डिस्चार्ज भएका छन् । उनीहरुको कोरोना चेकजाँच रिपोर्ट नेगेटिभ आएपछि डिस्चार्ज गरिएको सिन्धुली अस्पताल व्यवस्थापक बिमल श्रेष्ठले जानकारी दिनुभयो । एपोलो हस्पिटलका १५ जना र सिन्धुली अस्पतालका एक जना गरी १६ जना कोरोना जितेर आज डिस्चार्ज भएका हुन् । आज डिस्चार्ज हुनेमा १५ जना पुरुष र एक महिला छन् । सिन्धुलीमा एकैपटक यति धेरै कोरोना संक्रमित निको भएको यो पहिलो पटक हो । आज कोरोना जिनेमा ७७ वर्षिय जेष्ठ नागरिक समेत हुनुहुन्छ । अहिले एपोलो अस्पतालमा ७ जना, सिन्धुली अस्पतालमा २ जना महिला संक्रमित उपचाररत छन् । यस्तै ६ जना होम आइसोलेशनमा छन् । सिन्धुलीमा कोरोना पोजेटिभ देखिएका मध्ये २८ जना निको भई घर फर्किसकेका छन् ।

१२ भदौ, काठमाडौं ।

आज ९२७ जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका अनुसार १० हजार २२९ वटा स्वाब परीक्षण हुँदा ९२७ जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको हो ।

आज समेतको गणनामा नेपालमा कोरोना संक्रमितको कुल संख्या ३६ हजार ४५६ पुगेको छ ।

पछिल्लो २४ घण्टामा काठमाडौं उपत्यकामा मात्रै ४१५ जनामा कोरोना संक्रमण देखिएका छन् । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका अनुसार काठमाडौं जिल्लामा ३५०, भक्तपुरमा ५४ र ललितपुरमा ११ जना संक्रमित भेटिएका हुन् ।

पछिल्लो २४ घण्टामा कोरोना संक्रमण निको भई १६९ जना डिस्चार्ज भएका छन् । शुक्रबारसम्म निको हुनेको संख्या २० हजार २४२ जना रहेको छ ।  हाल १६ हजार १९ जना आइसोलेसनमा छन् ।

भदौ १२। काठमाडौं

बिनोद चौधरीलाई कोरोना भाईरस संक्रमण पुष्टि भएको छ । आज दिउँसो उनले एउटा ट्वीटमा आफू संक्रमित भएको जनाएका छन् ।।

विनोद कुमार चौधरी एक नेपाली अरबपति व्यापारी, राजनीतिज्ञ र परोपकारी हुन्। उनी चौधरी ग्रुप (सीजी) का अध्यक्ष छन्।

उनले गरेको ट्वीटका अनुसार उनलाई कुनै लक्षण भने देखिएको छैन ।

भदौ १२ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप

केहीदिन पहिलो मन्थलीमा मलमा कालोबजारी गर्ने एक व्यवसायी २ लाख रुपैयाँ धरौटी तिरी प्रहरी नियन्त्रणमुक्त भएका छन् । जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रामेछापले आज दिएको जानकारी अनुसार रासायनिक मलमा कालोबजारी गर्ने कृषक जागरण कृषि सहकारी संस्था लि. का व्यवस्थापक पदमहादुर लामा हिजो रिहा भएका हुन् ।

लामाले गत भदौ २ गते उक्त डिपोबाट एमोनियम सल्फेट भन्दै सल्फेटकै मोलमा युरियामल बेचेका थिए । साल्ट टे«डिङ कर्पोरेशन लिमिटेड बनेपाबाट ८ सय ४६ रुपैया प्रतिबोरामा खरिद गरेको मल १ हजार ८ सय रुपैयाँमा कृषकहरुलाई बेचेका थिए ।

आज जिल्ला प्रशासन कार्यालय रामेछापले दिएको जानकारीमूलक सूचनामा भनिएको छ ।

मन्थली नगरपालिका वडा नं . १ स्थित कृषक जागरण कृषि सहकारी संस्था लि. को विक्री केन्द्रबाट रासायनिक मल बिक्री वितरण सम्बन्धमा यस कार्यालयमा गुनासो आई तत्काल यस कार्यालयको नेतृत्वमा अनुगमन हुँदा उक्त विक्री केन्द्रबाट सहकारीका व्यवस्थापक पदम बहादुर लामाले साल्ट्र टेडिङ्ग कर्पोरेसन लि. बनेपाबाट प्रतिवोरा रु. ८४६ र रुपयाँमा खरिद गरी ल्याएको यूरिया मललाई एमोनियम सल्फेट मल हो भनि प्रतिवोरा रु . १८०० मा कृषकलाई विक्री वितरण गरेको पाइएको हुँदा सहकारीका व्यवस्थापक तथा विक्रेता पदमबहादुर लामालाई तत्काल पक्राउ गरी अनुसन्धान भएकोमा निज विरुद्ध कालो बजार तथा अन्य सामाजिक अपराध तथा सजाय ऐन , २०३२ दफा ३ को (१) बमोजिमको कसुरमा अभियोग पत्र दायर भएकोमा निजवाट मिति २०७७।०५।११ गते रु. २ लाख धरौटी लिई यस कार्यालयबाट मुद्दा पुर्पक्षको लागि निजलाई तारिखमा छाडिएको व्यहोरा जानकारीका लागि अनुरोध छ ।

सूचनामा भनिएको छ ।

यसै सम्बन्धमा प्रमुख जिल्ला अधिकारी रुद्रादेवी शर्माले लामाले कृषकहरुसँग युरियामल बापतको बढी मूल्य कृषकहरुलाई फिर्ता गरिसकेको जनाएकी छिन् । केही कृषकहरुलाई फिर्ता गर्न बाँकी रहेको र त्यसलाई पनि तुरुन्तै फिर्ता गर्ने लामाले कबुल गरेका छन् ।

‘अबको १ महिना पछि हामीले लामालाई बोलाएका छौं । त्यो बेलामा उनले सबै कृषकहरुलाई लिएको बढी मूल्य चुक्ता गरेको भरपाई पेश गर्न सकेनन् भने उनलाई फेरि थप कारवाही हुनेछ ।’ शर्माको कथन छ ।

भदाै १२ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप

खाँडादेवी गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष मखमली श्रेष्ठले देशमा कम्युनिष्टका नाममा आचरण तथा कम्युनिष्ट अनुशासन नभएका नेताहरु भएको बताएकी छिन् ।

जनता भ्वाइससँग कुराकानी गर्र्दै उपप्रमुख श्रेष्ठले देशका कम्युनिष्ट विचार बोकेका नेता, जो यतिबेला राज्य संचालनको तहमा बसेका छन्, उनीहरुको आचरणमा ‘कम्युनिजम्’ नभएको बताएकी हुन् ।

‘आफ्नो पार्टीका नेताहरु नै कम्युनिष्ट आचरणमा नभएको अवस्थामा तपाईं आफूमा चाहिँ कम्युनिष्ट आचारण के छ ? भन्ने जिज्ञासामा श्रेष्ठ भन्छिन्, ‘म आफूलाई कम्युनिष्ट हुनुमा घमण्ड गर्दिन । सबैलाई समेटेर लैजानुपर्छ भन्ने भाव मसँग छ । आफूमात्रै अगाडि गएर हुँदैन । जो बोल्न सक्दैन, जो गर्न सक्दैन उसको पक्षमा जानुपर्छ भन्ने लाग्छ । यस्तै भाव आफूसँग हुने भएकोले म कम्युनिष्ट हूँ ।’

बाँकी भिडियाेमा…

(झटारो )
——————————
म वेबकुफ कुलमान
म उल्लु कुलमान
म वेइमान कुलमान
म प्राधिकरणका मूलम्यान
भ्रष्टचारी, तस्करी अनि दम्भी
अनुशासनहीन नेता र कार्यकर्ता
पियनदेखि हाकिमसम्मको
निद्रा हराम पार्ने
म वेबकुफ कुलमान
म वेइमान कुलमान

नेताजीको चाकाडी नगर्ने
उल्टै नेतालाई थर्काउने,धम्क्याउने
आफू आफ्नै स्वाभिमानमा रही
निरन्तर काम गरि राख्ने
अरुलेभन्दा उल्टापुल्टा काम गर्ने
तीन करोड जनताको भलाईका लागि
देसैभरि उज्यालै उज्यालो दिने
म उल्लु कुलमान
म वेइमान कुलमान

देसलाई टुकी युगबाट
बिजुली युगमा ल्याएबापत
सोलार, इन्भर्टरमा खिया लगाईदिए बापत
कर्मचारीलाई विनावहानावाजी
निरन्तर काम गराएवापत
कम्प्युटर र मेसिन चलाएवापत
सेवाग्राहीको हातबाट घुसलिन नपाएवापत
अनि मजदुरहरु कारखानामा
लामो समय काममा जोताएवापत
यसरी धेरैलाई दुखै दुख थपिदिएवापत
आज म उल्लु कुलमान
म वेबकुफ कुलमान
वेइमान कुलमान
>>>>>>>
धन योन्जन
दोरम्बा रामेछाप

भदौ ०९ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप
रामेछापको लकडाउनमा थप कडाई गरिएको छ ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय रामेछापले केहीदिन अघि जारी गरेको सूचनामा लकडाउनको मोडललाई परिमार्जन गरेसँगै लकडाउन थप कडाई भएको हो । उक्त सूचनामा अनावश्यक सवारी साधनहरुलाई सडकमा निस्कन नदिने भन्दै गरेको कारबाहीमा आजै मात्रै ४० वटा भन्दा बढी मोटरसाइकललाई नियन्त्रणमा लिइएको छ ।

देवकोटा चोकमा बिहान ८ बजेदेखि अनावश्यक सडकमा बरालिएका मोटरसाइकलहरुलाई नियन्त्रणमा लिने कार्य थालनी भएको जिल्ला ट्राफिक प्रहरी प्रमुख रामेश्वर पाण्डे बताउँछन् ।
८ बजेदेखि नियन्त्रणका मोटरसाइकलहरुलाई ११ बजेसम्म राखेर छोड्ने पाण्डेको भनाई छ ।

मोटरसाइकल नियन्त्रणमा लिएको बारे थप प्रष्ट पार्दै पाण्डे अगाडि भन्छन्, ‘आजबाटै यो कार्यको थालनी गरिएको छ । आजको लागि मोटरसाईकलहरुलाई नियन्त्रण्मा लिएर छोड्ने मात्रै गरिन्छ । भोलिदेखि अनावश्यक काम तथा तोकिएको भन्दा बाहेक सवारी साधनहरु सडकमा देखिए भने प्रति सवारी साधनलाई जरिवाना स्वरुप १ हजार ५ सय लिन्छौं ।’

कोरोना भाइरस कोभिड १९ को महामारी समुदायस्तरमा नै फैलिरहेको अवस्थामा ट्राफिक प्रहरीले गरेको यस्तो किसिमको कारवाहीलाई स्थानीयहरुले समेत स्वागत गरेका छन् ।

भदौ ०६ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप

कोरोना भाइरसले विश्व त्राहित्राहि भएको अवस्थामा धेरै संक्रमितहरु आइसोलशन र क्वारेन्टिनमा बसिरहेका छन् । रामेछाप जिल्लाका धेरै स्थानीयतहरुमा संक्रमितहरु आइसोलेशन वा क्वारेन्टिनमा बसिरहँदा सुनापति गाउँपालिकामा हाल एकैजना पनि सम्भावित संक्रमित छैनन् ।

सुनापति वडा नं. २ की तामाङ थरकी महिला दुवईबाट फर्किएपछि उनलाई करिब डेढ महिनासम्म क्वारेन्टिन र आइसोलशन राखेपछि पिसिआर नेगेटिभ आएर उनलाई घर पठाइएको हो । डेढ महिनासम्म पटक पटक गरी ३ पटकसम्म पिसिआर परीक्षण गरेपश्चात परिणाम नेगेटिभ आएपछि उनलाई घर पठाइएको गाउँपालिका अध्यक्ष धावा लामाले जानकारी दिएका छन् ।

विगतमा काठमाडौं वा विदेशबाट आएका स्थानीयहरु १५ जनासम्म क्वारेन्टिनमा राखिएको र हाल कोही पनि कुनै क्वारेन्टिनमा नरहेको लामाले बताए ।

अहिलेको अवस्थामा सुनापति गाउँपालिकाका जनस्तरमा कस्तो संयमता छ ? भन्ने जनता भ्वाइसको जिज्ञासामा लामा भन्छन्,

‘गाउँमा यसैपनि कामको मारामार हुन्छ । आफ्नो नियमित काममा लाग्नेहरु लागेकै छन् । गाउँमा नयाँ मान्छेहरु कोही पनि आउन दिएका छैनौं । गाउँबाट बाहिर जानेहरुमा पनि कडाई गरिएको छ । सुरुसुरुका दिनहरुमा शहरबाट आएका युवाहरु खुलेआम घुमेका देखिन्थे । साना साना चियापसल तथा खाद्यान्न पसलहरु बिहान ६ बजेदेखि १० बजेसम्म खुल्ला गरिएको छ । अहिले त्यसलाई पनि रोकेका छौं । सामाजिक त्रास भए पनि संयमता अपनाइएको छ ।’

कोरोना भाइरसको प्रभाव कहिलेसम्म रहने र कहिले मुक्तहुने भन्ने विषय अन्यौल रहेकोले सबै पालिकाबासीहरुलाई सचेत र संयम रहन अध्यक्ष लामाले आग्रह गरेका छन् ।

रामेछापका सहयोगी मन, रासमले लकडाउनको अवधिमा अहोरात्र खटिएर निर्माण गरेको बिटार पार्कको युवा दिवसको अवसर पारेर बुधबार झण्डोत्तोलन भएको छ । रामेछाप र मन्थली नगरपालिकाको सीमाना अन्र्तगत रामेछाप नगरपालिका वडा नं. ८ मा निर्माण भएको बिटार पार्क यतिबेला, गुम्सेर बसेका मन्थलीका नागरिकहरुका लागि सुस्ताउने थलो बनेको छ ।

यस कार्यका लागि रामेछापका विभिन्न व्यापारी तथा मनकारीहरुले ठूलो मन बनाएर निर्माण तथा आवश्यकीय सामग्रीहरुको सहयोग गरेका छन् । पार्क यतिबेला झिलिमिलि भएको छ । पार्कमा सुस्ताउन र बालबालिकाहरुलाई खेल्नका लागि विविध सामग्रीहरु राखिएका छन् । जुन सामग्रीहरु पार्क निर्माणको मूख्य कार्यमा जुटेको रासमलाई सहयोग स्वरुप प्राप्त भएको हो ।

मन्थलीका हार्डवेयर तथा ग्रिल उद्योगहरुले यस पार्कको निर्माणमा उदार भावनाले उल्लेख्य सहयोग गरेका छन् । मन्थलीका ख्यातिप्राप्त हार्डवेयरहरु शुभलक्ष्मी हार्डवेयर, नवमी हार्डवेयर, दीपज्योति हार्डवेयर, लक्की हार्डवेयर र बख्रेल हार्डवेयरले विभिन्न निर्माण सामग्रीहरुको सहयोग गरेका छन् । जस मध्यमा पार्कको संरचना र बोटविरुवाहरुको फेद रंग्याउनका लागि मन्थलीमा रहेको शुभलक्ष्मी हार्डवेयरले विभिन्न रंगहरु साथै निर्माणका लागि आवश्यक ५ बोरा सिमेन्ट, रंग तथा आवश्यक ब्रसहरु मन्थलीको नवमी हार्डवेयरले सहयोग गरेको छ ।

त्यस सँगसँगै पानी संकलनका लागि लक्की हार्डवेयरले हिलटेक ड्रम सहयोग गरेको छ । यतिमात्रै होइन तामाकोसी सहकारी अस्पताल नजिकै रहेको दीपज्योति हार्डवेयरले पनि हिलटेक ड्रम तथा धारा फिटिङ्का सामग्रीहरुको सहयोग गरेको छ । मन्थलीकै बख्रेल हार्डवेयरबाट ३ बोरा सिमेन्टको सहयोग प्राप्त भएको छ ।

पार्कलाई सुन्दर तथा व्यवस्थित बनाउनका लागि विभिन्न सामग्रीहरुको सहयोग गर्नेहरुमा मन्थलीका ग्रील पसलहरु पनि बिनास्वार्थ लागेका छन् । जसमा जाल्पादेवी ग्रिल उद्योगले पार्कमा खेल्न प्रयोग हुने पिङ्, गणेश ग्रिल उद्योगले पानीका ड्रम राख्नका लागि ड्रम स्ट्याण्डको सहयोग गरेका छन् ।
बिटार पार्क निर्माणका लागि विभिन्न व्यक्ति तथा व्यापारिक प्रतिष्ठानहरुको सहयोग पनि कम उदार छैन । पार्कमा रमाउन विशेष गरी बालबालिकाहरुलाई आवश्यक पर्ने पिङको व्यवस्थापनमा प्रथमा मनी ट्रान्स्फर र चिप्लेटीका लागि स्थानीय गोविन्द मगरले सहयोगको व्यवस्था गरेका छन् । व्यक्तिगत रुपमा बिटार पार्क व्यवस्थापन समितिलाई नेपाली काँग्रेसका जिल्ला नेता तथा समाजसेवी भरत चौलागाईले सो पार्कमा भ्यू टावर निर्माण गर्नका लागि १ लाख रुपैयाँको सहयोग गरिसकेका छन् ।

पार्कमा जाने आगन्तुकहरुका लागि फोटो खिच्दै रमाउनलाई ज्योति लाईफ इन्स्योरेन्सले लभ आकारको फ्रेम बनाउने जिम्मा लिएको छ । कोरोना भाइरस कोभिड १९ का कारण संक्रमणलाई न्यूनिकरण गर्नका लागि मन्थलीमा रहेको दीलश्री मेडिकलले मास्क, स्यानिटाइजर र पार्कमा आवश्यक पर्ने फिटनेशका सामग्रीहरुको सहयोग गरेको छ ।

यतिमात्र कहाँ हो र ? यस पार्क निर्माणका लागि विभिन्न व्यक्तिहरुले समेत निकै फराकिलो मन बनाउँदै विविध प्रकृतिको सहयोग गरेका छन् । जसमा रामेछाप उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष केशबप्रसाद घिमिरे र स्थानीय शमशेर थापाले क्रमसः ५ बोरा सिमेन्ट, स्थानीय राजनीतिक व्यक्तित्व होतराज ढकालले ५ बोरा सिमेन्ट र आधा टयक्टर बालुवाको सहयोग गरेका छन् । त्यस्तै वातावरण संरक्षण परियोजनाले पार्कमा रोपण गर्नका लागि विभिन्न जातका विरुवाहरुको सहयोग गरेको छ भने मन्थलीकै शैलुङ वाटर उद्योगले पार्क निर्माण गर्दाताका कामदारहरुका लागि पिउने पानी र सुनापति बेकरी उद्योगले खाजा स्वरुप बिस्कुट तथा शुभश्री किचनले विभिन्न समयमा काम गर्नेहरुका लागि खाजा सहयोग गरेको छ ।

पार्क निर्माणका लागि रामेछापका सहयोगी मनहरु अझ विशेषगरी बिटार पार्क व्यवस्थापन समितिलाई स्थानीय सरकारको तर्फबाट रामेछाप नगरपालिकाले तार जाली खरिद गर्न भनि ४ लाख रुपैयाँको सहयोग गरेको छ । जसको कारण यतिबेला बिटार पार्कमा तार जालिले घेरिएको देख्न सकिन्छ ।

रामेछापका सहयोगी मनहरुको तदारुकतामा निर्माण भएको बिटार पार्कको व्यवस्थापनको जिम्मा स्थानीय समुदायलाई हस्तान्तरण गरिएको छ । स्थानीय सुनिलकुमार रायमाझीको नेतृत्वमा हस्तान्तरण गरिएको उक्त पार्कलाई थप व्यवस्थित र भ्रमणयोग्य बनाउका लागि आफूहरुलाई चुनौति रहेको रायमाझी बताउँछन् । आगामी दिनमा सडकका कारणले बिचमा चिरिएको जमिनलाई २ तर्फबाट जोड्नको लागि पुलको निर्माण तथा पार्कको जग्गाको हक हस्तान्तरणका विषयहरु चुनौतिपूर्ण रहेको उनको बुझाई छ ।

आफूहरुले पार्कको निर्माणगरी व्यवस्थापन समितिलाई बुझाए पनि आफूहरुको दायित्व अझै नसकिएको रामेछापका सहयोगी मनहरुका सदस्यहरुको बुझाई रहेको छ । विगतका दिनमा पार्क निर्माणका लागि गरेको संघर्ष र त्यसको प्रतिफलमा बिटार पार्कमा भएको झण्डोत्तोलनले आफूहरुलाई निकै खुशी बनाएको रासमका सदस्यहरुको बुझाई रहेको छ ।
रामेछापका सहयोगी मनहरुद्वारा निर्मित बिटार पार्कमा झण्डोत्तोलन पछि मन्तव्यका क्रममा बागमती प्रदेशका आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्री कैलाशप्रसाद ढुङ्गेलले आगामी फागुन महिना सम्म प्रभावकारी योजना र लक्षित कार्यक्रमहरुको साथमा आए आफूले १ करोड सम्म बजेट विनियोजन गरी पार्कलाई थप सुन्दर बनाउन सहयोग गर्ने बताए ।

संकटमा परेको शिक्षा व्यवस्थापनमा नगरपालिकाको दृष्टिकोण के छ ?

कोरोना भाइरसले शिक्षा क्षेत्रमा ठूलो असर पारेको छ । अहिले बालबालिका विद्यालयसम्म आउने कुनै वातावरण नै छैन । चाहेर पनि हामीले नियमित कक्षा सञ्चालन गर्न सक्ने अवस्था छैन । यसका लागि नगरपालिकाले शिक्षाक्षेत्र सुधार योजना बनाएको छ । बाल विकास केन्द्र मार्फत् नगरपालिकाले शिक्षालाई अगाडि बढाएको छ । माथिल्लो तहको पठनपाठन सुधार गर्न विषयगत शिक्षकहरूलाई विद्यार्थीको पहुँचसम्म पुगि पढाईको स्तर सुधार्न खटाएका छौँ ।

समग्र नगरको विषयगत शिक्षाको अवस्था के छ ? विद्यालयको अवस्था कस्तो छ ?

हामीले आधारभूत कक्षा (कक्षा ८) को नतिजालाई आधार मानिरहँदा अंग्रेजी विषयमा हाम्रा नानीबाबु कमजोर छ भनि रहेका थियौँ । तर, गत शैक्षिक सत्रको नतिजा हेर्दा सामाजिक शिक्षा र विज्ञान विषयमा नानीबाबुहरू कमजोर देखिएका छन् । एकातिर स्तर सुधारिरहँदा अर्कोतिरको शैक्षिक नतिजा खस्किइरहेको छ । सामाजिक शिक्षा कमजोर हुँदा देश दुनियाँ नै नचिन्ने, विज्ञानमा कमजोर हुँदा आजको आवश्यकता परिपूर्ति नहुने हुनाले हामीले सबै विषयलाई समाननान्तर ढंगले अगाडि लैजान नगरसभा मार्फत् नीति तथा कार्यक्रमहरू बनाएर योजना अगाडि बनाएका छौँ । हुन त विद्यालयहरू कहिले खुल्छन् थाहा छैन । देशैभरिका पालिकाहरूमा नै यही समस्या छ ।

मन्थली नगर पालिकाको नीति तथा कार्यक्रममा समेटिएको सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थी ल्याउने, पढाउने र टिकाउने योजनाको आधारस्तम्भ के हो ?

हरेक बाबुआमाको सपना हुन्छ कि, आफ्ना छोराछोरी राम्रो ठाउँमा पढून् । राम्रो पढून् र भोलिको लागि दक्ष कर्णधार बनून् । आफू भन्दा माथिल्लो तह र तप्काका लागि योग्य बनून् । सामुदायिक विद्यालयको शिक्षालाई विस्वास गर्न लायक बनाउनु नै सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थी ल्याउने, पढाउने र टिकाउने योजनाको आधारस्तम्भ हो । जसको लागि विषय शिक्षकको जागरुकता, विद्यालय प्रशासनको सक्रियतालाई बढाउन जरुरी छ ।

विद्यालय खोलेर दिन कटाउने माध्यम मात्र बनाउनु भन्दा विद्यालयहरूलाई मर्ज गरेर सीमित स्रोत र साधनमा राम्रो शिक्षा दिन सकिन्छ । यसो गर्दा अपुग रहेका शिक्षक दरबन्दीको समस्या पनि केही मात्रामा समाधान हुन सक्छ । जब हामीले विद्यालयको पढाईलाई सुधार गरेर अभिभावकलाई विस्वास दिलाउन सक्छौँ, तब सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थीको अभाव रहन्न । अभिभावक आफैँले आफ्ना नानीबाबुहरूलाई सामुदायिक विद्यालय पढ्न पठाउनु हुन्छ । हामी यो कार्यको लागि नरन्तर खटिइरहेका छौँ ।
सामुदायिक विद्यालयमा अब भवन र फर्निचरको कुनै अभाव छैन । सामुदायिक विद्यालयहरुले अब शैक्षिक गुणस्तरका लागि लम्के पुग्छ, सोचे पुग्छ । बाँकी संरचना र शिक्षक व्यवस्थापनमा मन्थली नगरपालिकाले केही कसर छाड्दैन ।

नगरपालिकाले ल्याएको शिक्षक तथा विद्यार्थी प्रोत्साहन कार्यक्रम कस्तो कार्यक्रम हो ?

जबसम्म हरेक क्षेत्रमा प्रतिस्पर्धा हुन्न, तबसम्म त्यो क्षेत्रको विकास हुँदैन । हामी शिक्षामा पनि गुणस्तरिय प्रतिस्पर्धा चाहन्छौँ । एक विद्यालयका शिक्षक बीच पनि विषयगत प्रतिस्पर्धा जरुरी छ । विषयगत प्रतिष्पर्धामा अब्बल आउने शिक्षकलाई हामी प्रोत्साहन गर्छौँ । उहाँले गर्नु भएको मिहिनेतको कदर गर्छौँ । आज एक शिक्षक सम्मानित भई रहँदा भोलि अर्को शिक्षकले पनि सो मार्ग अवलम्बन गरुन् भन्ने चाहना हो । जसको कारणले हामीले खोजेको नतिजामा पुग्न सक्छौँ । अहिलेको अवस्थामा हेर्ने हो भने कहिँकतै जान नसक्ने बालबालिकाहरु मात्र सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययनरत् देखिन्छन् । हामी सामुदायिक विद्यालयलाई नै गुणस्तरीय शिक्षाको थलो बनाउनका लागि लागेका छौँ ।

विद्यालयमा प्राविधिक र दक्ष शिक्षकको अभाव परिपूर्ति गर्न नगरपालिका कहाँ चुक्यो ?

हामीले विगतका वर्षहरूदेखि नै पेन्शन पाकेका तथा आफूलाई नयाँ ढंगबाट अगाडि बढाउन नसक्ने शिक्षकहरूलाई राजीनामा दिनुस् भनेर अनुरोध गरेका छौँ । सोही कार्यक्रम अन्तर्गत विगतको वर्षमा ९ जना शिक्षकहरूले राजीनामा दिनु भयो । अबको युगमा प्रविधिसँग साक्षातकार नभएसम्म यो युगको सुहाउँदो शिक्षा प्रवाह गर्न सकिँदैन । अब युग सुहाउँदो शिक्षा प्रवाह गर्न नसक्नु भनेको नयाँ नेपाल निर्माणका लागि शिक्षा जगतले असहयोग गर्नु नै हो । यस विषयमा पालिकाले गरेको अनुरोधलाई सम्बन्धित पक्षलेसम्म आफ्नो कर्तब्य सम्झेर सहज वातावरण बनाइदिनु भयो भने सामुदायिक विद्यालयको शैक्षिक सुधारमा उहाँहरूको योगदानको स्वर्ण युग बन्नेछ ।

नेपाल सरकारको नीति बमोजिम संस्थागत विद्यालयले सामुदायिक विद्यालय सुधारका लागि काम गर्नु पर्ने भन्ने छ । यसमा मन्थली नगरपालिकाले संस्थागत विद्यालयलाई दिने जिम्मेवारी चाहिँ कस्तो हुन्छ ?

सदरमुकाममा ३ वटा संस्थागत विद्यालयहरू छन् । यिनीहरू सँग हामीले विगतका वर्षहरूदेखि नै सहयोग मागेका छौँ । मन्थलीमा नै रहेको नागकन्या माध्यमिक विद्यालयको शैक्षिक सुधारका निमित्त हामीले विशेष सहयोगको अपेक्षा गरेका छौँ । सदमुकाम भित्रै रहेका विद्यालयको पढाईको गुणस्तर फरक फरक हुँदा विभेद् हुन्छ र विभेदले द्वन्द्व निम्त्याउँछ । सबै विद्यालयको शैक्षिक गुणस्तरलाई समान बनाउनका लागि संस्थागत विद्यालयलाई जिम्मेवारी दिने सोच बनाएका छौँ । विधि र प्रक्रिया मिल्ने रहेछ भने हामी नागकन्या मा.वि. गडवारीलाई संस्थागत विद्यालयहरूसँग समन्वय गरि संचालन गर्न समेत दिन सक्छौँ र अन्य शैक्षिक रूपना जीर्ण विद्यालयहरूमा समेत संस्थागत विद्यालयलाई सहयोगका लागि पठाउन सकिन्छ ।

मन्थली नगरपालिका भित्रका शिक्षक अभिभावक तथा विद्यार्थीहरूलाई नगर प्रमुखको हैसियतले दिने सुझाव के हो ?

अहिलेको अवस्थालाई हेर्ने हो भने शैक्षिक अवस्था भयावह छ । तसर्थ म सबै आमाबाबुहरूलाई आफ्नो नानीबाबुहरूको शिक्षामा ध्यान दिन अनुरोध गर्छु । आफ्ना नानीबाबुहरूलाई कम्तीमा पढ्ने वातावरण बनाई दिनु होला । अहिले विद्यालय जाने अवस्था पनि छैन । विद्यालयले पनि आफ्ना विद्यार्थीलाई सकेसम्म निगरानीमा राखिदिनुहोला । शैक्षिक नतिजामा पछाडि पर्नु भएका विद्यालयहरूले पनि राम्रो तयारी गर्नुहोला गुणस्तरिय शिक्षा प्रदान गर्नका लागि । होइन भने तपाईंहरुको विद्यालय कक्षा घटुवामा पर्न सक्नेछ ।

साउन २५, काठमाडौं ।
कोभिड १९ संकट व्यवस्थापन केन्द्र छाउनीले रामेछाप जिल्ला सहित महोत्तरी र डडेल्धुरा जिल्लामा हालका दिनमा संचालन भइरहेका विद्यालयहरु तुरुन्त बन्द गर्न निर्देशन दिएको छ । केन्द्रले गत २३ गते उक्त जिल्लाहरुका कोभिड १९ संकट व्यवस्थापन संचालन केन्द्र (डिसिसिएमसी) लाई परिपत्र गर्दै रामेछाप जिल्लाका ५ वटा शैक्षिक प्रतिष्ठानहरुमा शैक्षिक क्रियाकलाप हुँदै आएकोमा सो रोक्न परिपत्र गरेको हो । मन्थलीमा रहेका पाँचैवटा विद्यालयहरु क्रमसः मन्थली मा.वि., सहिद् स्मृति बहुमुखी क्याम्पस, तामाकोसी बोर्डिङ स्कूल, कर्कलादेवी बोर्डिङ स्कूल र समता बोर्डिङ स्कूलमा हुँदै आएको शैक्षिक गतिविधिलाई रोक्न निर्देशन दिएको हो ।

उल्लेखित विद्यालयहरुमा हुने पठनपाठनमा सामाजिक दूरीको ख्याल नगरिएको कारण उक्त विद्यालयहरुका पठनपाठनहरुलाई रोक्न भनिएको हो ।

त्यस्तै महोत्तरी जिल्लाको सरस्वती इङ्लिस बोर्डिङ स्कूल र भानुभक्त इङ्लिस बोर्डिङ स्कूलमा हुँदै गरेको पठनपाठनलाई समेत रोक्ने निर्देशन भएको छ । डडेल्धुरा जिल्लाका रङ्गुन बोर्डिङ स्कूल, न्यूभिजन स्कूल, शारदा एकेडेमी विद्यालय तथा क्याम्पसहरु सञ्चालन भएको र सो गतिविधिको अनुगमन गरी सञ्चालनमा आएको नआएको एकिन गरी आवश्यक कारबाहीका साथ सोको जानकारी उक्त केन्द्रलाई समेत उपलब्ध गराउन हुन निर्देशन दिएको छ । रामेछाप जिल्लामा संचालन भएका अन्य विद्यालयहरुको समेत अनुगमन गरी जानकारी दिन केन्द्रले सोही पत्रानुसार आदेश दिएको छ ।

सो सम्बन्धमा आफूहरुले उल्लेखित विद्यालयहरुमा परिपत्र गरी पठनपाठन कार्य बन्द समेत गराइसकेको र जिल्लामा त्यसरी संचालनमा आएका विद्यालयहरुलाई समेत सम्बन्धित पालिकाहरुसँग समन्वय गरी तुरुन्त बन्द गराउने कार्यमा लाग्ने प्रमुख जिल्ला अधिकारी रुद्रादेवी शर्माले जानकारी दिएकी छिन् ।

साउन २३, काठमाडौं । सरकारले विगतमा सञ्चालनमा रहेका तर विभिन्न कारणले बन्द भएका उद्योग तथा प्रतिष्ठान सञ्चालन गर्न सकिन्छ कि सकिँदैन भन्ने पत्ता लगाउनका लागि पहल थालेको छ । सरकारको साधन तथा स्रोतको लगानी भएको, ठूलो भौतिक पूर्वाधारसमेत रहेका उद्योग तथा प्रतिष्ठान विभिन्न कारणले वन्द भई रुग्ण अवस्थामा पुगेका छन् । हेटौंडा कपडा उद्योग, बुटवल धागो कारखाना, वीरगञ्ज कृषि औजार कारखाना, भृकुटी कागज कारखाना, गोरखकाली रबर उद्योग, जनकपुर चुरोट कारखाना, बुटवल धागो कारखानालगायत कारखाना बन्द अवस्थामा छन् । उद्योग बन्द हुँदा अन्य भौतिक पूर्वाधारसमेत खण्डहर हुने अवस्थामा पुगेका छन् ।

चालु आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रममा समेत वन्द भई रुग्ण भएका उद्योग विभिन्न मोडालिटी तय गरी सञ्चालनमा ल्याउनेजस्ता विषय समावेश गरिएको छ । यस्तै, उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले रुग्ण उद्योग के कसरी सञ्चालन गर्न सकिन्छ भन्ने विषयमा अध्ययनसमेत गरेको छ । तत्कालीन उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री मातृकाप्रसाद यादवले समेत वन्द भएको उद्योग के कसरी सञ्चालन गर्न सकिन्छ भनेर अध्ययन गराउनु भएको थियो । यस्तै वर्तमान उद्योगमन्त्री लेखराज भट्टले समेत त्यस सम्बन्धमा आवश्यक चासोका साथ काम गरिरहनु भएको छ ।

सरकारले आगामी आर्थिक वर्षमा बन्द भएका तथा रुग्ण अवस्थामा रहेका उद्योगलाई सञ्चालनमा ल्याउने भएको छ । विभिन्न कारणले बन्द भएका उद्योगलाई निजी क्षेत्रको समेत सहयोगमा आवश्यक मिलाएर सञ्चालनमा ल्याउने गरी सरकारले नीति तथा कार्यक्रम ल्याएको हो । मन्त्रिपरिषद्को यही साउन १९ गते वसेको बैठकले रुग्ण उद्योगको सम्बन्धमा आवश्यक सुझाव दिन पूर्वसचिव दीपक सुवेदीको सयोजकत्वमा ६ सदस्यीय समिति गठन गरेको छ ।

अर्थ, सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री डा युवराज खतिवडाका अनुसार रुग्ण उद्योगको पहिचान, वर्गीकरण, पुनरुत्थान, पुनः निर्माण तथा व्यवस्थापनका लागि सरकारलाई सुभाव दिन पूर्वसचिव सुवेदीको संयोजकत्वमा समिति गठन गरिएको हो । समितिले कुन उद्योग सञ्चालन गर्न सकिन्छ, कुन सकिँदैन तथा कुन ढाँचामा सञ्चालन गर्न सकिन्छ भनेर सरकारलाई आवश्यक सुभाव दिनेछ । सोही सुभावका आधारमा सरकारले आवश्यक निर्णय गर्नेछ ।

रोजगारीको सिर्जना तथा आत्मनिर्भरताका लागिसमेत बन्द भएका उद्योग पुनः सञ्चालनमा ल्याउनुपर्ने माग उठ्दै आएको छ । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले गत जेठमा सरकारको नीति तथा कार्यक्रम सङ्घीय संसद्मा प्रस्तुन गर्दै बन्द भएका उद्योग पुनः सञ्चालनमा ल्याउने बताउनुभएको थियो । सरकारको चालु आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रममा उद्योग क्षेत्रको विकासलाई प्रमुख प्राथमिकतामा राखी रुग्ण अवस्थामा रहेका उद्योगलाई सञ्चालनमा ल्याउने तयारी गरिएको छ ।

बन्द तथा रुग्ण उद्योगलाई निजी क्षेत्रको समेत सहभागितामा उपयुत्त व्यवस्थापन विधि र प्रक्रियावाट अधिकतम क्षमतामा सञ्चालन गर्ने सरकारको योजना, नीति तथा कार्यक्रममा समावेश छ । सामान्य सुधार तथा व्यवस्थापनमा मात्रै ध्यान दिने हो भने पनि केही उद्योग एकाध महिनाभित्र सञ्चालनमा ल्याउन सकिन्छ । स्वदेशमा नै उत्पादन हुने सामग्रीमा मात्रै ध्यान दिने हो भने पनि ठूलो धनराशी विदेशिनबाट रोकिने छ । सोही अवस्थालाई ध्यानमा राखेर सरकारले आवश्यक निर्णय गर्ने भएको छ । सरकारले यसअघि नै बन्द भएको हेटौंडा कपडा कारखाना सञ्चालनमा ल्याउन तयारी थालेको थियो । भण्डै बन्द हुन लागेको नेपाल औषधि लिमिटेडलाई नयाँ व्यवस्थापनका साथ सञ्चालन गर्दा विपद्को समयमा अत्यावश्यक औषधि उत्पादन गर्न सकिएको छ ।

स्यानिटाइजर, सिटामोल जस्ता सामग्री नेपाल औषधि लिमिटेडले उत्पादन गरिरहेको छ । लकडाउनमा सो उद्योगले उत्पादन गरेको स्यानिटाइजर अन्य उद्योगको भन्दा गुणस्तरीय रहेको छ । यस्तै सरकारले कृषि तथा वनजन्य वस्तुको उत्पादन एवं प्रशोधन गर्ने उद्योगको विकास र विस्तार गर्ने लक्ष्यसमेत चालु आवको नीति तथा कार्यक्रममा समावेश गरेको छ । स्वदेशी कच्चा पदार्थको प्रयोग गर्ने उद्योगको विकासका लागिसमेत सरकारले नीति तथा कार्यक्रममा विशेष प्राथमिकतामा राखेको छ ।

उद्योग क्षेत्रको विकासका लागि एकल सेवा विन्दु केन्दलाई विशेष क्षमताका साथ सञ्चालनमा ल्याउने गरी आवश्यक व्यवस्था गरिने सरकारको नीति तथा कार्यक्रममा समावेश छ । यस्तै चालु आवमा ४५ स्थानीय तहमा औद्योगिक ग्राम स्थापना भइसकेको अवस्थालाई ध्यान दिएर अन्य स्थानीय तहमा आवश्यकताका आधारमा औद्योगिक ग्राम स्थापना गर्ने भएको राससले समाचार लेखेको छ ।

२२साउन, काठमाण्डौ ।

पूर्वमाओवादी केन्द्रका सचिवालय सदस्य जुनेल जिसीको नेतृत्वमा ३१ सदस्यीय नेकपा (माओवादी) पार्टी केन्द्रीय कमिटी निर्माणको घोषणा भएको छ। रफत सञ्चार क्लब भक्तपुरमा २० गते भएको पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गरी जनयुद्ध र जनभावनाको मुद्दा सत्तारुढ दल नेकपाले बोक्न नसकेको भन्दै नेकपा माओवादी पुनर्गठन भएको घोषणा गरिएको हो।

पुष्पकमल दाहालको नेतृत्वमा जनयुद्धदेखि नै नेकपा माओवादी, माओवादी केन्द्र हुँदै नेकपामा आइपुग्दा पनि पार्टी सत्ताको वरिपरि मात्रै घुमेको, देशको समृद्धि, विकास, राजनीतिक निकास नेकपाबाट नहुने आरोप लगाउँदै उनले तत्कालीन नेकपा (माओवादी) मा रहेर काम गरेका नेता तथा कार्यकर्ता संगठित भई पुरानो पार्टीलाई ब्युझाउनु परेको भनाइ राखे।

पत्रकार सम्मेलनमा नवगठित नेकपा माओवादीका उपाध्यक्ष एवं प्रवक्ता डेनिस सिंहले आर्थिक सामाजिक रुपान्तरण र सर्वाहारा वर्गको मागलाई नेकपाले उपेक्षा गरेपछि आफूहरुले नेकपा (माओवादी) घोषणा गर्न बाध्य भएको बताए। रासस

साउन २२, काठमाडौं ।
संघीय मामिला तथा स्थानीय विकास मन्त्रालयले पूर्व जिल्ला विकास समितिमा स्थायी नियुक्ती भई हाल पालिकाहरुमा स्थानान्तरण भएका कर्मचारीहरुको अवकास भुक्तानी विवरण माग गरेको छ ।
हिजो (साउन २१) मा मन्त्रालयले एक बैठकमार्फत देशका सबै जिल्ला समन्वय समितिहरुलाई पत्राचार गर्दै साविकका जिल्ला विकास समितिको कार्यालयमा स्थायी नियुक्ती भई कर्मचारी समायोजन ऐन, २०७५ बमोजिम गाउँपालिका तथा नगरपालिकामा समायोजन भएका र कानून बमोजिम सम्वत २०७७ असार मसान्त भित्र अवकाश प्राप्त कर्मचारीहरुको अवकाश प्राप्त भए पश्चात प्राप्त गर्ने उपदान, सञ्चित विदा तथा उपचार खर्च रकम भक्तानी सम्बन्धमा विवरणहरु अद्यावधिक गरी पठाउन निर्देशन दिएको हो ।

मन्त्रालयले देशका सबै जिल्ला समन्वय समितिहरुलाई ७ वटा बुँदा मार्पmत विवरणहरु अद्यावधिक गरी पठाउन भनेको छ । जसको बुँदा नं. १ मा कर्मचारी नोकरी सम्बन्धि स्थायी नियक्ती, वढुवा, सरुवा, रमाना, समायोजन, हाजिर भएको जानकारी, राजिनामा स्वीकृत भएको पत्र वा अनिवार्य अवकास भएको पत्र जस्ता कागजात संलग्न हुनु पर्ने जनाएको छ ।

त्यस्तै बँदा नं. २ देखि ७ सम्म क्रमस यसअघि कल्याण कोषवाट भुक्तानी प्राप्त भएको (भुक्तानी, पेश्की वा जुन सुकै तवरबाट भुक्तानी भएको) रकम पछि फरक नपर्ने गरी यकिन गरिएको विवरण, कर्मचारी कल्याण कोषमा हाल मौज्दात रहेको यकिन रकम (कोष तथा लेखा नियन्त्रक कार्यालयबाट प्रमाणित भएको हुनु पर्ने, कर्मचारी सेवामा रहदा कार्यालयबाट बुझिलिएको जिन्सी, नगदी तथा बेरुजु फछ्यौट तथा वरवुझारथ सम्बन्धी विवरण संलग्न गर्न भनेको छ ।

यस्तै परिपत्रको बुँदा नं. ५ मा २०५८ चैत्र १८ गते सम्म संचित रहेको तथा सो पछि पाकेको खुन्ने गरि संचित रहेको घरबिदा र बिरामी बिदाको प्रमाणित अभिलेख, उपरोक्त विवरण अनुसारको अभिलेखको आधारमा भुक्तानी पाउन बाँकी रहेको संचित विदा, औषधि उपचार खर्च तथा उपदान वापत भुक्तानी पाउन बाँकी एकिन रकम (सम्बन्धित कोष तथा लेखा नियन्त्रक कार्यालयबाट प्रमाणित भए अनुसार) भुक्तानी दिन प्रत्येक कर्मचारीको लागि हुा छुट्टै फायल तयार गरी राय सहितको टिप्पणी र २०७७ असार मसान्त अवकाश प्राप्त गरेका कर्मचारीहरुको यकिन विवरण २०७७ भाद्र मसान्त भित्रमा पठाउनु पर्नेछ कुरा उल्लेख गरेको हुनुपर्ने शर्तहरु समेटेको छ ।

यस्तै प्राप्त विवरण अनुसारको एकमुष्ठ रकम एकिन गरी बजेट निकासाको लागि अर्थ मन्त्रालयमा पठाउनु पर्ने भएको हुँदा भुक्तानी दिन बाँकी भए सो को विवरण समयमै र भुक्तानी दिन बाँकी नभए सोही अनुसारको व्यहोरा उल्लेख गरि पठाउन विषयमा मन्त्रालयले परिपत्रमा उल्लेख गरेको छ ।

२१ साउन, काठमाडौं । लेबनानको राजधानी बेरुतमा विष्फोटक पदार्थ राखिएको गोदाम घरमा ठूलो विष्फोट हुँदा विष्फोटबाट कम्तिमा ७० जनाको मृत्यु भएको र करिब चार हजार जना घाइते भएको लेबनानका स्वास्थ्यमन्त्रीले बताएका छन् । लेबनानका प्रधानमन्त्री हसन दिआबले बुधबार राष्ट्रिय शोक घोषणा गरेका छन् । घटनालाई भयावह भन्दै उनले दोषी जो भए पनि उन्मुक्ति नपाउने बताएका छन् ।

गोदाममा सन् २०१४ देखि विष्फोटक पदार्थ भण्डारण गरेर राखिएको बताइएको छ । त्यहाँ २ हजार ७ सय ५० टन विष्फोटक पदार्थ नाइट्रेट रहेको थियो । गोदाममा विष्फोटक पदार्थ असुरक्षित तरिकाले राखिएकाले यो घटना भएको बताइएको छ ।

राष्ट्रपति माइकल इयोनले ट्वीट गरेर भनेका छन्, ‘२ हजार ७ सय ५० टन विष्फोटक पदार्थ नाइट्रेट असुरक्षित तरिकाले भण्डारण गर्नु अस्वीकार्य छ ।’

सामाचार एजेन्सी एएफपीसँग एक प्रत्यक्षदर्शीले बताएअनुसार गोदाम घर वरपरका भौतिक संरचनाहरु पनि ध्वस्त भएका छन् । विष्फोट यति भयानक थियो कि त्यसको आवाज पूर्वी भूमध्यसागरमा २४० किलोमिटर टाढा साइप्रससम्म सुनिएको थियो । विष्फोट कसरी भयो भन्ने जाँच भइरहेको अधिकारीहरुले बताएका छन् ।

साउन २०, जनता भ्वाइस संवाददाता,

रामेछाप । नेपाल टेलिकमबाट प्रवाह हुने सेवा मध्ये एडिएसएल र ल्याण्डलाईन फोनमा समस्या देखिएको भन्ने जनगुनासो आए अनुरुप नेपाल टेलिकमको सेवा प्रवाह, फाइबर लाईन लगायतका विषयमा रिपोटिङ् गर्न जाँदा नेपाल टेलिकम रामेछाप शाखाका प्रमुख विष्णु भण्डारी भने मस्त निद्रामा निदाइरहेका थिए । मंगलबार मन्थलीमा रहेका केही नेपाल टेलिकमका सेवाग्राहीहरुले आफ्नो टेलिफोन सेवामा अवरुद्धता आएको भन्ने गुनासो गरेपछि जनता भ्वाइसको टिम वास्तविकता बुझ्न टेलिकम अफिसमा पुग्दा कार्यालयको कार्यकक्षमा प्रमुख भण्डारी भेटिएनन् ।

कार्यालय प्रमुख कार्यकक्षमा नभेटिएपछि हामीले उनको बारेमा सोध्दा उनी आजै काठमाडौंबाट आएको र रेस्ट गर्न सुतिरहेको उहाँलाई भेट्ने हो भने भरे भोलि आउनुस्’ भन्ने जानकारी सो कार्यालयका कर्मचारी सुदीप भुजेलले जानकारी दिएका थिए । त्यो समयमा हामीले सो कार्यालयबाट पाउनु पर्ने सूचना तथा जनाकारी केही पाउन सकेनौं । न त कार्यालयप्रमुख कार्यकक्षमा भेटिन्छन्, नत बाँकी बरियताका कर्मचारी नै कार्यालयमा भेटिन्छन् ।

यो घटना दिउँदो २ बजेर १० मिनेट जाँदाको हो । अर्को रमाइलो कुरा के छ भने नेपाल टेलिकम रामेछापका कार्यालय प्रमुख कार्यालय समयमा क्वाटरमा मस्त निदाइरहँदा उनका सहायक र सूचना अधिकारी दुबैजना बिदामा बसेका थिए । बिदामा बसेका दुईजना कर्मचारीहरुले आफ्ना आफ्ना आकस्मिक कामलाई देखाउँदै काठमाडौं गएको प्रमुख भण्डारीको भनाई छ । जनता भ्वाइसले ‘काठमाडौं गएका दुईजना कर्मचारीहरु कुनै लिखित निवेदन या विदा स्वीकृत गराएर गएका हुन् ? भन्ने जिज्ञासामा भण्डारी भन्छन्, ‘म सँग टेलिफोनमा उहाँहरुले माग्नु भएको थियो । मैले उहाँहरुको आवश्यकतालाई नियाल्दै विदा दिएको हूँ ।’ भण्डारीले कर्मचारीहरुले लिखित् निवेदन या तोकिएको ढाँचामा निवेदन नदिए पनि बिदा बस्ने मिल्ने आषयको जवाफ दिएका छन् ।

यो सन्दर्भका प्रमुख भण्डारीले निकै गैरजिम्मेवारीपूर्ण जवाफ दिएको अवस्थामा नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणका कर्मचारीहरुको (सेवाका शर्त सम्बन्धी) विनियमावली, २०७६ को परिच्छेद ८ को हाजिरी र विदा सम्बन्धी व्यवस्थाको १०१ बुँदाले प्रस्टसँग भनेको छ, ‘अध्ययन विदा र असाधारण विदा बाहेक अन्य विदाको निकासाको निमित्त कर्मचारीले आफूलाई चाहिएको विदाको अवधि, कारण वा विदेश जानु पर्ने भए सो समेत खुलाई विदा दिने अधिकारी समक्ष अनुसूची–१४ बमोजिमको ढाँचामा निवेदन पेश गर्नु पर्नेछ र विदा दिने अधिकारीले पनि विदा स्वीकृत वा अस्वीकृत भएको सूचना सम्बन्धित कर्मचारीलाई यथाशिघ्र दिनु पर्नेछ ।

विदा स्वीकृत गर्ने अधिकारीले कुनै कर्मचारीलाई विदा दिंदा त्यस्तो कर्मचारीले गर्ने काम नरोकिने प्रबन्ध मिलाएर मात्र विदा स्वीकृत गर्नु पर्नेछ ।’ सो कार्यालयका दोस्रो बरियताका सहायक कार्यालय प्रमुख र सूचना अधिकारी कसैको आमा बिरामी भएर र अर्का आफ्नो जरुरी कामले काठमाडौै गएको भण्डारी बताउँछन् । यसैपनि कोरोना भाइरस (कोभिड १९) को महामारीका बेला कार्यालय प्रमुखको स्वीकृतिको भरमा अन्तरजिल्ला ओहोर दोहोर गर्ने अनुमति संक्रामक रोग ऐन २०२० लाई आधार मान्दै जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रामेछापले रोक लगाउँदै अत्यावश्यक कामका लागि अनुमति पत्र (पास) जारी गर्ने गरेको छ । यस कार्यालयका कर्मचारीहरु भने लुसुलुसु आफ्नो मनोमानी जिल्ला बाहिर निर्वाध घुमिरहेका छन् ।

प्रमुख भण्डारीले भनेजस्तो टेलिफोनको भरमा आफ्ना कार्यालयका जिम्मेवार कर्मचारीलाई विदा दिनुपर्छ भनेर उक्त विनियमावलीमा कुनै व्यवस्था गरिएको छैन । तर भण्डारी आफूलाई सोधेरै आफ्ना २ कर्मचारीहरु विदामा बसेको बताउँछन् । भण्डारीसँग विदामा बसेका कर्मचारीहरुले न कुनै अनुसूची १४ बमोजिमको फारम भराएका छन्, त्यसको स्वीकृति हुने त कुरै भएन । जिल्ला स्थित कार्यालयमा हुने सेवा प्रवाहमा कुनै गुनासो भए सो जिल्लाको प्रमुख जिल्ला अधिकारीलाई गुनासो गर्न पाउने नागरिकहरुको हक हुन्छ ।

सोही हक बमोजिम ‘किन सेवा प्रवाह हुन सकेन टेलिकममा ?’ भन्ने जनता भ्वाइसको जिज्ञासामा प्रमुख जिल्ला अधिकारी रुद्रादेवी शर्मा आफू जिल्ला बाहिर रहेको र आवश्यक जाँचबुझ पछि त्यसबारेमा बोल्न सक्ने बताउँछिन् । विधिको व्यवस्था र जनमुखी प्रशासन नारामा मात्रै सीमित भएको नेपाल टेलिकम, रामेछापको यो खालको अवस्था हुँदैगर्दा जनताको प्रत्यक्ष सूचना र सरोकारको विषयमा टेलिकमको यो रवैयाले नागरिकप्रतिको उत्तरदायित्व र जवाफदेहितामाथि नै प्रश्न चिन्ह खडा भएको छ ।

प्रेमबहादुर तामाङ
अध्यक्ष, खाँडादेवी गाउँपालिका, रामेछाप

शैक्षिक सत्र २०७६ का काम लाई सम्झनुस् न ।
नीजि क्षेत्रको पाठ्य पुस्तक जस्तै नर्सरी एलकेजी युकेजीका पुस्तकहरू सामुदायिक विद्यालयलाई वितरण गर्यौँ । जसको लागि हामीले ९ लाखखर्च गर्यौँ । हामीले ५५ लाखको शैक्षिक सुधार कोष स्थापना गरेका छौँ । सो कोषबाट बिद्यार्थी अनुपातमा शिक्षक दिने काम गरेका छौँ । यहि कोषबाट हामीले उत्कृष्ट शिक्षकहरूलाई प्रोत्साहन गर्ने काम समेत गर्यौँ ।जसमा उत्कृष्ट विद्यालयलाई ५० हजार र प्रमाण पत्र र शिक्षकलाई १० हजार र प्रमाणपत्र प्रदान गर्दै आएका छौँ । यस्तो कार्यले विद्यालयमा अध्यापनरत शिक्षकहरुमा सकारात्मक प्रभाव पर्ने र आफ्नो शैक्षिक क्रियाकलापमा सक्रियता देखाउने अवस्था आउँदो रहेछ भन्ने मूल्याङ्कन भएको छ । जति अनुपातमा यतिबेला सुधार देखिएको छ, त्यो क्रमिक रुपमा सुधार हुने क्रममा छ । बिस्तारै रिजल्ट आउला भन्ने विश्वास छ ।

कोरोना भाईरसको संक्रमणको भय भएको अवस्था पालिकाको शैक्षिक रणनिति के छ ?
कोरोना भाइरसको कारण विद्यालयहरुमा क्वारेन्टिनको व्यवस्था गर्नुपर्ने भएको कारणले हामीले कुनै पनि कक्षाहरु संचालन गर्न सकिरहेका छैनौं । जुन विद्यालयहरु खाली छन् त्यहाँ पनि प्रत्यक्ष पठनपाठन गर्ने कुरा पनि भएन । यस्तो अवस्थालाई मध्यजनजर गर्दै पालिकाले एकदमै सोचेर निर्णय गर्न पर्ने हुन्छ ।

एकातिर बालबालिकाको शैक्षिक भविष्यको कुरा छ भने अर्को तर्फ कोरोना संक्रमणको महामारी छ । यो भयको अवस्थाकै बाबजुद पनि पालिकाले ठोस कदम त चाल्नैपर्छ । यतिबेला घरमा नै थन्किरहेका बालबालिकाहरुको हकमा गाउँपालिका एकदमै संवेदनशील भएर लागेको छ । नियमित कक्षा संचालन हुन नसके पनि अनौपचारिक विधिबाट कक्षाहरुलाई अगाडि बढाउनु पर्ने भएकोले गाउँमा उपलब्ध शिक्षकहरुलाई नै खटाएर टोल कक्षा अवधारणाले टालटोलमा गएर बालबालिकाहरुलाई पठनपाठन गराउने कार्य भइरहेको छ ।

यसो गर्दा पनि कम्तिमा पढाई नै नहुनु भन्दा थोरै थोरै भए पनि बालबालिकाहरु पठनपाठनमा अध्यावधिक हुने गरेको छ । यो बन्दाबन्दी पछाडि सबै सरकारी बिदाहरू कटौती गरि पठनपाठनलाई जोड दिनुपर्ने देखिन्छ । हालका दिनसम्म पठनपाठन नहुँदाको अवस्थामा अबका दिनमा विद्यालय समान्य रुपले संचालन भयो भने कुनै पनि विदा दिने र विद्यालय रोक्ने भन्ने हुँदैन । यस्तो अवस्थामा आगामी शैषिक सत्र २०७८ का लागि हामी लक्षित गन्तव्यमा पुग्न सक्दैनौं ।

अर्कोकुरा पछिल्लो समयमा देशभरी जस्तै यस गाउँपालिकामा पनि स्थानीय पाठ्यक्रम निर्माणको गतिलाई अगाडि बढाइएको छ । यस पाठ्यक्रका लागि पनि विज्ञसँग यसको विषयमा बहस गरिरहेकोले अबको शैक्षिक शत्र अझै सुधारात्मक हुने विस्वास छ ।

यस्तो खाले पाठ्यक्रम निर्माणको मापदण्ड के के निर्धारण गरिएका छन् नि ?
हामीले पाठ्यक्रम निर्माण समिति मार्फत पाठ्यक्रम निर्माण गर्दैछौँ । समितिले विज्ञहरूसँग छलफल गर्दैहुनुहुन्छ । यहाँका भूगोल, परिवेश, प्रकृति, चालचलनलाई समेटेर व्यवहारिक शिक्षा दिनेखालको पाठ्यक्रम निर्माणमा हामी जुटेका छौँ । हामीले मातृ भाषाको पाठ्यक्रम पढाउन चाहने विद्यालयका लागि पनि बजेटको व्यवस्था गरेका छौँ । यसै विषयलाई समेट्दै आगामी वर्षका लागि पनि खाँडादेवी शैक्षिक सुधार कोष बनिसकेको छ । जसमा रकमको जोहो भइसकेको अवस्था छ । हामीले यो कोषलाई व्यवस्थित गर्नका लागि बनेको कार्यविधि अनुसार नै कामहरु हुने गर्छन् । विद्यालयमा विद्यार्थीहरुको उपलब्धता र अनुपातिक विश्लेषण गरी सुधारको काम पनि अगाडि बढाइएको छ ।

जिल्लामा भएका सबै स्थानीयतहहरुलाई नियाल्दै खाँडादेवी गाउँपालिकाको शैक्षिक अवस्था कस्तो भएको पाउनु हुन्छ ?
पढेको जनशक्ति यदि यो समाजको बजारमा बिक्दैन भने म त्यसलाई बेरोजगारी शिक्षा भन्छु । हामीले हाम्रो गाउँपालिकाको शिक्षालाई प्रविधिमैत्री र बजारमा बिक्ने खालको बनाउनु पर्छ भन्ने मेरो मान्यता छ । हामीले हाम्रो गाउँपालिकाको शिक्षाका लागि कृषि शिक्षालाई बढी महत्व दिनुपर्छ । नेपाल कृषि प्रधान देश भनिएको छ तर यहाँ कृषिका लागि आवश्यक जनशक्ति र त्यो सँग सम्बन्धीत प्राविधिक उत्पादन गर्न नसकिने हो भने त्यो पनि के काम लाग्दो भयो र ? नयाँ नयाँ प्रविधि र प्रयोगको साथमा कृषिलाई शिक्षासँग जोड्नु पर्छ भन्ने मान्यता मैले अंगालेको हो ।

कृषिमा तरक्की गर्नका लागि कृषि प्राविधिकहरुको सल्लाह र खोजको नितान्त जरुरी हुन्छ । हाम्रो देशमा कृषि प्राविधिकहरुको सहज पहुँच छैन । दक्ष प्राविधिकको अभावले गर्दा हाम्रो माटोले जति उत्पादन दिनुपर्ने हो, त्यो दिन सकिरहेको छैन । विद्यालय वा विश्व विद्यालय तहको शिक्षा जति नै लिएपनि उही अरबका पसिना बगाउन जानुपर्ने बाध्यता छ ।

त्यो बाध्यता हो, रहर हैन । किनभने हामीले पढेको शिक्षा व्यवहारवादी हुन सकेन । हामीले पढेको शिक्षा व्यवहार सम्मत हुन नसक्नुको परिणाम हो । मेरो गाउँपालिकालाई शिक्षाको आँखाले नियाल्दा अति उत्तम भन्न त नमिल्ला तर पनि सुध्रिँदै गएको शिक्षा चाहिँ पक्कै भन्न मिल्छ । विगतको तुलनामा भौतिक साधन सम्मपन्न नभएका कारणले आएका बाधाहरु पछिल्ला दिनहरुमा समाधान भएका छन् । विद्यालयको भौतिक संरचना बलियो भएको छ ।

गुणस्तरीय शिक्षाको लागि सक्षम शिक्षकहरु पनि धेरे विद्यालयमा हुनुहुन्छ । त्यसैले सुधार हुँदै छ । अन्य पालिकाको दाँजोमा हाम्रो पालिका पनि प्रवेश गर्दैछ । अन्य पालिकाहरुमा पनि उम्दा शिक्षाको गुणस्तर म देख्दिन ।

यहाँले प्राविधिक शिक्षा भन्दैगर्दा के यहाँको गाउँपालिका भित्र प्राविधिक शिक्षाको अवधारणा छ त ?
पक्कै पनि । नेपाल सरकारले खाँडादेवी गाउँपालिकाको श्री विष्णु जनज्योति माध्यमिक विद्यालयलाई नमुना विद्यालयको रुपमा विकास गर्ने भनेर कार्यक्रम बनाएको छ । नमुना विद्यालयको रुपमा नेपाल सरकारले अहिले विकास गर्ने भनेता पनि हामीले विगत केही वर्षदेखि नै कृषि र पशु विज्ञानको क्षेत्रमा पठनपाठन सुरु गरिसकेका थियौं । हाम्रो गाउँपालिकालाई अवाश्यक पर्ने कृषि र पशुका प्राविधिकहरु यही उत्पादन गर्ने र पालिकाका नागरिकहरुको आयस्तर वृद्धि गर्ने लक्ष्य राखेर हामीले काम सुरु गरिसकेका छौं । त्यसका लागि चाहिने सम्पूर्ण संयन्त्रको व्यवस्था गाउँपालिकाले गर्ने भनेका छौं ।

पछिल्लो समयले माग गरेजस्तो शिक्षा प्रदान गर्न हाल भइरहेका पुराना शिक्षकहरुबाट त्यो सम्भव छैन । यस्तो अवस्थामा नयाँ र युवा शिक्षकहरुको व्यवस्था गर्न कुन पक्षले कस्तो कुरामा ध्यान पु¥याउनु पर्ला ?
हो, यहाँको प्रश्न निकै सान्दर्भिक छ । हामीले नयाँ युवा जनशक्ति शिक्षामा भित्र्याउँदा मात्रै अबको शिक्षा समय सुहाउँदो हुन्छ । तर आज हामीसँग भएका शिक्षकहरु भनेका यनकेन जागिर पकाउने सोचमा भएको जस्तो आभाष मलाई पनि हुने गरेको छ । यस्तो प्रवृत्तिले अहिलेको शिक्षा सुधार गर्न कठिन छ । पुराना शिक्षकहरु पनि नजान्ने हुनुहुन्छ भनेर मैले भन्न खोजिँन, तर उहाँहरुबाट अपेक्षित शिक्षामा सुधार हुन सक्दैन ।

हामीले गाउँपालिका स्तरबाट नै प्रोत्साहन दिएर पेन्सनमा बस्ने वातावरण सिर्जना गर्ने उहाँहरुको ठाउँमा नयाँ र अपडेटेड युवा शक्तिलाई विद्यालयमा प्रवेश गराउने भन्ने अभियान थालेका छौं । पुराना शिक्षकहरुले विद्यालयको पठनपाठनलाई छोडेर कुनै नयाँ उद्यमसँग गाँसिने हो भने उहाँहरुलाई पनि सजिलो हुने म देख्छु ।

निजामती कर्मचारी जस्तो कार्यसम्पादनको सिलसिलामा शिक्षकहरु देश घुम्न पाएका हुँदैनन् । एउटा सत्य के हो भने शिक्षकहरु घरपायकमा नै २५ औं वर्ष सम्म बस्नै रुचाउने प्रवृत्ति फेरि शिक्षकमा नै बढी हुन्छ । जब देश, काल र परिस्थितिलाई नियाल्न सकिँदैन तब सम्म शिक्षकहरुले नयाँनयाँ सोच र खोजको विकास गर्नै सक्दैनन् ।

फेरि उहाँहरुको नै धारणा के हुन्छ भने निजामति कर्मचारीले जस्तो हामीलाई सेवा सुविधा भएन भनेर उहाँहरु नै भन्नु हुन्छ । अब शिक्षकहरुले एउटा विद्यालयमा ५ वर्ष सेवा गरिसकेपछि खुशीखुशी अर्को विद्यालयमा गएर म सेवा गर्छु भन्ने भावनको विकास शिक्षकहरुमा नै हुनुपर्ने देखिन्छ ।

हामी भाषण गर्दा शिक्षामा प्रविधिको प्रयोग भनिरहेका हुन्छौं तर व्यवहारमा हामी कति प्रविधि मैत्री भयौं त ? भनेर आफैंलाई सोध्ने हो भने त्यसको जवाफ आफैं पाउन सक्दैनौं । अब हामीले शिक्षामा प्रविधि भित्र्याउनु पर्छ, हालका दिनसम्म जति भित्रिएको छ, त्यो भन्दा बढी नै अबका दिनमा भित्र्याउन सकियो भने मात्रै हामी शिक्षामा प्रगति गर्न सक्छौं । वर्तमान अवस्थामा नन्अपडेटेड शिक्षकहरुबाट प्रविधिलाई आत्मसाथ गर्ने अवस्था छैन । त्यसैले उहाँहरुले गाउँपालिकाको स्कीमलाई स्वीकार गरेर नयाँ पुस्ताको लागि ठाउँ छोड्ने तर्फ मेरो सबै पुराना शिक्षकहरुलाई आग्रह रहेको छ ।

सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थी दर घट्दो छ, यो सन्दर्भमा पालिका के गर्दैछ ?
यो हाम्रो पालिकाको मात्रै समस्या नभएरसमग्र देशकै आम समस्या हो । देशकै समस्या हो भन्दैमा पालिका चुपचाप भने बसेको छैन । विपन्न तथा जनजाति दलित विद्यार्थीहरूलाई विद्यालय सम्म ल्याउन विद्यालय ल्याउँ, विद्यार्थी टिकाउँ भन्ने कार्यमा हामी निरन्तर लागिरहेका छौं । विद्यालयको पहुँचमा नआएका बालबालिकाहरुलाई विद्यालयसम्म ल्याउन र पठनपाठन कार्यसमा सहभागी गराउनका लागि हामीले विशेष छात्रवृत्तिको व्यवस्था गरेका छौं । के योजना बनायो भने उनीहरु विद्यालयमा नियमित रुपमा आउन सक्छन्, भन्ने बारे हामीले सोचिरहेका छौं ।

अन्त्यमा, आफ्नो गाउँपालिका भित्रका सम्पूर्ण विद्यालयका शिक्षकहरुप्रति यहाँको आग्रह के रहेको छ ?
एउटा कुरा मैले भन्ने पर्छ, जुनजुन विद्यालयमा युवा जनशक्तिहरु शिक्षकको रुपमा हुनुहुन्छ । उहाँहरु भएको ठाउँमा विद्यालयको शैक्षिक अवस्था ह्वात्तै परिवर्तन भएको छ । हालका दिनका नतिजाहरुलाई मूल्याङ्कन गर्दा पनि प्रथम, द्वितीय र तृतीय स्थानमा आउन सफल विद्यालयमा हेर्दा युवाकै नेतृत्व भएको देखिएको छ । भौतिक स्रोत साधन सम्पन्न भएको ठाउँमा पनि शिक्षक नेतृत्व पुरानो भएको ठाउँमा अपेक्षित परिवर्तन र शैक्षिक उपलब्धी हासिल हुन सकेको छैन । आगामी दिनमा खाँडादेवी गाउँपालिकाको योजना र लक्ष्यलाई आत्मसाथ गर्दै विद्यालयको शैक्षिक सुधारको बाटोमा सबै शिक्षकहरुलाई लाग्न मेरो अनुरोध छ । आज गाउँपालिकाले अवलम्बन गरेको शिक्षाको अवधारणालाई यही समाज रुपान्तरणका लागि खर्च गर्ने हो । भोलि दक्ष जनशक्ति उत्पादन भएपछि फाइदा यही पालिकालाई हुँदै समग्र नेपालको विकास गतिलाई थप साथ दिने हो । तसर्थ सबै आफ्नो आप्mनो ठाउँबाट शैक्षिक सुधारका लागि लागिपरौं भन्ने मेरो विशेष आग्रह छ ।

साउन १८, ललितपुर । नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) का अध्यक्ष एवम् पूर्व प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले पार्टी एकतालाई अझै माथिल्लो स्तरमा सुदृढ गर्नुपर्ने बताएका छन । उनले आम कार्यकर्ता र जनताको चाहना नेकपा विभाजन नहोस् भन्ने रहेको उल्लेख गर्दै जनताको चाहनालाई कदर गर्न एकतालाई उच्चस्तरमा सुदृढ गर्नुपर्ने बताएका हुन् ।

शनिबार तुलसीलाल अमात्यको स्मृति दिवसका अवसरमा आयोजित कार्यक्रममा बोल्दै अध्यक्ष प्रचण्डले पार्टीमा बहस र विवाद हुनु सामान्य कुरा भएको बताए । विचार, मान्यता, विधि र पद्धति कस्तो हुने भन्ने बहस नेकपाभित्र भएको भन्नुहुँदै त्यसलाई प्रतिक्रियावादीहरूले पद प्राप्तिको झिनाझम्टी भन्ने गरेकोले नपत्याउन उनको आग्रह थियो ।

अध्यक्षले भने, “पदका लागि होइन, राष्ट्र र जनताको सेवा नै मुख्य हो । पद हाम्रो विषय होइन । राष्ट्र र जनताको भविष्य सुनिश्चित गर्ने र विकास गर्ने जिम्मेवारीमा हामी छौं ।”

उनले कम्युनिष्ट पार्टी विचार र पद्धतिमा चल्ने भएकोले बहस हुने कुरा स्वभाविक बताए । अध्यक्ष प्रचण्डले राजनीतिक अस्थिरता र एकताका निम्ति पद त्याग गर्दै आएको समेत स्मरण गर्दै भने, “मैले संविधान बनाउने बेलामा पनि, स्थानीय तहको निर्वाचन गर्ने बेलामा पनि र गठबन्धन गर्ने बेलामा पनि पद हाम्रो विषय होइन, राष्ट्र र जनताको भविष्य स्थापित गर्ने ऐतिहासिक जिम्मेवारी हो भनेर स्पष्ट पारेका थियौं ।”

अहिलेकाे बहसले पार्टी फुटाउने प्रवृत्ति परास्त हुने दावी गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले अहिले भइरहेको बहसलाई छोपछाप गर्न नहुने उनकाे भनाइ थियाे । उनका अनुसार, ‘अहिलेको बहस तिखो भइरहेको छ । हामीभित्रको तिखो बहस चलिरहेको छ, चिल्ला शब्द छैनन् । इतिहासको अनुभवबाट शिक्षा लिएर पार्टी एकता कायम गर्नुको विकल्प छैन । पार्टी फुटाउने प्रवृत्तिलाई परास्त हुन्छ, गरिनेछ । बहसले माथिल्लो स्तरमा लगेर पार्टीलाई सुदृढ गर्छ ।’

साउन १८, वीरगञ्ज । कोरोना संक्रमित वीरगञ्ज महानगरपालिकाका नगर प्रमुख विजय सरावगीको कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ गर्दा पहिलो चरणको कन्ट्याक्ट ट्रेसिङमा परेका सरावगीको परिवारका दुई सदस्यसहित ६ जनाको सहित प्रमुखको कन्ट्याक्ट ट्रेसिङमा परेका वीरगञ्ज–११ श्रीपुरका १८ र ४५ तथा वीरगञ्ज–१३ का ३० र १९ वर्षीय पुरुषमा पनि कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको छ ।

१८ साउन, काठमाडौं । महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखा रामशाहपथ (बग्गीखाना)का दुई जनालाई कोरोना संक्रमण पुष्टि भएपछि एसएसपी भिमप्रसाद ढकालसहित ३७५ जनालाई क्वारेन्टिनमा राखिएको छ । गत शुक्रबार संक्रमण पुष्टि भएकाहरुलाई भने अस्पतालमा पठाइएको छ ।

महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखा प्रमुख ढकालले भने, ‘म समेत ३७५ जना ब्यारेक–ब्यारेकमै छौं । अहिले महाशाखामा पूर्णलकडाउनको अवस्था छ ।’

उनले कोरोना पुष्टि भएकाहरुको सम्पर्कमा आएकाहरुलाई बाहिर आउ–जाउ गर्न बन्देज लगाइएको जानकारी दिए । आफूले अरुसँग भेटघाट बन्द गरेको उनले बताए ।

महाशाखा मातहत ट्राफिक प्रहरीको जनशक्ति १५ सय ४५ जना छ । ३७५ जना क्वारेन्टिनमा गएपछि १ हजार १ सय ७० जना जनशक्ति ट्राफिक व्यवस्थापनका लागि खटाइएको छ ।

महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखा प्रमुख एसएसपी ढकालले भने, ‘कम प्रेसर भएको ठाउँका ट्राफिक प्रहरीलाई झिकेर बढी प्रेसर भएका ठाउँमा पठाएर मिलाएका छौं ।’ अनलाईन खबरले लेखेकोछ ।

हामीलाई अन्धकारबाट उज्यालोतिर लाने व्यक्ति नै शिक्षक हो । शिक्षक शैक्षिक अभिभावक हुन् । एउटा असल व्यक्ति बन्नका लागि शिक्षकको साथ महत्वपूर्ण रहन्छ । शिक्षकबाट लिएको शिक्षा जीवन भर काम लाग्छ । जसले हामीलाई लक्ष्यको बाटो देखाउँछ, गन्तव्य देखाउँछ । जसरी आमा बाबाले सँधै छोराछोरीको भलो चाहने गर्नु हुन्छ । शिक्षकले पनि विद्यार्थीको भलो नै चाहानुहुन्छ । शिक्षकको उद्देश्य नै विद्यार्थीको उज्ज्वल भविष्य बनाउनु हो ।

मलाई लाग्छ, हरेक विद्यार्थी जस्तै मलाई पनि यस्तो शिक्षकको आवश्यकता छ, जसले धेरै भन्दा धेरै जीवन उपयोगी शिक्षा प्रदान गरुन् । मैले खोजेको शिक्षक असल, गुणी र मसँग सँधै नम्र भएर बोल्ने खालको होस् । मेरो मनमा खड्केका विषयगत तथा बाहिरी सवालको जवाफ हाँसीहाँसी दिने खालको होस् । मैले चाहेको शिक्षक कर्यव्यवान होस् । आफ्नो कर्तव्यका लागि सँधै लागिरहने खालको होस् । मेरो समस्यालाई सजिलै हल गरिदने खालको होस् । मेरा साथीहरूलाई पनि मलाई जस्तै माया गर्ने खालको, सफा सुघ्गर भएर कक्षा कोठामा आउने खालको होस् । मेरो शिक्षकमा राष्ट्र प्रति माया नै माया होस् । मलाई राष्ट्रियता सिकाउने खालको होस् ।

म के पढ्दैछु, किन पढ्दैछु भन्ने प्रश्न मेरो मनमा आउनु भन्दा अगाडि मेरो शिक्षकले त्यसको समाधान दिने होस् । शिक्षकले हामीलाई पढाउनु हुन्छ । राम्रा आनिबानीका लागि प्रेरित गर्नु हुन्छ । मैले खोजेको शिक्षक पढाउने खालको होइन सिकाउने खालको होस् । मैले खोजेको शिक्षक जीवन उपयोगी शैक्षिक साथी जस्तै गुरु हो ।

म विद्यालय नगएको भोलिपल्ट म जाँदा मेरो शिक्षकले मलाई गाली नगरोस् । मलाई मायाले सोधोस की के समस्या भयो र तिमि आइनौ ? म छिट्टै विद्यालयबाट निस्कन खोज्दा मलाई मेरो शिक्षकले म किन पढ्न छाडेर जाँदैछु भनेर हाँसिहाँसी सोध्नुहोस् । मैले गृहकार्य नगर्दा, मैले स्कुलको पोसाक नलगाउँदा, मैले मैलो पोसाक लगाउँदा मलाई मेरो शिक्षकले नकुट्नुहोस् । बरू मायाले भन्नुहोस्, मेरो समस्या सोध्नुहोस् । समस्याको समाधान दिने खालको होस् ।

लेखिका सुवेदी मन्थली मा.वि.मन्थलीमा कक्षा ९ मा अध्ययनरत छात्रा हुन्।

एक मेधावी छात्रा । कक्षामा राम्रो लगनशील भएर अध्ययन गर्ने । राम्रो अंक ल्याउने । तर विद्यालय प्रवेश गर्दा देखि नै अतिरिक्त क्रियाकलापमा त्यति इच्छा नराख्ने । हाजिरी जवाफ, हिज्जे प्रतियोगिता कविता, कथा आदिमा राम्रो दख्खल भएता पनि एथलेटिक्स्, भलिबल आदिमा उनी कहिल्यै भाग लिइनन् । कसैले उनले किन यी विषयमा रुची राख्दिनन् भनेर पनि सोधपुछ गरेनन् । उनको शरीर अलि दुब्लो पातलो थियो । ६ वर्षको उमेर देखि नै । कक्षा दशसम्म आइपुग्दा पनि उनको तौल औसत हुनुपर्ने भन्दा अलि कम नै थियो । एक दिन उनी रिगंटा लागेर एकछिन बेहोस भइन् । अस्पतालमा ल्याइयो । जाँच बुझ गर्दा मुटुको भल्ममा केही खराबी पत्ता लाग्यो ।

उनको विगतका स्वास्थ्यका बारेमा सोधपुछ् गर्दा के पत्ता लाग्यो भने झण्डै पाँच वर्षको उमेरमा उनलाई कडा र लामो ज्वरो सहित घाँटी दुख्ने, जोर्नी दुख्ने भएर अस्पताल भर्ना गरिएको थियो । त्यसपछि हरेक वर्ष पटकपटक घाँटी दुख्ने, ज्वरो आउने निको हुने गरेको रहेछ । कुनै बेला अस्पताल गएर औषधी खाने कहिले नखाने गरिएको रहेछ । यो विषयमा गम्भिर नहुँदा दश वर्ष पछि यो बाथज्वरोले मुटुको भल्ममा असर गरेछ । जसलाइ मुटुको बाथरोग भनिन्छ ।

यसका कारण उनलाइ गंगालाल हृदयरोग केन्द्रमा अपरेशन गर्नु प¥यो तर यो घटना पछि उनको पढाइ बिस्तारै खस्किदै गयो । उनलाई मानसिक तनावले सतायो । पढेको कुरा बिर्सने, एकोहोरो हुने, निद्रा कम आउने इत्यादि । उनको केटा साथी रहेछन् । यस्तो बिरामी थाहा पाएर उसले पनि साथ छोडेछन् । स्नातक सम्म आइपुग्दा उनले आफ्नो अध्ययन पुरा गर्न पनि हम्मेहम्मे प¥यो ।

कक्षा शिक्षणसँगै उमेर अनुसारका जोखिमका स्वास्थ्य समस्याहरुका बारेमा हरेक विद्यार्थीहरुको जसरी पढाइको मुल्यांकन गरिन्छ कम्तीमा हरेक बर्ष मुल्यांकन गरिनु पर्दछ र अभिलेख राखिनु पर्दछ ।

विद्यालयको अध्ययन अध्यापन, विद्यार्थीहरुको पढाइ र अतिरिक्त क्रियाकलापमा देखाउने रुची र सफलता उनीहरुको स्वास्थ्यसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्दछ । हाम्रो लागि बिरामी पर्नु भनेको र अस्पताल जानु पर्ने भनेको हिँडडुल गर्न गाह्रो भएपछि जस्तो मात्र लाग्दछ । हरेक विद्यार्थीलाई कुनै न कुनै खालको स्वास्थ्य समस्याहरु जो बाहिर प्रत्यक्ष देखिदैनन् तर शरीरमा घर गरेर बसेको हुन सक्दछ ।

कक्षा शिक्षणसँगै उमेर अनुसारका जोखिमका स्वास्थ्य समस्याहरुका बारेमा हरेक विद्यार्थीहरुको जसरी पढाइको मुल्यांकन गरिन्छ कम्तीमा हरेक बर्ष मुल्यांकन गरिनु पर्दछ र अभिलेख राखिनु पर्दछ । साना उमेरका प्राथमिक तह सम्मका विद्यार्थीहरुका लागि व्यक्तिगत सरसफाई, शुद्ध पानी पिउने, नङ् काटने, नुहाउने, सफा लुगा लाउने, फोहोरमा नखेल्ने, साथीहरुसँग झगडा नगर्ने, अप्ठेरो ठाउँमा नजाने, जोखिमको खेल नखेल्ने, आमा बा र मान्यजनसँग राम्रो व्यवहार गर्ने, शिष्ट बोल्ने, फोहोरलाई उचित र एउटै स्थानमा मात्र फाल्ने, दैनिक दुईपटक दाँत माझ्ने आदि जस्ता कुराहरुको ज्ञान र सीप प्रदान गर्नु जरुरी छ ।

मेधावी विद्यार्थीहरु पनि आँखाको दुष्टिशक्ति कमजोर भएका कारण कक्षामा पछि परेका हुन्छन् । किताव पढ्न या बोर्डमा हेर्न अप्ठेरो भएको कारणले उसको तनाव नै त्यसमा भएर अध्ययनमा दख्खल दिन सक्दैनन् ।

हरेक वर्ष उनीहरुको दाँत र आँखा जाँच गर्ने, दिशा, पिसाव, रगतमा हेमोग्लोबिन तथा एक पटक ल्बड ग्रुप जाँच गरेर पत्ता लगाएर राख्नु उपयोगी हुन्छ । हरेक वर्ष टन्सिल र मुटुको जाँच, छालाको रोग आउनासाथ उचित उपचार, पढाइमा धेरै कमजोर भएमा या चाहिने भन्दा बढी उत्ताउलोपन भयो भने मानसिक समस्याको जाँच पनि उत्तिकै आवश्यक हुन्छ ।

मेधावी विद्यार्थीहरु पनि आँखाको दुष्टिशक्ति कमजोर भएका कारण कक्षामा पछि परेका हुन्छन् । किताव पढ्न या बोर्डमा हेर्न अप्ठेरो भएको कारणले उसको तनाव नै त्यसमा भएर अध्ययनमा दख्खल दिन सक्दैनन् । दाँत दुख्ने र दाँतको स्याहार गर्न नजान्नाले हरेक महिना केही दिन विद्यालय आउन सक्दैनन र पढाई बिग्रन्छ । छालाका सामान्य संक्रमण पछिको जीवनमा मृगौला बिगार्ने कारक बन्न सक्दछ । दिसा पिसावको संक्रमण र विभिन्न जुकाहरुको संक्रमण कुपोषणको कारण हुन सक्दछ र अध्ययनमा कमजोर हुन सक्दछ । मुटु र टन्सिलको जाँच भविष्यमा मुटु जोगाउनका लागि अनिवार्य हुन्छ ।

जब विद्यार्थीहरु किशोरावस्थामा प्रवेश गर्दछन्, तव अन्य समस्याहरुको बारेमा चनाखो हुनुपर्ने हुन्छ । उनीहरुमा प्राकृतिक र स्वाभाविक शारिरीक र मानसिक परिवर्तनहरु देखिन्छन् । यो परिवर्तन स्वाभाविक हो । महिनावारी प्राकृतिक घटना हो र यो ईश्वरीय बरदान हो भन्ने कुरा महिनावारी हुन अघि नै किशोरीहरुलाई बताइसक्नु पर्दछ । यसबेला हुने शारिरीक र मानसिक तनावलाई घटाउन, सरसफाईको तरिका बारे बुझाउन, प्याडहरुको प्रयोग र जतनका बारेमा सम्झाउन विद्यालयमा धेरै मेहनत गर्नु पर्ने देखिन्छ ।

झ विद्यालयहरुमा उचित नुहाउने कक्षको व्यवस्था, तातो चिसो पानी आउने नुहाउने कक्ष, यदि जाडो भएपनि रगत बग्नासाथ उनले नुहाउन पाउनु पर्दछ । प्याड राख्न पाउनु पर्दछ ।

अझ विद्यालयहरुमा उचित नुहाउने कक्षको व्यवस्था, तातो चिसो पानी आउने नुहाउने कक्ष, यदि जाडो भएपनि रगत बग्नासाथ उनले नुहाउन पाउनु पर्दछ । प्याड राख्न पाउनु पर्दछ । उनलाई आवश्यक पर्नासाथ विद्यालय नर्सले सहायता गर्ने प्रबन्ध मिलाउनु पर्दछ ।
मेधावी छात्राहरुको पढाई महिनावारी पछि खस्कँदै गएका उदाहरणहरु धेरै भेटिन्छन् । त्यसैले विद्यालय र घर दुबै स्थानमा किशोरी अवस्थाका विद्यार्थीहरुको महिनावारीको समयलाई ख्याल गरेर उनीहरुलाई ज्ञान र सिप प्रदान गर्नु पर्दछ ।

किशोर किशोरीको अवस्थाका विद्यार्थीहरुलाइ शारिरीक र मानसिक परिवर्तनका कारणले हुने यौन चाहना, यसको उचित व्यवस्थापन, यसमा देखिने नकारात्मक प्रभाव, समस्या र विचारहरु के के हुन सक्दछन्, त्यो किन आउने गर्दछ र सकारात्मक सोचाई र यसको व्यवस्थापन कसरी गर्ने बारेमा पटकपटक बताउन जरुरी छ । गर्भ कसरी रहन्छ ? बिहे अघिको यौन सम्पर्क किन ठीक हुन्न ? यौनरोगहरु कसरी लाग्दछन् ? यसबाट कसरी जोगिन सकिन्छ ? आफू आर्थिक रुपमा सक्षम नभइकन किन बिवाहका बारेमा सोच्नु हुन्न ? आदि बारेमा विद्यार्थीहरुलाई बताउनु पर्दछ । हरेक विद्यार्थीहरुका आआफनै व्यक्तिगत समस्याहरु हुन्छन् । ती समस्याहरुलाई गोप्य रुपमा बताउन सकिने खालको प्रबन्ध र यसका लागि परामर्शदाताको व्यवस्था हुनुपर्दछ । ती परामर्शदातासँग उनीहरुले गोप्य रुपमा आफनो समस्याको समाधान प्राप्त गर्नुपर्दछ ।

यो बेला धेरै महत्वाकांक्षी पनि हुन्छन् र देखासेखी गर्न खोज्छन् । यसले गर्दा उनीहरुमा अर्को मानसिक तनाव रहन्छ । उनीहरुलाई हरेक समस्याहरुलाई वस्तुनिष्ठ ढंगले सोच्न र विचार गर्न सिकाउन जरुरी छ ।

प्रेम, मायाको भाव यसैबेला आउँछ । यो किन हुन्छ ? बारेमा मनावैज्ञानिक परामर्श उनीहरुका लागि खाँचो हुन्छ । यो प्राकृतिक हो । मायादया जस्ता कुराहरु मानिसका उत्कृष्ट गुण हुन् । तर यसको उचित व्यवस्थापन कसरी गर्ने बारेमा समूहमा र समस्या भए हरेक विद्यार्थीहरुलाई बताउनु पर्दछ ।
यो बेला आफ्नो शरिरका बारेमा खासगरि किशोरीहरु धेरै चिन्तित हुन्छन् । मोटाउने, दुब्लाउने कुराहरु पनि उनको मनमा घर गरेर बसिरहेको हुन्छ । त्यसैले उनीहरु आफ्नो बारेमा के सोच्दैछन् ? भन्ने पनि धेरै महत्व राख्दछन् । यो बेला धेरै महत्वाकांक्षी पनि हुन्छन् र देखासेखी गर्न खोज्छन् । यसले गर्दा उनीहरुमा अर्को मानसिक तनाव रहन्छ । उनीहरुलाई हरेक समस्याहरुलाई वस्तुनिष्ठ ढंगले सोच्न र विचार गर्न सिकाउन जरुरी छ । आफ्ना अभिभावकहरुको क्षमता र औकात भन्दा बढीको चाहना किन गर्नु हुन्न र यसले तनाव र डिप्रेशनको सिकार गराउँछ भन्ने बारेमा परामर्श धेरै जरुरी रहन्छ ।

विद्यार्थीहरुलाई अतिरिक्त क्रियाकलापहरुमा व्यस्त राख्ने, पुस्तकालय, गीत गाउने, बजाउने, नाच्ने, संगीत सिक्ने सिकाउने, कविता कथा लेख्ने भन्ने, आदि कुराहरुले उनीहरुको व्यक्तित्व विकासमा त सहायता पु¥याउछ नै । यसका साथै यी विषयहरुले उनीहरलाई जीवन बाँच्ने कला सिकाउछ । विद्यार्थीहरुको शारिरीक र मानसिक स्वास्थ्य तन्दुरुन्त राख्न यी विषयहरुको धेरै भूमिका रहन्छ ।
यसरी हेर्दा विद्यार्थीहरुको जीवन निर्माण र विद्यालयको अध्ययन अध्यापनको उदेश्य पुरा गर्न स्वास्थ्य शिक्षा, उनीहरुको आवधिक जाँच र स्वास्थ्य परामर्शको महत्वपूर्ण भूमिका रहन्छ ।
मन्थली, रामेछाप
लेखक जनरल फिजिशियन तथा स्वास्थ्य सेवा व्यवस्थापन विशेषज्ञ हुनुहुन्छ ।

संसारमा सबै किसिमका समस्याहरु आइरहन्छन् । जस्तै बाढी, पहिरो, झाडाबान्ता, स्वाइनफ्लु आदिआदि । विगतको इतिहासलाई हेर्दा यो भन्दा बाहेक विश्वमा नै नयाँ समस्या अर्थात् महामारीको रुपमा कोरोना भाइरस (कोभिड १९) देखापरिरहेका छ । यो जब देखा प¥यो, तब यसले संसारलाई नै त्राहित्राही बनाइ नै रहेको छ हालका दिनसम्म ।

कोरोना भाइरस एकप्रकारको फ्लु हो । अर्थात् समान्य भाषामा भन्दा यो एक प्रकारको रुघा बुझ्न सकिन्छ । यो सरुवा रोग हो, जो एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा प्रवाह हुन्छ । सुरुका दिनमा अघिल्लो वर्षको डिसेम्बर अन्त्यमा चीनको वुहान शहरमा देखा परेको यो रोगले सुरुआतिका दिनमा निकै ठूलो तहल्का मच्चाउन सफल भयो । चीनको परिभ्रमण पछि युरोप हानिएको यस भाइरसले त्यताको परिवेशलाई पनि झनै कहालीलाग्दो बनायो र हालका दिनमा नेपाल सम्म पनि यो महामारी फैलिइरहेको छ ।

समग्रमा हेर्दा यो निकै खतरनाक भाइरस हो । भाइरस मार्न नमिल्ने चिकित्सकहरुको भनाई छ । यसलाई मात्रै रोक्नको निम्ति पहल गर्ने सम्म मात्रै हो । विगत लामो समयदेखि मानिसमा संक्रमण ल्याउन सफल एचआइभी पनि एउटा भाइरस नै हो, जो हालका दिनसम्म पनि विश्वमा जरा गाडेरै बसेको छ । कोरोना भाइरसले मानिसको श्वासप्रश्वास प्रणालीलाई सिधै असर पु¥याउँछ । कोरोना भाइरसको संक्रमण हुँदा बिरामीमा रुघालाग्ने, बान्ताहुने १००.४ डिग्रीभन्दा बेसी ज्वरो आउने लगायतका लक्षणहरु देखिन्छन् । कोरोना भाइरसको मृत्युदर हालसम्म को विश्व रेकर्डलाई नियाल्दा २ देखि ३ प्रतिशत भन्दा बेसी हुन सकेको छैन । ‘वल्डोमिटर’ को तथ्याङ्कलाई नियाल्दा यसबाट संक्रमित यो लेख तयार पार्दा सम्म १ करोड ४७ लाख १३ हजार १ सय ७२ जना संक्रमित भइ सकेका छन् भने ६ लाख १० हजार २ सय ५१ जनाको ज्यान समेत गइसकेको छ ।

कोरोना भाइरस संक्रमण भएको व्यक्ति मरिहाल्छ भन्ने छैन । माथि उल्लेखित संक्रमितहरुमा ८७ लाख ७५ हजार ७ सय ३१ व्यक्ति निको भएर घर समेत फर्किसकेका छन् । यो तथ्याङ्कलाई हेर्दा कोरोना भाइरसका बिरामीहरु निको भएर घर फर्कनेको दर पनि कम चानचुने छैन ।
यस भाइरसको प्रभाव विश्वका धेरै मुलुकहरुमा परेको छ । यसको प्रभावबाट बच्न र यसको असरलाई न्यूनिकरण गर्न नेपाल सरकारले गत वर्षको चैत्र ११ गतेदेखि बन्दबन्दी (लकडाउन) को घोषणा देशैभरको लागि घोषणा गरिसकेको छ । यो लकडाउनले मानिसहरुमा विभिन्न क्षेत्रमा असर परिरहेको छ । विशेषगरी नियमित विद्यालय जाने बालबालिकाहरुलाई प्रत्यक्ष असर परेको छ ।

विद्यालयको वातावरणमा रमाउँदै साथीसंगीसँग हाँस्दै, खेल्दै, लेख्दै, पढ्दै गर्ने बालबालिकाहरु यो सघन समयले निकै सास्ती दिएको छ । घरमा बस्नुपर्दा र बाहिरी वातावरणमा घुलमिल हुन नपाउँदा नरमाइलो महसुस भइरहेको छ । विश्वमा भएका करोडौं विद्यार्थीहरुका लागि यो एउटा ठूलो समस्या भएको छ ।

शिक्षा हरेक मानिसका लागि निकै मत्वपूर्ण हुन्छ । साथै विद्यार्थीलाई त यसको समयको सन्दर्भ सँगै निकै आवश्यक पनि हुने गर्दछ । कोरोना भाइरसले शिक्षाको क्षेत्रमा मात्रै नभएर अनेकौं क्षेत्रमा बाधा पु¥याएको छ । व्यापारको क्षेत्रलाई हेर्ने हो भने यतिबेला महंगीले सीमा नाघेको छ । दैनिक सवारी चलाएर गुजारा टार्ने सवारी मजदुरहरुमा सवारी चलाउन नपाउँदा भोकभोकै हुनुपर्ने अवस्था आएको छ । आज खाए भोलि के खाने भन्ने चिन्ताले आत्महत्या गर्नेको संख्या पनि दिनानुदिन बढ्दै गएको छ नेपालको सन्दर्भमा । कोरोना भाइरसको कारणले भएको बन्दाबन्दीले एकठाउँबाट अर्को ठाउँमा जाने यात्रुहरुलाई समस्या परिरहेको अवस्था यतिबेला सम्म छँदै छ ।

बालबालिकाहरुको हकमा लकडाउन निकै महंगो पर्नेवाला छ । आफ्नो दीर्घकालीन भविष्य निर्माणको दिशामा लम्किएका बालबालिकाहरुले पढ्नलेख्न नपाउँदा उनीहरुको अन्धकार भविष्यको जिम्मेवार स्वयं हुनुपर्ने देखिएको छ । यो समय नै सघन समय हो । यस्तो बेलामा दोष कसलाई दिने ? घरको वरिपरी मात्रै सीमित भएर बस्नुपर्दाको पिडा वास्तवमा नै बालमनोविज्ञानमा निकै चुनैतिपूर्ण देखिएको छ । आप्mना परिवारसँग भेटघाट रमाइलो गर्ने र विदाका दिनहरुमा मठ मन्दीर जाने बालबालिकाहरु विगत ५ महिनादेखि त्यत्तिकै घरमा थन्किएर बस्नुपर्दा उनीहरुको पिडा पनि दिक्दारी छ ।

प्राकृतिक प्रकोप र महामारी भन्ने कुरा कसैको रहरले आउने र कसैको करले नआउने भन्ने हुँदैन । स्वभाविक रुपमा आउने समयमा यस्ता महामारीहरुले विश्व विचरण गरेको तथ्यहरु सबैका सामु छर्लङ्गै छ । इतिहासले पनि यस्ता विभिन्न महामारीहरुलाई सुरक्षित गरिसकेको छ । महामारी भन्ने चिज आफैँमा डरलाग्दो विषय पनि हो । यसबाट बच्न र यसलाई स्वीकार्न हामी सदैव तयार रहनु पर्दछ । वर्षात्को मौसम भएकाले यतिबेला बाढी पहिरो आउने डर पनि उत्तिकै रहने नै भयो ।
कोरोना भाइरसबाट बच्ने धेरै उपायहरु छन् । ती उपायहरुलाई नेपाल सरकार र विश्व स्वास्थ्य संगठनले पनि बेलाबेलामा सार्वजनिक गरि नै रहेका हुन्छन् ।

हामीले विद्यालय जान नपाए पनि घरमा नै बसेर अनौपचारिक शिक्षा हासिल गर्न सक्छौं । अहिले विद्यार्थीका लागि भनेर लकडाउनमा टेलिभिजन, इन्टरनेट जस्ता माध्यमहरुबाट शिक्षा प्रदान गरिरहेको छ । हामीले त्यहाँबाट पनि शिक्षा लिन सक्छौं । आफ्नो आमा बाबुलाई सोधी विद्यालयको जस्तै गरी घरमा बसेर पढ्न सक्छौं । समय तालिका बनाएर त्यसलाई पालना गर्दै हामी आफ्नो पढाईलाई अगाडि बढाउन सक्छौं । हामीले विभिन्न लेखकका पुस्तकहरु पढेर त्यसमा भनिएको ज्ञान प्राप्त गर्न सक्छौं । धार्मिक किताबहरु पढ्न सक्छौं । विद्यालयको किताब मात्रै हामीलाई चाहिने ज्ञानको लागि पर्याप्त हुँदैन । पाठ्यपुस्तक भन्दा बाहेकका किताबहरुबाट पनि सकेसम्म अध्ययन गर्नुपर्छ । जसबाट हामीले नयाँ नयाँ कुराहरु थाहा पाउन सक्छौं ।

लकडाउनको अवस्थामा हामीले विभिन्न कलाहरु पनि सिक्न सक्छौं । जस्तै चित्र बनाउन, नाच्न, कथा कविताहरु लेख्न आदिआदि । हामीले भान्सामा गएर आमालाई खाना बनाउन समेत सहयोग गर्न सक्छौं र अन्य घरायसी काममा समेत सहयोग गर्न सक्छौं । नेपाल कृषि प्रधान देश भएकोले हामी सबैजना कुनै न कुनै तरिकाले कृषिमा जोडिएका हुन्छौं । खेतमा धान रोप्न, तरकारी खेती गर्न लगायतको काम सिक्न र सहयोग गर्न सक्छौं । हामीले हामी सँग भएको समयलाई सँधै सदुपयोग गर्नु पर्दछ । कोरोना भाइरसको कारणले भएको लकडाउनमा हामी कतै घुम्न जान नपाए पनि घरकै वरपर करेसाबारी, खेत बारीतिर घुमेर काम गरेर पनि आनन्द लिन सक्छौं । आफ्नो घर वरपर फूलहरु रोपेर त्यसलाई गोडमेल गरेर आफ्नो दिनाचार्या बिताउन सक्छौं । जसले गर्दा घर वरपरको वातावरण हेर्नलायक हुन्छ । सफा हुन्छ र हाम्रो समयको सदुपयोग समेत हुन्छ ।

लकडाउनका कारणले हामीलाई धेरै असर पु¥याएको छ तर यो समयलाई अवसरको रुपमा लियौं भने जीवनोपयोगी ज्ञान प्रशस्त सिक्न सक्छौं । कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट बच्नको लागि नेपाल सरकारले भनेजस्तै नियमित साबुन पानीले हात धुने, आमाबाबु या आफूभन्दा ठूला मान्यजनले भनेको कुरा नमानी अनावश्यक बाहिर डुल्न हिँड्नु हुँदैन । अत्यावश्यक कामले बाहिर निस्किहाल्नु परेपनि मास्क तथा स्यानिटाइजर प्रयोग गर्नु पर्छ । हाम्रा खेत बारीमा नै फलेका हरिया सागपात, तथा अन्य अर्गानिक तरकारीहरु सफा गरी पकाएरै खानुपर्छ । जसको कारणले हामी कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट बच्न सक्छौं ।

लेखिका घिमिरे लिट्टिल स्टार मन्थलीमा कक्षा ९ मा अध्ययनरत छात्रा हुन्।

साउन १५ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप
नेपालमा पछिल्लो पटक भूकम्प गएको पनि आज ५ वर्ष कटिसकेको छ । २०७२ साल बैशाख १२, १३ र २९ गते गएको भूकम्पले रामेछापमा धेरै घरहरु भत्किएका थिए भने सोही अनुपातमा घरहरुमा क्षति पुगेको थियो । पहिलो पटक सोही वर्षका माघ महिनादेखि भूकम्प निर्माण प्राधिकरणको जन्म पछि प्राविधिक (इन्जिनियर) हरुबाट स्थलगत रुपमा क्षतिको लगत संकलन कार्य थालिएको हो ।
तर रामेछाप जिल्लामा करिब १ हजार ४ सय पीडितहरुको न अहिलेसम्म घर बनेको छ, न त उनीहरुले सरकारी तवरबाट आवास पुर्ननिर्माणको लागि पाउनु पर्ने ३ लाख नै पाएका छन् । पटक पटक गरिएको स्थलगत सर्भेक्षणको क्रममा समेत आफूहरु लाभग्राहीको सूचीमा पर्न नसकेको कारणले जिल्लाका धेरै पीडितहरु राष्ट्रिय पुर्ननिर्माण प्राधिकरण रामेछाप शाखा मार्फत नेपाल सरकारलाई मुद्धा दायर गर्न मन्थली आइपुगेका छन् ।

मन्थलीको तातो गर्मी, खानु न पिउनु करिब १० दिन देखि यो भिड यस्तै छ राष्ट्रिय पुर्ननिर्माण प्राधिकरण (भवन) को यो कार्यालयमा । आफूहरु अझै लाभग्राहीको सूचीमा समावेश हुने आशाले यी पीडितहरु यहाँ उपस्थित भएका हुन् । जिल्लाका सबै पालिकाहरु र भौगोलिक रुपबाट हेर्ने हो भने गुम्देलदेखि गोश्वारा सम्मका नागरिकहरु असिन पसिन भएर यहाँ लाम लाग्न आइपुगेका हुन् ।
यी लाम लाग्ने भूकम्प पीडितहरुको कुरा अब भूकम्प निर्माण प्राधिकरणको न्यायिक समितिले सुन्ने छ । आफ्नो गुनासो र उजुरी दर्ता गराउनका लागि टाढाटाढादेखि यी पीडितहरु लामबद्ध भएका हुन् ।

मुलुृक कोरोना भाइरस (कोभिड १९) का कारणले संकटमा छ । यी पीडितहरुलाई यो नदेखिने समस्याको कुनै चिन्तै छैन, चिन्ता छ त मात्रै आफ्नो घर नहुनुको । आज साउन १५ गते नेपाली समाज खिर खाएर रमाइरहेका बेला यी पीडितहरु आफूले आवास पुर्ननिर्माणको लागि राहत पाएको भन्दै राष्ट्रिय पुननिर्माण प्राधिकरण मार्फत नेपाल सरकारलाई मुद्धा हाल्न यहाँ जम्मा भएका छन् । यो भिडले के खायो या खाएन, यो भिडलाई तिर्खा लाग्यो या लागेन, यो भिडलाई मन्थलीको करिब ४० डिग्रीको तापक्रममा कति गर्मी भएको होला ? त्यो न यस कार्यालयले सोध्न सक्छ, न त स्थानीय प्रशासनले नै । धेरै सास्ती खेपेको यी पीडितहरु मध्ये उमाकुण्ड गाउँपालिका बाम्तीका प्रभात बस्नेत भन्छन्, ‘विगतमा ४ पटकसम्म गुनासोको लागि आवेदन दिइसकेको छु । अहिले पनि उजुरी गर्न यहाँ आइपुगेको छु । हेरौं अब रकम पाइन्छ कि ? अरुले पनि पाएका छैनन् र मैले पनि लाभग्राही बन्न पाउँछु भनेर खासै ठूलो आश गरेको छैन ।’

बस्नेत जस्तै लिखु तामाकोसी गाउँपालिका वडा नं. ६ खिम्तीका कृष्ण कडरिया समेत यस्तै पीडाले पीडित भएका छन् । कार्यालयको लाचारीपन र व्यवस्थापनमा गरिएको कमजोरीले यो तातो घाममा आफूहरु लाइनमा बस्न बाध्य भएको कडरिया बताउँछन् ।
दोरम्बाकी संगीता थापा पनि लाभग्राही बन्ने सपना बोकेर सपनाको घर कल्पना गर्दै मन्थली झरेकी छिन् । उनलाई अझै पनि आफू लाभग्राहीको सूचीमा पर्छु भन्ने नलागेको बताउँछिन् ।

मन्थली नगरपालिका वडा नं. १४ काविन्द्रबहादुर खड्का अझै आफू कटेजमा नै बस्न बाध्य भएको र लाभग्राही बनी घर बनाउने आशाले मन्थली झरेको बताउँछन् । इन्जिनीयरहरुले आफूलाई लाभग्राहीको सूचीमा नपारिदिएको हो कि भन्ने उनको शंका रहेको छ ।

यता पुनर्निमार्ण प्राधिकरण भवन रामेछाप शाखाका प्रमुख गणेश अर्याल हिजो २०७३ सालमा नै सही डाटा लिन नसकेको र प्राधिकरणले गरेका केही गल्तीहरुको कारण आज यो समस्या आएको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘पटक पटकको गुनासोमा लाभग्राही बन्न नसकेका भूकम्प पीडितहरु अब कानुनी बाटोमा जाँदै हुनुहुन्छ । कानुनी बाटोबाट गएर मुद्धा जित्नुभो उहाँहरुले यदि भने मात्र उहाँहरु लाभग्राही हुन पाउनु हुनेछ । आज यस्तो समस्या आउनुमा नीतिगत, प्राविधिक, व्यवहारिक र निर्णयगत समस्याहरु रहेका छन् ।

साउन १५, भक्तपुर

राष्ट्रिय परीक्षा बोर्ड, परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय सानोठिमी भक्तपुरले केही दिनमा नै हुने एसइई परीक्षाको नतिजा हेर्नका लागि विभिन्न सेवा प्रदायकहरुको सेवाको बारेमा सूचना प्रकाशन गरेको छ । परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयले आज (साउन १५) गते एक सूचना प्रकाशन गर्दै यस्तो जानकारी गराएको हो । जसमा भनिएको छ, २०७६ सालको नियमित तथा ग्रेडवृद्धि परीक्षाको नतिजा सम्बन्धी विवरण website , SMS / IVR बाट प्रकाशित गर्न देहाय बमोजिमको संस्थाहरुलाई निम्नानुसार छुट्टाछुट्टै Short Coad / Website प्रयोग गर्न स्वीकृति दिइएकोले सो Short Coad / Website प्रयोग गर्न स्वीकृति दिइएकोले सो Short Coad / Website बाट जानकारी लिनुहुन सम्बन्धित सबैको जानकारीका लागि यो सूचना प्रकाशन गरिएको छ ।’

परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयले सेवा प्रदायक नेपाल टेलिकमका लागि SMS / IVR १६०० सटकोड प्रयोग गर्न भनेको छ ।

त्यस्तै एनसेल प्रा.लि.का लागि SMS १६०० र इजी सर्भिस प्रा.लि.का लागि SMS ३४९४९ सटकोड प्रयोग गर्न भनेको छ ।

त्यस्तै, कार्यालयले एसइई परीक्षाको नतिजा हेर्नका लागि विभिन्न सरकारी तथा निजी क्षेत्रका वेभसाइटहरु समेत सर्वजनिक गरेको छ । जसमा राष्ट्रिय परीक्षा बोर्ड, परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय, कक्षा १० सानोठिमी भक्तपुरको वेभसाइट see.gov.np,  राष्ट्रिय परीक्षा बोर्ड, परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय, सानोठिमी भक्तपुरको वेभसाइट neb.gov.np, नेपाल टेलिकमको वेभसाइट see.ntc.net.np, एनसेल प्रा.लि.को वेभसाइट see.ncell.axiata.com, इडियु संजाल डटकमको वेभसाइट see.edusanjal.com  र कान्तिपुर पब्लिकेशन प्रा.लि.को results.ekantipur.com वेभसाइट सार्वजनिक गरेको छ ।

रामेछाप । जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय, रामेछापले आजबाट बिना मास्क बाटोमा हिँड्ने सर्वसाधारण र सवारी साधनलाई धमाधम रोकेर चालकलाई जरिवाना गर्न थालेको छ । आज बिहान ११ बजेबाट सुरु भएको मास्क लगाउने अभियानमा ५२ जना सर्वसाधारण र सवारी चालक तथा यात्रुहरुले जरिवाना तिरिसकेका छन् ।

कोरोना भाइरस (कोभिड १९) का कारण विश्व नै त्राहीत्राही भएको अवस्थामा नेपाल सरकारले विश्व स्वास्थ्य संगठनको निर्देशन बमोजिम विभिन्न सचेतनाका कार्यक्रम र उपायहरु सिकाउँदा सिकाउँदै पनि हामी स्थानीय प्रशासनले लगायका हरेक नियमहरुको पालना गर्न अन्कनाइरहेछौं । हिजो मात्रै मन्थलीको देवकोटाचोकमा प्रमुख जिल्ला अधिकारी रुद्रादेवी शर्मा लगायत स्वास्थ्य, सुरक्षा तथा अन्य सरोकारवाला सहित् सबैले मास्क लगाउन सबैलाई आग्रह गरिरहेका थिए । प्रमुख जिल्ला अधिकारी रुद्रदेवी शर्माले हिजै भनेकी थिइन् कि, भोलि अर्थात् साउन १५ गतेबाट बजार र सडकमा निस्कँदा अनिवार्य मास्क लागउनु पर्नेछ । अन्यथा हामीलाई १ सय रुपैयाँ जरिवाना तिरेर लज्जित नबनाउनुस् ।

कोरोना भाइरस लाग्छ, मास्क लगाऊ भन्दा हामी ‘मेरो स्वास्थ्यको तँलाई के को चिन्ता ? तँ आफ्नो काम गर् न ?’ भन्ने ओठे जवाफ फर्काउन खोजिहाल्छौं । यस्तो दरिद्र मानसिकताबाट गुज्रिएका हामी नेपाली अझ भन्दा रामेछापबासीहरुलाई स्थानीय प्रशासनले आजबाट सबैलाई अनिवार्य मास्क लागाउ भनेर भनिरहेको छ । केही दिन पहिले जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रामेछापमा बसेको सरोकारवालाहरुको बैठकले यस्तो निर्णय गरेको थियो ।

त्यसै निर्णयलाई लागु गर्ने उद्देश्यले जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय, रामेछापले आजबाट बिना मास्क बाटोमा हिँड्ने सर्वसाधारण र सवारी साधनलाई धमाधम रोकेर चालकलाई जरिवाना गर्न थालेको छ । आज बिहान ८ बजेबाट सुरु भएको मास्क लगाउने अभियानमा ११ बजेसम्ममा ५२ जना सर्वसाधारण र सवारी चालक तथा यात्रुहरुले जरिवाना तिरिसकेका छन् ।
जरिवाना १ सय रुपैयाँ तोकिएको छ ।

मन्थली बजारको तल्लोबजार भनेर चिनिने बसपार्कमा रहेको ट्राफिक बिटको सर्वसाधारण र सवारी चालक÷यात्रुहरु आफूले मास्क नलगाएको कारण जरिवाना तिरिरहेका थिए । बिहानको समयमा पानी सिमसिम पर्दा समेत रामेछाप जिल्ला ट्राफिक प्रहरी प्रमुख, प्रहरी सहायक निरिक्षक रामेश्वर पाण्डे सक्रियाताका साथ सडकमा ओर्लिर जरिवाना गरिरहेका थिए ।

कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट बच्न नेपाल सरकारको निर्देशन पब्लिकले त मानेन, मानेन तर यहाँ स्वास्थ्य क्षेत्र सँग सम्बन्धीत एम्बुलेन्स चालकले समेत मास्क नलगाएको कारण कारवाहीको भागिदार बनेको छ । रामेछापको कुँवुकास्थलीबाट बिरामी बोकेर आएको एम्बुलेन्स चालकलाई समेत जरिवाना गरिएको छ । अन्य सवारी चालकहरुको जरिवाना काट्ने कार्यलाई रोक्दै यस एम्बुलेन्सलाई पहिलो प्रथमिकता दिएर १ सय रुपैयाँ जरिवाना काटी पठाइएको थियो । एम्बुलेन्स बिरामी बोकेर काठमाण्डौका लागि रमाणा भएको छ ।

आज रामेछापमा जरिवाना गरिएका धेरै सवारी चालक तथा यात्रुहरु यस कार्यले निकै अचम्मित भएका थिए । केही सवारी चालकहरु काठमाडौंमा यस्तो नियम नभएको र यहाँमात्र यसो गरिएकोमा भित्रभित्रै मुर्मुरिँदै थिए भने कोही कोही ‘नेपालको कानुन दैवले जानून्’ भन्नै जरिवाना तिराउने कार्यप्रति व्याङ्ग्य गरिरहेका थिए ।

सडक प्रयोगकर्ता र सर्वसाधारणलाई अनिवार्य मास्क लगाउने कार्यका लागि ट्राफिक प्रहरीको साथमा सशस्त्र प्रहरी समेत खटिएको थियो । पानीमा भिज्दै स्थानीय प्रशासनले गरेको आदेशलाई कटिबद्ध भएर पालना गरिरहेका पाण्डे आफूहरुले अनिवार्य मास्क लगाउन लगाउने र जरिवाना गरिएको बारे भन्छन्, ‘हामी यो कारबाहीको प्रक्रियालाई अर्को आदेश नआउन्जेलसम्मका लागि लागु गर्नेछौं । हामीले यो काम नागरिकहरुलाई आफ्नै स्वास्थ्यको लागि जागरणस्वरुप गरिएको हो ।’
आज पहिलोदिन भएकोले पनि धेरै सर्वसाधरण र यात्रु–चालकहरु जरिवाना तिर्न बाध्य बनिरहेका छन् । लातको भूत बातले मान्दैन भन्ने उखानसँग ठ्याक्कै मेल खाने आजको यो गतिविधिले सर्वसाधारणको मुखमा भोलिका दिनदेखि मास्क हुन्छ कि ?

साउन १५, दोलखा ।
यस वर्ष पनि बाढी पहिरोले गर्दा देशका धेरै स्थानमा जनधनको ठूलो क्षति भइरहेको छ । त्यस्तै दोलखाको उत्तरी ब्यापारिक केन्द्र सिंगटी बजारमा भीरबाट खसेको ढुंगाले घर थिच्दा घरमा बसिरहेकी एक महिलाको बुधबार मृत्यु भएको छ ।

जिल्लाको विगु गाउँपालिका ४ स्थित सिंगटी बजारमा घरमा बसिरहेकी ३५ वर्षिया रेणु थामीको भीरबाट आएको ढुंगाले घर थिच्दा मृत्यु भएको हो । इलाका प्रहरी कार्यालय सिंगटीका अनुसार मंगलबार बिहान १० बजेतिर बजार क्षेत्र भन्दा झण्डै ५ सय मिटर माथिको भीरबाट आएको ठुलो ढुंगाले सिंगटी बजारको खोलीखेममा रहेको जस्ताले छाएको घर थिचेको थियो ।

घर थिच्दा भित्र रहेकी थामीलाई सोही घरको पर्खालले थिचेर गम्भीर घाइते भएपछि स्थानीय स्वास्थ्य संस्थाले थप उपचारका लागि राजधानीको न्युरो अस्पताल रिफर गरिएको थियो ।

ईलाका प्रहरी कार्यालय सिंगटीका प्रमुख प्रहरी निरिक्षक सुन्जीत तामाङका अनुसार गम्भीर घाइते थामीको अस्पताल लैजादै गर्दा बाटोमानै मृत्यु भएको थियो । उनको शब चरिकोटस्थित प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा राखिएको छ । मृत महिला कालिञ्चोक गाउँपालिका २ बावरेका वडा सदस्य विकास थामीकी श्रीमती रहेको प्रहरी निरिक्षक तामाङले जानकारी दिए ।

कोभिड– १९ कोरोरा भाइरसले विश्वलाई नै आप्mनो अधिनमा राख्न सफल भएको छ । जसको कारण विश्व अर्थतन्त्रलाई डामाडोल बनाइदिएको छ । त्यसको अछुतोको रुपमा नेपाल कहाँ रहन सक्थ्यो र । वि.सं. २०७६ चैत ११ गतेदेखि सुरु भएको बन्दाबन्दी २०७७ साउन ७ गतेदेखि समाप्त भएको छ तर कोरोना भाइरस नियन्त्रणमा आइसकेको छैन । दिनानुदिन संक्रमितको सङ्ख्या बढिरहेको छ । निर्वाध रुपमा सबै संघसंस्थाहरु खुल्न सकेका छैनन् । खोल्ने अवस्था पनि छैन । सार्वजनिक यातायात, शैक्षिक संघसंस्था, उद्योगधन्दा, करकारखाना, होटल व्यवसाय, बैंक तथा वित्तिय संघसंस्थाहरु पहिलेको अवस्थामा पुग्न सकेको छैन । लामो समयसम्म बन्दाबन्दीले गरिखानेहरुलाई निकै अप्ठेरो भएको छ ।

ऋण लिएर विभिन्न व्यवसाय गर्नेहरुको त जहाज नै डुब्ने स्थितिमा पुगेको छ । आर्थिक विचलनका कारण आत्महत्या गर्नेको संख्या बढ्दो क्रममा देखिन्छ ।
कोरोना भाइरसका कारण कयौँले वर्षौ वर्षदेखि गर्दै आएको रोजगारबाट हात धुनु परेको छ । राज्यको चौथो अंगको रुपमा परिचित पत्रकारहरुको वर्तमान अवस्था साह्रै दयनीय बनेको छ । मिडिया हाउसले पत्रकारहरुलाई अवकाश पत्र हातमा थमाउँदैछन् । यसरी सर्वत्र नै असर पु¥याएको छ । भोलिको दिनमा स्थानीय तह, प्रदेश सरकार र संघीय सरकारले दीगो योजनासहित अगाडि नबढ्ने हो भने भोलिको नेपाल कता जाने हो सोच्नै पर्ने हुन्छ ।

मुलुकका युवा जनशक्ति रोजगारको शिलशिलामा विदेशिए पछि कहाँबाट हुनु देशको विकास ? आश्रित जनसंख्यामा नेपालका बसोवास भएपछि कहाँबाट हुनु देशको उन्नति तथा प्रगति ?

देशका यूवा जनशक्ति देशको रोजगार नपाएर रोजगारको लागि विदेशिने गरेका छन् । राष्ट्रिय योजना आयोगको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने सन् २०१३÷१४ मा श्रम स्वीकृति लिने यूवाको संख्या ५ लाख १९ हजार ६ सय ३८ देखिन्छ । यति ठूलो संख्यामा एक वर्षमा विदेश जाने गर्दछन् । ती सबै यूवाहरु रहरले विदेश गएका होइनन् । देशमा रोजगार केही नपाएपछि विवशताले रोजगारको शिलशिलामा विदेश जाने गर्दछन् । यसरी हेर्ने हो भने सन २०१४÷१५ मा ४ लाख ९९ हजार १ सय २ जना, सन् २०१५÷१६ मा ४ लाख ३ हजार ६ सय ९३ जना, देखिन्छ । पछिल्लो वर्ष सन् २०१८÷१९ मा २ लाख ३६ हजार २ सय ८ जनाले बैदेशिक श्रम स्वीकृति लिएको देखिन्छ । विश्वका १०९ मुलुकमा बैदेशिक रोजगारको लागि नेपाल सरकारले श्रम स्वीकृति प्रदान गर्दछ । मुलुकका युवा जनशक्ति रोजगारको शिलशिलामा विदेशिए पछि कहाँबाट हुनु देशको विकास ? आश्रित जनसंख्यामा नेपालका बसोवास भएपछि कहाँबाट हुनु देशको उन्नति तथा प्रगति ?

बैदेशिक रोजगार सुरक्षित छैन । दिनमा १०÷१२ जनाको लास वाकसमा प्याक भएर नेपालमा आउँछ । उच्च जोखिमका काम गर्नु परेपनि श्रम स्वीकृति लिएर विदेश जानेको संख्या घटेको छैन । पछिल्लो समयमा आएर पुरुष मात्र होइन महिला पनि रोजगारको शिलशिलामा विदेश जानेको संख्या क्रमश बढ्दै गएको देखिन्छ । लैङ्गिक रुपमा हेर्ने हो भने सन् २०१५÷१६ मा ३ लाख ८५ हजार २ सय २७ पुरुषले श्रम स्वीकृति लिएको देखिन्छ भने १८ हजार ४ सय ६७ जना अर्थात ४.५७% महिलाले श्रम स्वीकृति लिएको देखिन्छ । त्यसैगरी सन् २०१६÷१७ मा ३ लाख ६२ हजार ७ सय ६६ जना पुरुष र २० हजार १ सय ५ जनाले बैदेशिक रोजगारको लागि श्रम स्वीकृति लिएको देखिन्छ । जसमा ५.२५% महिला देखिन्छ । अधिल्लो वर्षको तुलनामा महिला विदेश जाने बढेको देखिन्छ । त्यसैगरी सन् २०१८÷१९ मा २ लाख १५ हजार ६ सय ३० जना पुरुष र २० हजार ५ सय ७८ जना महिला रहेका छन् । महिला ८.७१% देखिन्छ ।

त्यसैगरी अर्को गन्तव्य भनेको कतार हो जहाँ १८% रहेको छ । अन्य मुलुकहरुमा साउदी अरब, कुवेत, साइप्रस, जोर्डन, माल्टा, माल्दिभ्स्, टर्की, बहराइन आदि देश रहेका छन् ।

महिलालाई झन् बैदेशिक रोजगारको लागि सुरक्षित गन्तव्य छैन । घरेलु हिंसा, श्रम शोषण, यौन शोषणमा परेका समाचार बाक्लै आइरहदा पनि उच्च जोखिम मोल्दै महिलाहरु बैदेशिक रोजगारको लागि जानेको संख्या दिनदिनै बढ्दै गएको देखिन्छ । महिलाहरुको बैदेशिक रोजगारको मुख्य गन्तव्य भनेको संयुक्त अरब इमिरेट्स रहेको छ । रोजगारीको लागि विदेश जाने महिला मध्ये जहाँ ३५.६ प्रतिशत छन् । त्यसैगरी अर्को गन्तव्य भनेको कतार हो जहाँ १८% रहेको छ । अन्य मुलुकहरुमा साउदी अरब, कुवेत, साइप्रस, जोर्डन, माल्टा, माल्दिभ्स्, टर्की, बहराइन आदि देश रहेका छन् ।

रामेछाप जिल्लाको मात्र तथ्याङ्क केलाउने हो भने सन् २०१७÷१८ मा २ हजार १ सय १७ जना पुरुष र ५ सय ९६ जना महिला रहेका छन् । त्यसैगरी सन् २०१८÷१९ मा १ हजार ६ सय ९४ जना पुरुष र ४ सय ८३ जना महिला रहेको छ ।
नेपाल सरकार यूवाहरुलाई रोजगारीको विश्वका १०९ राष्ट्रमा पठाउन पाएको गर्व गर्दछ । वर्षेनि खर्वौँ रकम रेमिट्यान्सको रुपमा भित्र्याउन पाउँदा मुलुकमा समृद्धि आएको ठान्दछ । प्रतिव्यक्ति नेपालीको टाउकोमा लगभग ४४ हजार ऋणको भार थोपर्न पाउँदा संसार नै जितेको आभास गर्दछ । नेपालीहरु जन्मदै राज्यको ऋणको भारले थिचिएर जन्मनु पर्दछ । गत आर्थिक वर्षमा मात्र नेपालमा बैदेशिक रोजगारबाट ७ खर्व ५५ अर्व रेमिट्यान्स भित्रिएको छ । रेमिट्यान्सले धानेको छ मुलुकको अर्थतन्त्र । कतिन्जेल ऋण लिएर र रेमिट्यान्सले मुलुकको अर्थतन्त्र चलाउने हो ? उखानले देश चल्दैन । ठट्टा मजाकले मुलुकमा समृद्धि आउँदैन । बहुमतको दम्भले मुलुकमा विकासले छलाङ मार्न सक्दैन । दुईतिहाइको जोडघटाउले रामराज्य बन्ने छैन देश ।

पालमा वडाअध्यक्ष भएको ३ वर्ष पुरा हुँदा नहुँदै राजधानीका महत्वपूर्ण स्थानमा आलिशान महल ठड्याउन सक्छन् । राजतीतिकका महत्वपूर्ण पदमा पद धारण गरेपछि आफूलाइ त छदैछ । आफन्तजनलाई पनि सात पुस्तालाई पुग्नेगरी आर्थिक रुपमा छलाङ मार्छन् । के जादु होला खै ।

अमेरिकाको राष्ट्रपति भएको महामहिमहरु राष्ट्रपतिबाट हटेको भोलिपल्टदेखि अब के खानेहोला भनेर पिरोन्छिन् र रोजगारीको लागि पुनः कुनै काम गर्न लागि पर्दछन् । नेपालमा वडाअध्यक्ष भएको ३ वर्ष पुरा हुँदा नहुँदै राजधानीका महत्वपूर्ण स्थानमा आलिशान महल ठड्याउन सक्छन् । राजतीतिकका महत्वपूर्ण पदमा पद धारण गरेपछि आपूmलाइ त छदैछ । आफन्तजनलाई पनि सात पुस्तालाई पुग्नेगरी आर्थिक रुपमा छलाङ मार्छन् । के जादु होला खै ।

विकासको नाममा आर्थिक दाउपेचमा लागेका जनप्रतिनिधिहरुले कसरी गर्लान् र आप्mना क्षेत्रका विकास ? पुरानो परम्परालाई निरन्तरता दिएको पाइन्छ । “दिनभरि सुति विताइ रातपरेपछि विस्कुन सुकाई ।” भने झै ११ महिना सुतेर विताउँछन् । अन्तिम महिनामा असारको चटारो हुन्छ । जव वर्षात सुरु हुन्छ अनि विकास निर्माणका कार्यहरु धमाधम हुन सुरु हुन्छ । दिनभरि बनायो रातभरि बगाउँछ । मुख्यगरी सडक निर्माण कार्य तपाई हाम्रो आँखा अगाडि नै देखिएको छ । आज पिच ग¥यो भोलि रोटी फर्किए झै पिच फर्किन्छ । प्राविधिकले योजना पास गर्न पाउँदा नपाउदै पुनः मर्मत गर्नुपर्ने स्थितिमा पुग्दछ । राष्ट्रिय गौरवको आयोजना मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको पछिल्लो घटना लिन सकिन्छ । परीक्षणको लागि छोडिएको पानीले बीचैमा फुटेर त्यहाँ कार्यरत इन्जिनियर तथा अन्य कर्मचारीलाई बगायो । यदि योजना बमोजिम काम सम्पन्न भएको भए त्यस्तो हालत पक्कै पनि हुने थिएन होला ।

कोरोना भाइरस र बन्दाबन्दीको कारण बैदेशिक रोजगारमा गएका यूवाहरुको मानसिकतामा परिवर्तन आएको छ । अर्काको देशमा गएका बन्दाबन्दीमा परेर बस्दाको पीडा, त्यहाँका सरकारले अन्य देशका जनताप्रति गर्ने व्यवहार, आर्थिक मन्दी आदि विभिन्न कारणले स्वदेशमा नै फर्केर केही गर्ने सोचमा उनीहरु छन् भने बैदेशिक रोजगारमा जाने भने जुर्मुराएर बसेकाहरु पनि अव विदेश नजाने बरु आप्mनै गाउँमा फर्कने, केही न केही आर्थिक उन्नति हुने खालको व्यवसाय सञ्चालन गर्ने सोचमा बसेका छन् । उनीहरुको विचारलाई उच्च सम्मान गर्दै रोजगारीको अवसर गाउँ गाउँमा खुलाउनु पर्ने समय आएको छ ।

पर्यटकीय स्थलको पहिचान गरी पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा विकास गरी पर्यटन व्यवसाय सञ्चालन गर्न सकिन्छ । त्यसैगरी शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार, सडक यातायातको स्तरबृद्धि, सञ्चार, विद्युत् जस्ता विकासका पूर्वाधारको रुपमा परिचित विकासका कार्यहरु तीब्र रुपमा विस्तार गर्नु पर्दछ ।

प्रत्येक स्थानीय तहले ठाउँ विशेष कुन किसिमको उद्योगधन्दा तथा कलकारखाना चलाउन सकिन्छ । कुन स्तरका जनशक्तिको आवश्यकता पर्दछ । गाउँमा भएका युवा पुस्तालाई कसरी गाउँमा नै स्थायी रुपमा बस्ने तथा रोगजागीको अवसर प्रदान गर्ने खालका दीर्घकालीन योजनाहरु बनाएर लगानी गर्नु पर्ने समय आएको छ । कृषि पकेट क्षेत्र घोषणा गरेर स्थान विशेषका कृषि उत्पादन गर्न लगाउने, पशुपालन, पोल्टी फार्म, चिया, कफि, अम्रिसो, अदुवा, बेसार, अलैची, आदि मसलाजन्य उत्पादनमा पनि लगानी लगाउन सकिन्छ । पर्यटकीय स्थलको पहिचान गरी पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा विकास गरी पर्यटन व्यवसाय सञ्चालन गर्न सकिन्छ । त्यसैगरी शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार, सडक यातायातको स्तरबृद्धि, सञ्चार, विद्युत् जस्ता विकासका पूर्वाधारको रुपमा परिचित विकासका कार्यहरु तीब्र रुपमा विस्तार गर्नु पर्दछ । जसले शहरमुखी, विदेशमुखी यूवा जगत्को मानसिकतालाई परिवर्तन गर्न सकिन्छ ।

संघ तथा प्रदेशले पनि प्रदेश स्तरमा स्तरीय विश्व विद्यालयको स्थापना गर्न सक्नु पर्दछ । पढ्न चाहाने विभिन्न विषयमा गुणस्तीय शिक्षण संस्थाहरु स्थापना गरिनु पर्दछ । जवकी उच्च अध्ययनको लागि नेपाली यूवा पुस्ता विदेशका विभिन्न विश्वविद्यालयमा धाउन नपरोस् । हरेक वर्ष राज्यको अरर्वौ रकम अध्ययनको क्रममा विदेश जाने गर्दछ । पूर्ण रुपमा नियन्त्रण गर्न नसकिए पनि विदेशी मोहलाई त्याग्ने किसिमको विश्वविद्यालयहरु स्थापना गर्नुपर्ने कुरामा प्रदेश सरकार तथा संघीय सरकार लागि पर्नु पर्दछ ।

तत्काल प्रतिफल आउने किसिमको विकासको लागि लगानी गरेर कमिशनको चक्करमा रुमल्लिनु भएको छ भने त्यस्तो मानसिकता त्यागेर दीर्घकालीन योजना निर्माण गरी अवको १५ वर्षमा वा २० वर्षमा आप्mनो स्थानीय तहभित्र कतिजति युवा हुनेछन् । कुन किसिमको जनशक्ति उत्पादन हुनेछ । ती जनशक्तिलाई कसरी रोगजारमा लगाएर स्थानीय तहलाई विकसित बनाउन सकिन्छ भनेर गुरु योजना निर्माण गरिनु पर्दछ । मेरो स्थानीय तह हो मैलै विकास गर्नु पर्दछ । मेरो सबै भन्दा महत्वपूर्ण जिम्मेवारी भनेको आप्mनो स्थानीय तहको विकास गर्नु हो भन्ने मुल मन्त्र लिएर अगाडि बढेको खण्डमा निश्चयमा पनि प्रत्येक स्थानीय तहमा सम्बृद्धि आउनेछ । प्राकृतिक सम्पदाले भरिपूर्ण भएको देशमा विभिन्न प्रकारका जडिबुटी, जलविद्युत आयोजना आदिको विकास गर्न स्थानीय तह, प्रदेश सरकार तथा संघीय सरकार लागेर विकासमा जुट्नु पर्दछ ।

त्यसैले विकासप्रेमी, समाजसेवी, स्वच्छ छविका जनप्रतिनिधिहरुलाई यो सुवर्ण मौका बन्नेछ । बेलैमा होस पु¥याउ । यो अवसरको सदुपयोग गर्न सकेको खण्डमा स्वर्ण अक्षरले तपाईको नाम इतिहासका पानाहरुमा लेखिनेछन् ।

भ्रष्टाचारमुक्त स्थानीय तह बनाउनु पर्दछ । कमिशनको चक्करमा लागेर, राजनीति खिचातानी नगरी विकास गर्न सकेको खण्डमा विदेश जाने मानसिकता त्यागेका युवाहरुले आप्mनो गाउँ आफै बनाऊ भन्ने नारालाई साकार बनाउने यो सुनौलो अवसर हुन सक्छ । त्यसैले विकासप्रेमी, समाजसेवी, स्वच्छ छविका जनप्रतिनिधिहरुलाई यो सुवर्ण मौका बन्नेछ । बेलैमा होस पु¥याउ । यो अवसरको सदुपयोग गर्न सकेको खण्डमा स्वर्ण अक्षरले तपाईको नाम इतिहासका पानाहरुमा लेखिनेछन् ।

साउन १४, जनता भ्वाईस संवाददाता ।

रामेछाप ।  आज देखि मास्क नलगाई हिड्ने जो कोहिलाई पनि  रू एक सयका दरले जरिवाना गरिने भएको छ । कोरोना भाईरसको संक्रमणबाट बच्न बारम्बार जिल्ला प्रशासन कार्यलयले अनुरोध गर्दा समेत अँटेर भइ मास्क बिनानै मानिसको आवजजावत तथा बजारमा भिडभाड भएको कारणले जरिवाना गर्न लागिएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी रुद्रादेवी शर्मा बताउछिन । जरिवाना रसिद छाप्ने काम सकिईसकेको रामेछाप ट्राफिक प्रहरी प्रमुख रामेश्वर पाण्डेले जानकारी दिए ।

 यो नियम आजै देखि लागु हुनेछ । जरिवाना गर्ने काम भने प्रहरी प्रशासनकै प्रत्यक्ष निगरानीमा हुनेछ ।

साउन १३ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप
जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रामेछाप र सरोकारवालाहरु बीच आज भएको बैठकको निर्णय सार्वजनिक भएको छ । कोरोना भाइरस (कोभिड १९) लगायत जिल्ला दैवीप्रकोप उद्दार समितिको आम्दानी, खर्च र मौज्दात हिसाबकिताबको बारेमा बैठकले सार्वजनिक समेत गरेको छ । आज जिल्ला प्रशासन कार्यालय, रामेछापमा भएको बैठकको निर्णयहरु यस्ता छन् ः

१. कोभिड १९ रोकथाम तथा नियन्त्रण सम्बन्धि भएका कार्य तथा विपद् उद्धार तथा प्रतिकार्य सम्बन्धी भएका कार्य हाल सम्म ८ सय ९२ जनाको आरडिटी परीक्षण, ५ सय ३० जनाको पिसिआर परीक्षण गरिएको, द्दछ जनाको कोभिड १९ संक्रमण पुष्टि भएकोमा २३ जनाको नेगेटिभ प्रतिवेदन आएको, हाल २ जना आइसोलेसनमा हरेक, ४ सय ७८ जना क्वारेन्टनमा राखिएकोमा ३ सय ६९ जना घर फिर्ता भई हाल ८७ जना क्वारेन्टिनमा रहेका छन् । हाल ५ सय ९ वटा क्वारेन्टिन वेड र ८९ वटा आइसोलेसन वेड रहेका छन् । नेपाली नागरिकलाई स्वदेश आउन सहजीकरण गर्ने सम्बन्धि आदेश, २०७७ जारी भए पछि भारत बाहेक ११ वटा मुलुकबाट ९७ जना यस जिल्लामा ल्याइएको समीक्षा गरियो ।

२. कोभिड १९ को जोखिमलाई न्यूनीकरण गर्न जनस्वास्थ्य सुरक्षाको मापदण्ड पूर्ण रुपमा पालना गरी सार्वजनिक सेवा, विकास निर्माण र व्यापार व्यवसाय सञ्चालन गर्ने ।

३. कोभिड १९ को संक्रमणको जोखिम कायम भएकोले सबै पालिका, निजी क्षेत्र, स्वास्थ्य संस्था, राजनैतिक दल, गैसस महासंघ, नेपाल रेडक्रस सोसाइटी, पत्रकार महासंघ, सुरक्षा निकाय लगायत सबै सेवा प्रदायकले अनिवार्य मास्क लगाउने, एक अर्का बिच निश्चित दूरी कायम गर्ने र साबुन वा स्यानीटाइजरले अनिवार्य हात धुने व्यवस्थाको लागि प्रचार प्रसार गर्न अनुरोध गर्ने।

४. विगत केही दिन देखि भएको वर्षा, क्षति र सम्भावित जोखिमको बारेमा जानकारी भयो, बाढी, पहिरो, डुवान सम्भावित जोखिमबाट सुरक्षित तथा सतर्कता अपनाउन सबै तहबाट सूचना जारी गर्ने ।

५. मौसम पूर्वानुमान विभागद्वारा जारी गरिएको सूचना बमोजिम बाढी, पहिरो, डुवानबाट सुरक्षित रहन जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समिति, स्थानीय विपद् व्यवस्थापन समितिसँग समन्वय गरी जिल्ला स्थित पत्रकार महासंघद्धारा स्थानीय एफ.एम. रेडियोमा सूचनाहरु प्रचार प्रसार गर्न अनुरोध गर्ने ।

६. पूर्व सचेतना उद्दार कार्य एवं नागरिकलाई सुरक्षित स्थानमा स्थानान्तरण गर्न जिल्ला स्थित सुरक्षा निकायहरु तयारी अवस्थामा रहन अनुरोध गर्ने ।

७. विपद्जन्य घटनाबाट हुने क्षतिलाई न्यूनिकरण गर्दै विपदजन्य घटनामा पूर्व तयारी, उद्धार एवं राहत र पुनर्लाभ कार्यको लागि स्थानीय विपद् व्यवस्थापन समिति, सुरक्षा निकाय, विषयगत कार्यालयहरु, राजनैतिक दलहरु, नेपाल रेडक्रस सोसाइटी, निजी क्षेत्र, नागरिक समाज, गैर सरकारी संघ संस्था, सञ्चार माध्यमहरुले आआफ्नो क्षेत्रबाट क्रियशील भई कार्य गर्ने ।

८. खोज उद्दार तथा राहत सामाग्री जिल्ला तथा स्थानीय तहमा आवश्यकता अनुसार भण्डारणको व्यवस्था गर्ने ।

९. विपद् पूर्व तयारी तथा प्रतिकार्य योजना, २०७७ मा सुझावहरु समावेश गरी पारित गर्ने ।

१०. आ.व. २०७६–०७७ मा जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिको खातामा रहेको आम्दानी रु. २३ लाख ७९ हजार ६ सय ९ रुपैयाँ र खर्च रु. १६ लाख ८५ हजार ९ सय १० र बाँकी खातामा रु. ६ लाख ९३ हजार ६ सय ९९ जानकारी एवं अनुमोदन गरियो ।

११. जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिबाट सबै पालिकाहरुमा तपसिल बमोजिमका राहत सामाग्रीहरु विभिन्न मितिमा वितरण गरिएको जानकारी गराइयो । (उमाकुण्ड गाउँपालिकालाई २ सय ५० वटा त्रिपाल, ३० वटा कम्मल र १० मुठा डोरी र अन्य गाउँपालिकालाई २ सय वटा त्रिपाल, ३० वटा कम्मल र १० मुठा डोरी–सम्पादित)

१२. जोखिममा रहेका वस्तीको पहिचान गरी त्यस्ता वस्तीको संरक्षण तथा वस्ती स्थानान्तरण लगायतको कार्य गर्न आवश्यक बजेट स्रोत साधनको व्यवस्था सहितको प्रस्ताव स्थानीय तहले तयार गरी जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समिति मार्फत प्रदेश सरकार तथा संघीय सरकारमा पठाउने ।

१३. बाढी, पहिरो, डुवान जस्ता उच्च जोखिममा रहेका स्थानमा बसोबास गर्ने नागरिकलाई खाली भवन, स्थान पहिचान गरी सुरक्षित स्थानमा बसोबास गर्ने व्यवस्था जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिको सहयोगमा सबै स्थानीय तहले मिलाउने ।

१४. स्थानीय तहको विपद् व्यवस्थापन समितिलाई सकृय बनाई सूचना, सतर्कता तथा तत्काल उद्धार र पुनस्थापना गर्ने ।

१५. सबै पालिकामा रहेका हेभि इक्विपमेन्ट, गल, बेल्चा, सावेल, प्राथमिक स्वास्थ्य उपकरण तयारी अवस्थामा राख्ने ।

१६. विपदबाट भएको धनजनको क्षतिको विवरण स्थानीय विपद् व्यवस्थापन समितिले तयार गरी जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिलाई शिघ्र उपलब्ध गराउने ।

साउन १३, जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप ।
गत ५ महिनाको अवधिमा रामेछाप जिल्लामा आफूखुशी ज्यान फाल्ने २५ जना रहेका छन् । जिल्ला प्रहरी कार्यालय, रामेछापले सार्वजनिक गरेको गत माघ महिनाको १ गतेदेखि गत असार मसान्तसम्मको तथ्याङ्कमा गोकुलगंगा गाउँपालिका बाहेक अन्य सबै गाउँपालिकाभित्र आत्महत्या गर्नेको संख्या देखिएको छ । जिल्लाको सुनापति र लिखु तामाकोसी गाउँपालिकामा ६ जनाले आत्महत्या गरेका छन् । जसमा सुनापति गाउँपालिकामा पुरुष १ र महिला ४ जनाले झुण्डिएर आत्महत्या गरेका छन् भने १ जना महिलाले विष सेवन गरी आत्महत्या गरेका छन् ।

त्यस्तै लिखु तामाकोसी गाउँपालिकामा २ महिला र २ पुरुषले झुण्डिएर आत्महत्या गरेका छन् भने २ जना महिलाले विष सेवन गरी कूल ६जनाले आत्महत्या गरको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।
सुनापति र लिखु तामाकोसी गाउँपालिका पछि तेस्रो स्थानमा मन्थली नगरपालिकामा ५ जनाले आत्महत्या गरेका छन् । मन्थली नगरपालिकामा ३ महिलाले गत ५ महिनाको अवधिमा झुण्डिएर आत्महत्या गरेका छन् भने विष सेवन गरी १–१ जना महिला र पुरुषले आत्महत्या गरेका छन् ।
यस्तै रामेछाप नगरपालिका, खाँडादेवी, दोरम्बा र उमाकुण्ड गाउँपालिकामा २–२ जनाले आत्महत्या गरेको जिल्लाप्रहरी कार्यालयले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्कमा उल्लेख गरिएको छ ।

अक्सर मान्छेले बाँच्ने उपाय खोजिरहेका हुन्छन् । मान्छे मृत्युदेखि सधै भयभित रहन्छ । त्यसैले सकेसम्म मृत्युलाई धकेल्दै मान्छेले जीवन लम्बाउने यत्न गर्छन् । जतिसुकै जटिल रोग लागेपनि मान्छे हार्न चाहँदैनन् । रोगसँग जुधेर बाँच्न चाहन्छ । एकबारको जीवनलाई मान्छेले पूर्ण भोग गर्न चाहन्छन् । मृत्यु स्वभाविक हो । सत्य पनि । तर, मृत्युलाई बिर्सिएर मान्छे जीवनमा हाँस्न र रमाउन चाहन्छ । केही गर्न चाहन्छ । मान्छेलाई आफ्नो जीवनप्रति त्यती प्रेम छ । लोभ छ । तर, त्यही मान्छे आफ्नो जीवन सिध्याउन पनि उक्सन्छन् । किन ?

बर्षेनी १० लाखले गर्छन् आत्महत्या
विश्वमा प्रति वर्ष १० लाख मानिसहरु आत्महत्याका कारण मृत्युको शिकार हुने गरेको तथ्याङ्क पाइन्छ । प्राय सबै देशमा १५ देखि २४ वर्षका मानिसमा यो समस्या बढी देखिने गरेको छ । जव मानिसले समस्या समाधानका कुनै उपाय देख्दैन, त्यतिबेला उसले आत्महत्याको बाटो रोज्छ । संसारमा वर्षेनी लगभग ८ लाख व्यक्तिले आत्महत्या गर्छन् । हरेक ३ सेकेन्डमा १ जनाले प्रयास र ४० सेकेन्डमा १ जनाले आत्महत्या गर्छन् । १५–२९ वर्ष उमेर समूहमा आत्महत्या मृत्युको दोस्रो प्रमुख कारणका रुपमा रहेको छ ।

कसले गर्छ आत्महत्याको प्रयास ?
आत्महत्या विश्वव्यापी घटना भएता पनि ७८ प्रतिशत आत्महत्याका घटना विकासोन्मुख देशहरुमा हुने गरेको तथ्याङ्क छ ।
आत्महत्याबाट जति मानिसको मृत्यु भइरहेको हुन्छ, त्यसको तुलनामा आत्महत्याको प्रयास गर्नेको संख्या २० गुणाले बढी हुने गर्छ । प्रायः महिलाहरु पुरुषहरुको तुलनामा बढी आत्महत्याको प्रयास गर्छन् । तर, तथ्याङ्कका अनुसार खतरनाक तरिका अपनाउने हुनाले पुरुषहरुले महिलाको अनुपातमा बढी आत्महत्या गरेको पाइन्छ । विश्वमा आत्महत्याका माध्यमहरु मध्ये विष सेवन, झुण्डिएर तथा शरीरमा आगो लगाएर गर्ने आत्महत्या प्रमुख रहेको डब्ल्युएचओको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।

नेपालको तथ्यांकले के भन्छ ?
नेपालमा आत्महत्याको अवस्थाबारे चर्चा गर्दा प्रत्येक बर्ष सरदर ४ हजार ६७४ व्यक्तिले आत्महत्या गर्ने गरेको नेपाल प्रहरीको तथ्याङ्क छ । महानगरीय प्रहरी कार्यालय काठमाडौंमा प्रत्येक हप्ता कम्तिमा १० वटा आत्महत्यासम्बन्धी घटना दर्ता हुने गरेका छन्, जसमा अधिकांश महिला छन् । विश्वमा आत्महत्याको जोखिममा नेपाल सातौ स्थानमा छ भने महिलामा तेस्रो स्थानमा छ । नेपाललगायत विकासशील मुलुकहरुमा आत्महत्या सम्बन्धी विभिन्न सामाजिक लाञ्छना, धार्मिक कारण र सामाजिक मनोवृत्ति, उपयुक्त अभिलेखीकरणको अभाव तथा सीमित अनुसन्धान आदिका कारण भरपर्दो रुपमा तथ्याङ्कको कमी छ ।

मान्छेले किन गर्छ आत्महत्या ?
उदासीनतालाई आत्महत्याको मुख्य कारण मानिन्छ । सामान्यतः धेरै दिक्दारी लाग्नु, मुडमा आवश्यकता भन्दा बढी उतारचढाव आउनु, आफूलाई एकदमै दयनीय अवस्थाको ठान्नु, जीवनप्रति रुचि नहुनु, भविश्यप्रति कुनै आशा नलाग्नु आदि उदासीनता का कारणहरु हुन् । उदासीनताले आत्महत्यालाई बढावा दिने गर्छ । त्यसैगरी रक्सी र अन्य लागूऔषधको दुरुपयोग आत्महत्याको अर्को कारण हो । केही मानिसहरु नयाँ अनुभव लिन, उदासीनता, निराशापन, नकारात्मक भावनालाई हटाउनका लागि भन्दै मद्यपान वा अन्य लागूऔषधको प्रयोग गर्दछन् । यसले कार्य शिथिलता ल्याउने तथा उदासीनता बढाउने गर्छ । साथै यसको प्रयोगले धेरै प्रकारका शारीरिक समस्या निम्त्याउनुको साथै आर्थिकरुपमा कमजोर बनाउँछ र विस्तारै बाँच्ने रहरमा कमी हुदै जाँदा आत्महत्या बढ्ने गरेको पाइन्छ । त्यसैगरी दीर्घ रोग पनि आत्महत्याको एउटा कारण हो । कुनै पनि शारीरिक रोगवाट लामो समयसम्म ग्रसित भइरहेर बाँच्नुको अर्थ नदेखेर कतिपय मानिसले आत्महत्या गर्छन् ।

जस्तै द्वन्द्वले धेरैको अंगभंग भएको छ । शारीरिकरुपमा अस्वस्थ्य छन्, जसले गर्दा पनि आत्महत्याको दर बढेको छ । जटिल मानसिक स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्याहरु जस्तै साइकोसिस, सिजोफ्रोनियाजस्ता समस्या भएको व्यक्तिमा पनि आत्महत्याको दर बढ्दो छ । त्यसैगरी सामाजिक, व्यक्तिगत वा मनोसामाजिक समस्याहरुले पनि आत्महत्या बढाउने गरेको छ । जस्तै वैवाहिक जीवनको अन्त्य, हत्या र वेपत्ता हुनेमा प्रायः पुरुषहरु रहेकाले एकल महिलाको संख्या बढेको छ । यसले गर्दा कसैसँग राम्रो सम्बन्ध स्थापित गर्न नसक्नु, बेरोजगार हुनु, आफ्ना विचारहरु पोख्न नपाउनु, जीवनसाथीको अभावमा विभिन्न सामाजिक लाञ्छनाको सामना गर्नु आदि समस्याहरु एकल महिलाले सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । यसका साथै वालवच्चाका वावुआमा मारिएपछि वियोगान्त घटनाले पनि आत्महत्याको दर बढाएको छ ।

आत्महत्याको जोखिममा परेका व्यक्तिले देखाउने प्रतिक्रिया कुनै पनि कुरामा प्रतिक्रिया नदिने । आफ्नो सरसफाइमा वास्ता नगर्ने । संवेगात्मक रुपमा शून्य हुने । कुनै कुरामा पनि रुचि नदेखाउने । आफूलाई मूल्यहीन महसुस गर्ने । एक्कासी धेरै खुसी हुने अनि एक्कासी शान्त हुने । आफूले आफैलाई हानीनोक्सानी तथा शारीरिक असर पार्ने व्यवहार गर्ने र आफू मर्नेबारे कुराहरु गरिरहने । आत्महत्या गर्ने योजना बनाई त्यसको तयारी गर्ने । आत्महत्या गर्ने प्रयास गर्नुपूर्व आफ्ना कार्यहरु सिलसिलावद्ध तरिकामा मिलाउने । आत्महत्या गर्नबाट पहिले रोकेका वा रोक्न सक्ने सम्बन्ध तथा भूमिकाहरु टुंग्याउने ।

भविष्यप्रति निराश, आफू वा आफ्नो जीवन आउँदा दिनहरुमा अझ राम्रो हुन सक्छ भनी विचार नगर्ने । मेरो कोही छैन, मलाई कसैले सकारात्मक दृष्टिकोणले हेर्दैनन्, अब म कसका लागि बाँचू जस्ता निराशावादी कुराहरु गर्ने र आफूलाई असहाय महसुस गर्ने । आत्महत्यालाई सकरात्मक रुपमा लिने । आफूले माया गर्ने व्यक्ति वा रेखदेख गर्ने व्यक्तिसँग अप्रत्यासित रुपमा भेटघाट वा कुराकानी गर्ने । आफ्ना मूल्यवान् वस्तुहरु अरुलाई बाँड्ने । आत्महत्याको जोखिममा परेका व्यक्तिलाई कसरी सहयोग गर्ने ? आत्महत्या गर्नेहरुलाई समाजले कायर , यो दुःखबाट राहत पाउनका लागि गरिने हानिकारक कार्य स्वार्थी , आदि ठान्ने गर्छ । यसलाई मानसिक समस्या ठान्ने गरिन्छ । त्यस्ता मानिसहरु पापी एवं कमजोर मानसिकताका हुन्छन् भन्ने समाजले ठान्ने गरेको छ ।

साउन १३ । जनता भ्वाइस संवाददाता, रामेछाप
तामाकोसी सहकारी अस्पतालले आफ्नो गत आर्थिक वर्ष भित्रको गतिविधिलाई सार्वजनिक गरेको छ । गत वर्ष अर्थात् २०७६ साल साउन १ गतेदेखि २०७७ साल असार मसान्त सम्म तामाकोसी सहकारी अस्पतालमा जम्मा २६ हजार ७ सय ९३ जना बिरामी उपचारका लागि आएका छन् । जसमा नयाँ बिरामीको रुपमा १४ हजार ३ सय ९० जना प्रवेश गरेका थिए भने पुरानै बिरामीहरु भने ८ हजार ३ सय १५ जना प्रवेश गरेको बताइएको छ ।

कुनै पनि रोग लागि आकस्मिक सेवामा समेत यस अस्पतालमा बिरामीहरु आउने गरेका छन् । गत आर्थिक वर्षको सुरुदेखि यस वर्षको असार मसान्तसम्म ४ हजार ८८ जना बिरामीहरु आकस्मिक रुपमा अस्पतालमा आएका थिए । सोही आँकडामा १ हजार ३ सय १३ जना बिरामीहरुले भर्ना भएरै आफ्नो स्वास्थ्य सेवा लिएका थिए ।

उपचारका लागि राजधानी जानुपर्ने अवस्थाबाट नागरिकहरुलाई मुक्ति दिँदै यस अस्पतालले विगतदेखि नै विभिन्न अन्य स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्दै आइरहेको छ । गत आर्थिक वर्षको तथ्याङ्कलाई हेर्ने हो भने ३ हजार १ सय २५ जना बिरामीहरुले यस अस्पतालबाट अल्ट्रा साउण्ड सेवा लिएको देखिएको छ भने ५ हजार ६ सय ५६ जनाले एक्सरे सेवा लिएका छन् । त्यस्तै इसिजी ६ सय १०, ल्याबसेवा ९ हजार ८ सय ४२, इको १ सय ४७, जिआइ इडोस्कोपी १ सय ५८, प्यापसिमर १ सय १६ र भिआइए टेष्ट ६५ जना यस्ता प्रकृतिका सेवाहरु लिएको तामाकोसी अस्पतालका डाइरेक्टर डाक्टर सुमन कर्माचार्यले बताएका छन् ।

आजभन्दा २० वर्ष अर्थात् २०५७ सालदेखि स्थापना भएको यस अस्पतालले सो समय भन्दा अघि सामान्य क्लिनिकको रुपमा आफ्नो गतिविधिलाई अगाडि बढिरहेको डाक्टर कर्माचार्य सम्झन्छन् । उनी भन्छन्, ‘हामीले आज यो अवस्थामा अस्पताललाई ल्याउन भनेर त्यो बेला संचालन सुरु गरेकै होइन । हामीले तामाकोसी सेवा समिति नामक गैरसरकारी संस्थाले गाउँगाउँमा स्वास्थ्य जागरण ल्याउन खोज्दा खोज्दै यो अस्पतालको परिकल्पना भएको हो । हामीले जब गाउँमा गएर जनस्तरमा स्वास्थ्य सम्बन्धी जागरण ल्याउन थाल्यौं, तब जनस्तरको माग अनुसार यो अस्पताल संचालन गर्नु परेको हो ।’

विगतका दिनमा यो अस्पताल समान्य स्वास्थ्य चौकीको अवधारणाले सुरु भएको भएपनि आज यो अस्पताल रामेछाप जिल्ला मात्रै नभएर दोलखा, ओखलढुङ्गा र सिन्धुलीका बिरामीहरुको लागि समेत गन्तव्य बन्ने गरेको छ ।
विशेषरी महिलाहरुको हरेक समस्याका लागि कहलिएका अर्थात् गरिबका डाक्टर भनेर चिनिने डाक्टर सुमन कर्माचार्य र जनस्तरका विभिन्न स्वास्थ्य समस्याका लागि कहलिएका डाक्टर केशव धामी यो अस्पतालका मुटु भनेर चिनिने गरेको यसै अस्पतालबाट सेवा लिने धेरै विरामीहरु बताउँछन् । बिरामीका लागि डाक्टरले दिने एक मुस्कान र रोगको बारेमा केही थप समयको सोधखोजले नै आधा रोग निको हुन्छ भन्ने मनोबैज्ञानिक सोच यस अस्पतालमा देखिन्छ । डाक्टरद्वय कर्माचार्य र धामी यस कार्यालका लागि बिरामीहरुलाई निकै पारिवारिक तवरले माया दिँदै उपचारमा खटिइरहेका देखिन्छन् ।

कोरोना भाइरस (कोभिड १९) को महामारीले देश लकडाउनमा जाँदा समेत यो अस्पतालले सुरक्षाका विविध उपायहरु अपनाउँदै नागरिकहरुलाई दिनुपर्ने स्वास्थ्य सेवा दिन बाँकी राखेको थिएन । झन कोरोना भाइरसले छिमेकीदेश चीनको वुहान शहर संकटग्रस्त हुनासाथै संयोगले नेपाल छिर्न पाएका डाक्टर केशव धामी आउनासाथ बिरामीले सेवा लिन आउने दर बढेको डाक्टर धामी स्वीकार्छन् । धामी चीनको वुहान शहरमा थप मेडिकल अध्ययनको लागि विगत २ वर्षदेखि अध्ययनरत थिए । थरमा ‘धामी’ भएपनि उनको उपचार ‘छु मन्तर’ जस्तै चट्टै हुने मन्थलीका धेरै स्थानीयहरुको विश्वास रहेको छ ।

‘वर्षभरिको मुनाफा कति छ अस्पतालको ?’ भन्ने जनता भ्वाइसको जिज्ञासामा डाइरेक्टर सुमन कर्माचार्य भन्छन्, ‘मुनाफा नै ठ्याक्कै कति छ भनेर त मैले भन्न सक्दिन, त्यो पाटो लेखाको हो । तर यस अस्पतालमा रहेका ३२ जना सबै स्तरका कर्मचारीहरुलाई मज्जाले पाल्न पुगेको छ ।’
अहिले अस्पताल भएको भवन तामाकोसी सेवा समितिको हो । जसले अस्पतालसँग कुनैपनि किसिमको शुल्क घरको प्रयोगबापत नलिएको कर्माचार्य बताउँछन् । धेरै भन्दा धेरै बिरामीहरु मन्थली नगरपालिकाकै आउने यस अस्पतालले जिल्लाभरकै नागरिकहरुसँग प्रत्यक्ष जोडिएर सेवा दिइरहेको छ । यसै सन्दर्भमा डाक्टर कर्माचार्य भन्छन्, ‘हामीले बिरामी आयो, अब यसलाई उपचार गर्दा पैसा आउँछ भनेर कहिल्यै सोचेनौं । उपचारमा लाग्ने न्यूनतम खर्च त व्यहोर्नै पर्छ । त्यसमा पनि गरिब, असाहय र विपन्नका लागि हाम्रो सहयोग कोषबाट पनि कतिलाई सहुलियत दिइएको छ ।
हामी बिरामी को आयो भन्दा पनि कस्तो प्रकृतिको बिरामी आइपुग्यो ? उसको रोगको लक्षणले कतै उसको समुदायमा महामारी पो फैलिन लागेको हो कि ? भन्ने आशयले पनि त्यसको खोजखबर गर्ने गछौं । यदि सामुदायिक रुपमा नै रोगको महामारी फैलिन लागेको हो भने त्यसको लागि पनि हामी फिल्डमा खटिइरहेका हुन्छौं ।’

हाल यो अस्पतालमा दैनिक १ सय देखि १ सय ५० जनासम्म बिरामी आउने गरेको डाक्टर कर्माचार्य बताउँछन् ।

साउन १३, काठमाडौँ ।धेरै पटक स्थगित हुँदै आएको सत्तारुढ दल नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी(नेकपा)को बैठकका विषयमा ११ बजे अगावै स्थगितको सूचना र ११ बजेपछि फेरि बैठक संचालन हुने खबरले स्थायी समिति सदस्यहरु असहजतामा परेका छन् ।

दुई अध्यक्षको सहमति बमोजिम राखिएको मंगलबार ११ बजेको बैठक स्थगन सम्बन्धि सूचना प्रधानमन्त्री तथा पार्टी अध्यक्ष केपी ओलीको आदेशमा महासचिव विष्णु पौडेलले गराएका थिए भने बैठक चालु हुने सूचना प्रचण्डले गरेका थिए ।

स्थायी समिति सदस्यका अनुसार निकै टाढादेखि बालुवाटार पुग्नै लाग्दा स्थगितको सूचना आयो भने फर्केर कोटेश्वर पुग्दा बैठक हुने अर्को सूचना पुगेको थियो । नेकपाको स्थायी समिति बैठक एजेण्डा बाहिर गएर राजीनामा माग्ने सम्म पुगेको भन्दै अध्यक्ष ओलिले आलटाल गर्दै आएका थिए । बैठक बोलाउने, समय नदिने र गृहकार्य भन्दै बैठकमा निर्णय हुन नदिने स्थितिले पार्टीलाई क्षति पुगेको महशुस गरेका अन्य नेताहरुले ओलीलाई दुई पद मध्ये १ पद रोज्न दिने र पार्टी निर्णय मान्न बाध्य गराउने रणनीतिमा आन्तरिक तयारी गरेको थाहा पाएपछि बैठक स्थगन गर्न लगाइदिएका थिए ।

अध्यक्ष प्रचण्डसँगै वरिष्ठ नेताहरु माधव नेपाल, झलनाथ खनाल र नारायणकाजी श्रेष्ठ अर्कमन्यता हटाउनु पर्ने पक्षमा खुलेर लागेका छन् । संसार न्युजले लेखेको छ

अलि पुरानो कुराबाट आजको लेख शुरू गरौं । आजभन्दा करिब ३५ वर्षअघि सुनसरी जिल्लाको सदरमुकाम इनरुवामा एकजना लोकप्रिय प्रधानपञ्च थिए । उनको नाम अरविन्दप्रसाद मेहता थियो । यो हामी क्याम्पस पढ्दा ताकाको कुरा हो । उनले इनरुवा नगर पञ्चायतमा लगालग २ कार्यकाल प्रधानपञ्चमा जिते । यो चाहिँ अघिल्लो चुनावको सन्दर्भ हो । राजनीति कसरी राजनीति गर्नुपर्छ भन्ने कुरा मैले उनको यो शैलीबाट मिहीन रूपमा अध्ययन गर्ने मौका पाएँ ।

२०४२ सालको स्थानीय तहको निर्वाचनमा उनी इनरुवा नगरपालिकाको प्रधानपञ्चमा उमेदवारका रूपमा खडा भए । उनी लगायत त्यो बेला ३ जना व्यक्तिहरू प्रधानपञ्चमा उठेका थिए ।
पहिलो नम्बरका उनी काँग्रेसी झुकावका थिए । दोस्रो नम्बरमा कमल श्रेष्ठ पञ्चायतका समर्थक उम्मेदवार भनौं त्यो समयका जिल्ला पञ्चायत सभापति रमेश श्रेष्ठका आफ्ना मान्छे थिए । तेस्रा अर्का पाका उमेदवार चाहिँ खेमराज पोखरेल थिए । उनी आफैँमा यो वा त्यो कित्ताका भन्ने त खुलेनन् तर उनको कार्यशैली र रुझान त्यो बेलाका कृषि सहायक मन्त्री कृष्णकुमार राई (जो पञ्चायतका अन्तिमअन्तिम कार्य कालमा मन्त्री भएका व्यक्ति र पञ्चायतका पिलर मानिन्थे) सँग मिल्थ्यो । त्रिपक्षीय भिडन्त भयो ।

१० वटा वडामा विभाजित थियो – इनरुवा नगर पञ्चायत । तीनवटै उम्मेदवारका बीच रस्साकस्सी भयो । लोकप्रियताका हिसाबले अरविन्द अगाडि थिए । पैसामा कमल श्रेष्ठ दरो मानिन्थे भने पहाडे वस्तीमा लोकप्रिय र निर्णय क्षमतामा खेमराज पोखरेल अघिल्लो पङ्तिमा देखिन्थे ।

चुनाव भयो । आखिरमा अरविन्दप्रसाद मेहताले केही सय मतको अन्तरमा चुनाव जिते । दोस्रोमा पोखरेल र तेस्रो श्रेष्ठ भए । उनी प्रधानपञ्च भएकै बेलामा कार्यकाल नसिद्धिँदै देशमा बहुदल आयो । उनी नेपाली काँग्रेसमा प्रवेश गरे । उनले अर्कोपटक पनि नगर पञ्चायतमा नेतृत्व लिए । खासगरी उनको कार्यशैली गजबको थियो । पढालेखा नभए पनि उनी कसैलाई चिढ्याउँदैन थिए । नेपाली काँग्रेसबाट उनले त्यो बेलामा जिविसमा क्षेत्रीय सदस्य जिते ।

मानिसहरू जुन काम भए पनि त्यसलाई राजनीतिक रंग दिइहाल्थे ।

अलि पछि उनको कामले जब उत्पादन दिन थाल्यो अनि मानिसहरूले सो कार्यको खुलेर प्रशंसा गरे । उनी चलायमान राजनीतिक प्राणी रहेछन् ।

देशमा दुई ठूला पार्टीका कार्यकर्ताहरू विभिन्न राजनीतिक कुरामा चित्त नबुझ्दा एउटा पार्टीबाट अर्को पार्टीमा हुरुरुरुरु जान्थे । तिनीहरूलाई सचेत मतदाता भने कण्डापछाडि जिस्क्याउँदा ‘चैते काँग्रेस’ र ‘कात्तिके एमाले’ भनेर नामकरण गर्दथे । प्रवेशीहरू भित्रभित्रै मुर्मुरिन्थे ।

अर्कोपटक स्थानीय राजनीतिमा चित्त नबुझेर तिनी के कारणले हो एमाले प्रवेश गरे । उनलाई एमालेले जिल्ला सभापतिको टिकट दियो । चुनाव जिते पनि । सभापति हुँदाको कुरा हो । उनले त्यो जिल्लामा रहेका मुसहर, बाँतर र अन्य कथित तल्लो जातिका मेधावी र कमजोर आर्थिक स्थिति भएका र एस्एल्सी पास गरेका युवा विद्यार्थीहरूलाई छानेर धरान स्थित बीपी मेमोरियल अस्पतालमा डाक्टर पढाए ।

उनले पढ्नका लागि ती विद्यार्थीहरूलाई लोन दिएका थिए भने तिनीहरूले सो लोन आफूले पढिसकेर जागिर खाएपछि तिर्ने शर्त राखिएको थियो । अर्को शर्त उनले डाक्टर भएको ५ वर्षसम्म ती डाक्टरहरूले आफ्नो जिल्ला अझ ऊ जुन गाविस वा क्षेत्रको छ सोही क्षेत्रमा रहेर काम गर्नु पर्नेजस्तो बाध्यात्मक कागज गराएर डाक्टर पढ्न हौसला दिए । त्यो बेला सो कामलाई उत्ति सारो मन पराइएन । किनकि मानिसहरू जुन काम भए पनि त्यसलाई राजनीतिक रंग दिइहाल्थे ।
अलि पछि उनको कामले जब उत्पादन दिन थाल्यो अनि मानिसहरूले सो कार्यको खुलेर प्रशंसा गरे । उनी चलायमान राजनीतिक प्राणी रहेछन् ।

केही वर्षअघि उनको शारीरिक बिरामीका कारण देहान्त भयो । उनी ६५ वर्ष पनि बाँचेनन् सायद् तर पनि उनको सुकार्यको सो जिल्लामा गहिरो चर्चा परिचर्चा हुने गर्छ ।

मधेश आन्दोलनमा उनी आफ्ना भोटर र आफ्नो राजनीति सेक्योरका लागि पनि मधेशी जनाधिकार फोरमका नेता भए । त्यसपछि तिनले सांसदमा टिकट त पाए तर जितेनन् । भनेको मतलब मानिसहरूले उनलाई राजनीतिक पार्टी परिवर्तन गरिरहने व्यक्तिका रूपमा पत्याएनन् । रहँदाबस्दा उनको राजनीतिक क्रेज घट्दै गयो ।

केही वर्षअघि उनको शारीरिक बिरामीका कारण देहान्त भयो । उनी ६५ वर्ष पनि बाँचेनन् सायद् तर पनि उनको सुकार्यको सो जिल्लामा गहिरो चर्चा परिचर्चा हुने गर्छ ।

भनेको के भने बाँच्दैमा कुनै पनि मान्छेले गरेको उसको कार्य र मानिसलाई उसका सुकार्य र कीर्तिले समाज तथा राष्ट्रले पछिसम्म सझिरहन्छ । व्यक्तिको व्यक्तित्व जति ठूलो छ त्यति नै उसको नाम चम्कन्छ । हामी क्याम्पस पढ्ने विद्यार्थीहरू नपढेका अरविन्दप्रसाद मेहताको कार्यशैलीबाट छक्क पर्दथ्यौं । पञ्चायत कालमै अर्का मकवानपुरका वामपन्थी नेता थिए –रुपचन्द विष्ट ।

उनले थाहा अभियानको श्रीगणेश गरेका थिए । उनलाई दार्शनिक शैलीका नेतामा लिइन्थ्यो । उनी सादगी, विकासप्रेमी र भुइँ मान्छेका लागि बास्तविक नेता थिए । अहिले मककानपुर जिल्लामा उनको सम्झनामा थाहा नगरपालिका रहेको छ । व्यक्तिले समाजलाई दिएका योगदानका आधारमा समाजले सो व्यक्ति वा व्यक्तित्वलाई पछिसम्म सम्मान गर्ने हो । पञ्चायत कालमा धेरै त्यस्ता नेता थिए । अहिले तिनीहरूको नामोनिशान छैन ।

जन्म तिथिमा दिवंगतहरूका लागि जन्मजयन्ती र मृत्यु भएका दिनका तिथिमा चाहिँ स्मुृति दिवस मनाइनु आफ्ना आफ्ना नेताहरूलाई सम्झने पुण्य दिन हो । यो परम्पराले राजनीतिमा मात्र नभएर समाजका अन्य क्षेत्रहरूमा पनि अहिले स्मृति दिवस मनाउने परम्परा दह्रोसँग बस्दै गएको छ ।

भर्खरैजसो ३८ औं बीपी स्मृति दिवस र ४२ औं पुष्पलाल स्मृति दिवस मनाइएका समाचारहरू पत्रपत्रिकाहरूमा आएका छन् । कतिपयलाई सो स्मृति दिवसले आफ्नो पार्टीका नेता वा कार्यकर्ताहरूसँग नजिकिन, घुलमिल हुन र आफ्ना असन्तुष्टि या विकास निर्माणका कुरा राख्ने अवसर पनि ती स्मृति दिवसहरूले दिए होलान् । जन्म तिथिमा दिवंगतहरूका लागि जन्मजयन्ती र मृत्यु भएका दिनका तिथिमा चाहिँ स्मुृति दिवस मनाइनु आफ्ना आफ्ना नेताहरूलाई सम्झने पुण्य दिन हो । यो परम्पराले राजनीतिमा मात्र नभएर समाजका अन्य क्षेत्रहरूमा पनि अहिले स्मृति दिवस मनाउने परम्परा दह्रोसँग बस्दै गएको छ ।

यही हप्ता रामेछाप बजारमा अवस्थित गौरीशंकर माध्यमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक नीरबहादुर कार्कीले बढो शालीन पाराले अघिल्लो दिन ६ गते बीपी स्मृति दिवस र पछिल्लो दिन ७ गते पुष्पलाल स्मृति दिवसका सन्दर्भ पारेर दुवै पार्टीका शीर्षस्थ नेताहरूलाई ‘हार्दिक श्रद्धाञ्जली’ दिँदै सोही व्यहोरा पोष्ट गर्नुभयो ।

सो पोष्टहरूमा दुवै पार्टीका शुभेच्छुक, समर्थक र भोटरजस्ता लाग्ने व्यक्तिहरूले एकपछि अर्को गर्दै समवेदनाका सन्देशहरू भरररअ आआफ्ना शैली र भङ्गीमाका पोष्टहरू थप्ने काम गरे । यसबाट यो पल्टदेखि के देखियो भने नेपाली राजनीति अब गाली गलौजको संस्कारबाट क्रमिक माथि उठेर सिर्जनात्मकतातिर लाग्दै छ ।

यो भोलिका पुस्तका लागि खुसीको कुरा हो । तर यहाँ उठाउन लागिएको कुरा चाहिँ के भने हामीले पञ्चायत कालमा राजारानीका हातबाट, पञ्चायतका ठालुहरूका हातबाट र उच्च पदस्थ कर्मचारीहरूबाट लाखौं करोडौं वृक्षहरू रोपण गर्ने काम ग¥यो । तर जबजब देशमा राजनीतिक उथलपुथल भए ती घटनाहरूमा हाम्रा नेता भनाउँदाहरूका कोपभाजनका शिकार तिनै वनजंगल नै भए । सूर्यबहादुर थापाले बहुदल निर्दलको चुनाव हुँदा जनमत संग्रहमा झापामा भएका विशाल जंगलहरू सफाचट पारेर पञ्चायतलाई टिकाए । तर त्यो पञ्चायत १० वर्ष पनि टिकेन ।

ती दुवै पार्टीहरूबाट हजारौं गरिबका छोराछोरीहरूले विभिन्न नाममा छात्रवृत्ति पाई आफ्नो, आफ्नो परिवारको, जिल्लाको र देशकै मुहार फेर्ने गरी देशसेवा गरिसेका हुन्थे होलान् ।

अहिले पनि यो बहुदल आएको करिब ३० वर्ष बितिसकेको छ । बीपी, पुष्पलाल, मदन भण्डारी, गिरिजा, कृष्णप्रसाद भट्टराई र अन्य शीर्षस्थ नेताका नाममा काँग्रेस र एमाले अहिले त नेकपाका नेता÷कार्यकर्ताहरूले लाखौं प्रजातिका करोडौँ बिरुवाहरू देशैभरि रोपिसकेका छन् । तर के ती बिरुवाहरूको सही संरक्षण भई तिनीहरूले हुर्कने अवसर पाएका छन् त ? खोजी पसेका खण्डमा हामी त्यो देख्दैनौं ।

बालुमा पानी खन्याएँझैँ गरि रोपिएका वृक्षहरू र तिनको बेस्याहार अवस्थालाई हेर्ने हो भने बरू हामी तत्तत् पार्टीमै आस्थाराख्ने भए पनि डाक्टर, इन्जिनियर र गतिलो विषयमा गरिब, परिश्रमी, मेधावी र इमान्दार विद्यार्थीहरू छनोट गरेर छात्रवृत्ति दिई पढाउने संस्कारको जग बसालेको भए अहिलेसम्म नेपालमा काँग्रेस करिब २० वर्ष शासन चलायो होला । त्यसपछिका १० वर्ष कम्युनिष्टहरूले शासन चलाइसकेका छन् । ती दुवै पार्टीहरूबाट हजारौं गरिबका छोराछोरीहरूले विभिन्न नाममा छात्रवृत्ति पाई आफ्नो, आफ्नो परिवारको, जिल्लाको र देशकै मुहार फेर्ने गरी देशसेवा गरिसेका हुन्थे होलान् ।

बरू सत्तामा डाडूपन्यौ भएका बेला इन्डियन् एम्बेसीमा लुसुलुसु नदेखिने गरी धाएर जेएन्यू र इन्डियाका विभिन्न कलेजहरूमा आफ्ना सन्ततीका लागि छात्रवृत्ति पारे । फ्रीमा पढाए । त्यो नेपाली जनजनलाई थाहा छ ।

यस्तो रचनात्मक र सिर्जनात्मक कार्य गर्ने सोच काँग्रेसी र वामपन्थीहरूलाई किन नआएको होला । पुष्पलाल, मनमोहन, मदन भण्डारीका नाममा र बीपी, गणेशमान, सुवर्ण शमशेर र गिरिजाप्रसाद कोइरालाका नाममा आजसम्म हजारौं मेधावी विद्यार्थीहरूले छात्रवृत्ति पाइसकेका हुन्थे । यस्तो बुद्धि कुनै काँग्रेसी वा वामपन्थीका दिमागमा सुझेनन् । बरू सत्तामा डाडूपन्यौ भएका बेला इन्डियन् एम्बेसीमा लुसुलुसु नदेखिने गरी धाएर जेएन्यू र इन्डियाका विभिन्न कलेजहरूमा आफ्ना सन्ततीका लागि छात्रवृत्ति पारे । फ्रीमा पढाए । त्यो नेपाली जनजनलाई थाहा छ ।

नेतामा नाममा रोपिएका वृक्षहरू पनि फल नदिने जातका धेरैजसो रोपिएका पाइएका छन् । सो सम्बन्धमा खोजी त भएको छैन होला तर फल नदिने वृक्ष रोपेर र हेरचाह नगरी हुर्कन्छ भन्ने मानसिकताले त्यसै छाड्ने हो भने त्यो काम गरे पनि नगरेजस्तै हुन्छ । अतः सचेत र युवाहरूले वृक्षरोपणको कार्यलाई रोकेर त्यसका स्थानमा छात्रवृत्तिको संस्कार शुरू गर्न ढिला भैसकेको छ । आगे सोही पार्टीका युवाहरूको विचार । यहाँ त केवल बाटो देखाउने काम मात्र गर्न खोजिएको हो । युगले नयाँ विचारहरूलाई सधैँ सुस्वागतम् गर्नुपर्छ ।

साउन १२, काठमाडौं ।
२५ दिनको अन्तरालमा ८ पटक स्थगित भएको सत्तारुढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) को स्थायी कमिटी बैठकको पछिल्लो पटक निर्धारण गरिएको मिति नजिकिंदो छ । साउन ६ गते बाढीपहिरोको कारण देखाउँदै स्थगित गरिएको बैठक यहि मंगलवार बोलाइएको छ ।
प्रधानमन्त्री एवं पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको राजीनामा मागिएपछि सहमति खोज्ने भन्दै बैठक स्थगित हुँदै आएको छ । नेताहरुबीच निरन्तर वार्ता भइरहेपनि बाढीपहिरोलाई देखाउँदै सहमति गर्न दिइएको समयमा समेत कुनै प्रगति हुन सकेको छैन । यसबीच, मंगलवार पनि बैठक सञ्चालन हुनेमा अनिश्चितता कायम नै रहेको नेताहरु बताउँछन् ।

कोभिड (१९ र बाढी पहिरो जस्ता विपद् छायाँमा पार्ने गरी चुलिएको नेकपा विवाद सहजै अवतरण हुनेमा आशंका पैदा भएको छ । यतिबेला बाहिर देखिने गरी नेकपाको गतिबिधि ठप्प जस्तै छ । गुटगत भेलाको पारो पनि घटेको छ ।

कलहले निकासको बाटो पहिल्याएको छैन । कलह साम्य हुनुपर्ने बेलामा नेताहरु सार्वजनिक रुपमा नै आरोप प्रत्यारोपमा उत्रिएका छन् । जसकारण पार्टीको विवाद झनै जटिल मोडमा पुगेको विश्लेषण भइरहेको छ । एचबअथ (अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड’ र वरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालले शुक्रवार पुष्पलाल र नरबहा कर्मचार्यको स्मति सभामा दिएको अभिव्यक्तिले नेकपाको अन्तर कलह झनै छर्लङ्गै भएको छ ।

कार्यक्रममा प्रचण्डले अर्का अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको सक्रियता र पहलमा नेकपा एमाले दर्ता भएको आरोप लगाए ।

स्थायी कमिटी बैठक चलिरहेकै बखत निर्वाचन आयोगमा एमाले दर्ताको निवदेन परेपछि बैठकका लागि तय गरिएका एजेण्डाहरु नै मोडिन पुगेका थिए । त्यस्तै, नेता नेपालले बहुमतबाट भएको निर्णय सबैले मान्नुपर्ने बताउँदै बहुमतबाट निर्णय गरेर जाने संकेत गरेका छन् । असार १० गतेबाट शुरु भएको बैठकमा अध्यक्ष प्रचण्ड, वरिष्ठ नेता झलनाथ खनाल, माधवकुमार नेपाल, उपाध्यक्ष वामदेव गौतम लगायतले ओलीको राजीनामा माग गरेका थिए । जसकारण तय बैठकमा सीमा समस्या बाहेक अन्य विषयले प्रवेश नै पाउन सकेको छैन ।

बैठक जारी रहेकै बेला प्रधानमन्त्री ओलीले आफूलाई नयाँ नक्सा जारी गरेकै कारण आफूलाई पदबाट हटाउन लागिएको अभिव्यक्ति दिए । मदन भण्डारी प्रतिष्ठानको कार्यक्रममा ओलीले दिएको अभिव्यक्तिले विवाद झनै चर्कायो । उनले आफ्नै पार्टीका नेताहरुले आफ्नो सरकार ढलाउन खोजेको आरोप लगाएपछि प्रचण्ड (नेपाल पक्षले विरोध गरेको थियो ।

नेताहरुबीच विवाद बढ्दै जाँदा पार्टी विभाजन समेत हुन सक्ने अनुमानहरु भए । पार्टी फुटको संघारमा पुगेको भन्दै असार १८ गते बसेको बैठकले कलहको छिनोफानो गर्ने जिम्मेवारी दुई अध्यक्षलाई सुम्पिएको थियो । बैठक रोकेर नै छलफलको समय दिइएपनि अध्यक्षद्वयले सहमतिको विन्दु पहिल्याउन सकेन । दिनहुँको भेटबाट दुई नेता टसमस भएनन् ।

दुई अध्यक्षको भेट अनिश्चित
दाहाल र नेपालले एउटै मञ्चबाट विरोध चर्काएयता ओली दाहालबीच सहमति खोज्ने वातावरण बन्न सकेको छैन । पार्टीको किचलो छिनोफानो गर्ने जिम्मा पाएका अध्यक्षद्वको शुक्रवार दिउँसो छलफल भएको थियो । प्रचण्डका प्रेस संयोजक विष्णु सापकोटाका अनुसार अबको भेट कहिले भन्ने तय भइसकेको छैन ।’ दुई अध्यक्षबीच शुक्रवार भेट भएको थियो । त्यसयता छलफल भएको छैन । कहिले भेट्ने भन्ने तय भइसकेको छैन,’ सापकोटाले भने ।

स्थायी कमिटी बैठक नजिकिंदै गर्दा अध्यक्षद्वयको छलफल रोकिनुले मंगलवारको बैठक अनिश्चितता भएको नेताहरुको बुझाइ छ । अहिलेकै अवस्थामा बैठक सञ्चालन हुने सम्भावना कम रहेको बताउछन् , स्थायी कमिटी सदस्य गणेश साह ।’ नेताहरु सार्वजनिक रुपमा नै आरोप प्रत्यारोपमा उत्रिन थाल्नुभयो । नेताहरुबीच सहमति भएको पनि छैन । यसले विवाद छर्लङ्गै बनाएको छ । पार्टीमा विवाद झनै चर्किएको संकेत गरेको छ । यहि अवस्थामा बैठक बस्ने सम्भावना कम छ,’ साह भन्छन् ।

अर्का स्थायी कमिटी सदस्य रघुजी पन्त अहिलेसम्म बैठक बस्ने नै जानकारी पाएकाले बैठक बस्न सक्ने बताउँछन् ।

महाधिवेशन कार्ड जबजले रोक्यो
साउन ३ गते बसेको सचिवालय बैठकमा प्रधानमन्त्री ओलीले मंसिरमा नै अध्यक्ष बन्ने प्रस्ताव अघि सारेका थिए । जसबाट ओलीले प्रचण्डलाई सहमतिमा लिने प्रयास गरेका थिए । पार्टीको विवाद समाधानका लागि भन्दै ओलीले चलाखीपूर्ण ढंगले महाधिवेशन कार्ड फालेको बताइन्छ । नेता नेपालले बैठकमा नै मंसिरमा महाधिवेशन सम्भव नहुने जवाफ दिए । बैठकमा प्रचण्ड मौन रहेपछि नेपाल पक्ष सशंकित बनेको थियो ।

नेताहरुको आशंका मेटाउदै प्रचण्डले मंसिरमा महाधिवेशन प्रस्तावमा आफू असहमत रहेको प्रस्टीकरण दिएका थिए । साउन ५ गते आफ्ना समूहका स्थायी कमिटी सदस्यहरुलाई बोलाएर वैचारिक विषय टुंगि नसकेकाले अब महाधिवेशन प्रस्ताव सम्भव नभएको प्रचण्डले ब्रिफ गरेका थिए । ओली पक्षले भने प्रचण्डले मंसिरमा महाधिवेशन गर्ने प्रस्तावमा सहमति जनाइसकेको दाबी गर्दै आएका छन् । तर, जनताको बहुदलीय जनवादमा सहमत भए मात्रै मंसिरको महाधिवेशनबाट अध्यक्ष बनाउने प्रस्ताव आएपछि प्रचण्ड पछि हटेको बताइन्छ ।

साउन १२, दोलखा ।
दोलखामा लगातारको वर्षाका कारण आएको पहिरोले हालसम्म ३७ घरपरिवार विस्थापित भएका छन् । वर्षायाम सुरु भएदेखि हालसम्मको अवधिमा पहिरोका कारण जिल्लाको दुई नगरपालिका र तीन गाउँपालिका गरी पाँच स्थानीय तहका ३७ घरपरिवार विस्थापित भएका हुन् । पहिरोका कारण सबैभन्दा बढी कालिञ्चोक गाउँपालिकाका १८ घरपरिवार बिस्थापित भएका छन् ।

यस्तै , गौरीशंकर गाउँपालिकामा १२ , भिमेश्वर नगरपालिकामा ३ तथा वैतेश्वर र जिरी नगरपालिकामा २२ घरपरिवार विस्थापित भएका हुन् । वर्षायाम सुरु भएपछि आएको पहिरोका कारण कालिञ्चोक गाउँपालिकाका १८ घरधुरी विस्थापित भएको गाउँपालिकाका अध्यक्ष विनकुमार थामीले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार विस्थापित हुनेमा वडा नम्बर २ थामीस्वाँरा र झ्याकुलेडाँडाका १२ घर तथा वडा नम्बर ६ का ६ घरपरिवार रहेका छन् । विस्थापित सबै परिवारलाई पालिकाभित्रको सामुदायिक विद्यालयमा राखिएको अध्यक्ष थामिले बताउनुभयो ।

गाउँपालिकाबाट प्राप्त विवरण अनुसार करिब ४१ घरपरिवार भने पहिरोको जोखिममा रहेका छन् ।
यस्तै, गौरीशंकर गाउँपालिकाको वडा नम्बर ३ साउनेमा १० घर र वडा नम्बर ५ गुरुम्फीमा २ घरपरिवार पहिरोका कारण विस्थापित भएका छन् । निरन्तरको वर्षापछि सडकमाथि बाट पहिरो खस्नुका साथै बस्ति मुनिबाट पहिरो गएका कारण वडा नम्बर ४ ओखरबुटे र सुर्तानमा ३ घर , वडा नम्बर ५ तिनेखुका ९ र वडा नम्बर ७ गुरुङबारीमा २ घरपरिवार पहिरोको जोखिममा परेको गाउँपालिकाका अध्यक्ष स्वयम् बहादुर खड्काले जानकारी दिनुभयो ।

वडा नम्बर ८ मा ४ घरपरिवार , वडा नम्बर ९ मा ३ घरपरिवार पनि पहिरोको जोखिममा परेको उहाँको भनाई छ ।
भिमेश्वर नगरपालिकामा पनि हालसम्म ३ घर परिवार पहिरोका कारण विस्थापित भएको नगरपालिकाले जनाएको छ । नगरपालिकाको वडा नम्बर ७ साखिनेमा ३ घरपरिवार विस्थापित भएको भनिएपनि अन्य स्थानहरुमा कति घरपरिवार पहिरोको जोखिममा छन् भन्ने जानकारी प्राप्त भइनसकेको नगरपालिकाका विपद् व्यवस्थापन समितिका फोकल पर्सन सुरेश राउतले जानकारी दिनुभयो ।

उहाँका अनुसार हाल वडास्तरबाट पहिरोका कारण जोखिममा परेकाहरुको विवरण संकलनको काम भइरहेको छ । जिरी नगरपालिकामा पनि २ घरपरिवार पहिरोबाट विस्थापित भएका छन् भने ६ घर जोखिममा परेका छन् । नगरपालिकाकी उपप्रमुख कृष्णमाया बुढाथोकीका अनुसार नगरपालिकाको वडा नम्बर ५ मा २ घरपरिवार पहिरोका कारण विस्थापित भएका हुन् । वडा नम्बर ३ मा ५ घरपरिवार तथा वडा नम्बर ८ मा एउटा घर पहिरोको जोखिममा रहेको नगरपालिकाले जनाएको छ ।

यस्तै वैतेश्वर गाउँपालिकाको मैनापोखरी बजार क्षेत्रमै २ वटा घर पहिरोका कारण विस्थापित भएको गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष रविचन्द्र आचार्यले जानकारी दिएका छन् ।

यसैगरी निरन्तरको वर्षाका कारण शैलुङ गाउँपालिकामा हालसम्म सबैभन्दा धेरै सय घरपरिवार पहिरोको जोखिममा परेका छन् । गाउँपालिकाका अध्यक्ष भरत दुलालका अनुसार पालिका भित्रका विभिन्न वडाहरुका सय घर पहिरोका कारण जोखिममा परेका हुन् । जोखिममा परेकाहरुलाई गाउँपालिकाले क्षतिको अवस्था हेरेर ५ देखि १० हजार राहत समेत वितरण गरिसकेको अध्यक्ष दुलालले जानकारी दिनुभयो ।

पहिरोबाट जोखिममा परेका घरहरुको वडातहबाट क्षतिको विवरण संकलन भएर आएसँगै सोही आधारमा राहत प्रदान गरिएको गाउँपालिकाले जनाएको छ । मेलुङ गाउँपालिका पनि हालसम्म करिब १५ घरपरिवार पहिरोको जोखिममा परेको जानकारी आएको गाउँपालिकाका प्रवक्ता हिरा थोकरले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार हाल वडाहरुमा विवरण संकलन भइरहेका कारण कुन र कुन वडामा कति घरपरिवार जोखिम छन् भन्ने एकिन हुन बाँकी छ ।

यस्तै तामाकोशी गाउँपालिकाको शहरेमा १ घर जोखिममा परेको जानकारी आएपनि हालसम्म पहिरोका कारण कति परिवार जोखिममा परे भन्ने कुनै विवरण प्राप्त नभएको उपाध्यक्ष उर्मिला खड्का केसीले बताउनुभयो । विगु गाउँपालिकामा पनि वडा नम्बर ७ बाहेक सबै वडाहरुमा पहिरोको जोखिम रहेको गाउँपालिकाका अध्यक्ष युधिष्ठिर खड्काले जानकारी दिनुभयो ।

गाउँपालिकाको वडा नम्बर ७ बाहेकका सबै वडामा पहिरोको जोखिम भएपनि कति घरपरिवार जोखिममा छन् भन्ने विवरण संकलन भइनसकेको र संकलन गर्ने तयारी भइरहेको उहाँले बताउनुभयो ।

साउन १२

हलिउडको ‘गोल्डेन एज’ की एकमात्र जीवित स्टार ओलिभिया डी हाभिल्याण्ड पनि बिदा भएकी छन् । उनको १०४ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो ।

हलिउडमा ५० वर्ष भन्दा धेरै सक्रिय रहेकी ओलिभियाले झण्डै ५० चलचित्रमा काम गरेकी छन् । उनी सन् १९३९ को ‘गन विथ द विन्ड’ एक मात्र जीवित कलाकार थिइन् ।

ओलिभिया गन विथ द विन्डकै लागि ओस्कार अवार्डमा मनोनित भएकी थिइन् । त्यसबाहेक उनी अरु चारपटक ओस्कार अवार्डमा मनोनयनमा परेकी उनले दुई पटक अवार्ड जितिन् ।

ब्रिटिस–अमेरिकन अभिनेत्री ओलिभिया सन् १९६० देखि फ्रान्सको पेरिसमा बस्दै आएकी थिइन् । उनी हलिउडको स्टूडियो सिस्टमलाई तल पारेर कलाकारलाई राम्रो सम्झौता दिलाउने भूमिकामा महत्वपूर्ण व्यक्ति मध्येमा पर्छिन् । बहिनी जोन फोन्टेइसँग उनको सम्बन्ध निकै राम्रो थियो । फोन्टेइले पनि ओस्कार अवार्ड जितेकी थिइन् ।

ओलिभिया बढी उमेरसम्म जीवित रहने ओस्कार विजेता कलाकार पनि थिइन् । उनको निधन आइतबार पेरिस स्थित निवासमै भएको जानकारी दिइएको सिएनएनले जनाएको छ ।

ओलिभियाको जन्म जापानको टोकियोमा सन् १९१६ को जुलाई एकमा भएको हो । त्यसको केही समयपछि नै उनको परिवार अमेरिकाको क्यालिर्फोनिया गएको थियो ।

उनले एरोल फ्लीनसँग क्याप्टेन ब्लडमा काम गरेकी थिइन् । उनले द एड्भान्चर्स अफ रोबिन हूडमा पनि काम गरेकी थिइन् । गन विथ विन्डका लागि उनले ओस्कार जितिन् ।

उनले सन् १९४६ मा ‘टू इच हिव वन तथा सन् १९४९ मा द हाइरेसका लागि ओस्कार अवार्ड जितेकी थिइन् । सन् १९८० को दशकसम्म काम गरेकी उनले १९८६ मा एनास्टेसियाः द मिस्ट्री अफ एनाका लागि गोल्डेन ग्लोब अवार्ड जितेकी थिइन् ।यो खबर देश संचारले लेखेको छ ।

हुनत मैले उठान गर्न खोजेका कुराहरू कमै आउँछन् र पनि म लेख्न बाध्य भएँ । मैले लेखेका यी हरफ तथा शब्दावलीको प्रयोगले आम नेपाली दिदीबहिनीहरु आक्रोशित हुनुहुन्छ होला । म यसमा क्षमाप्रार्थी छु । मेरी हजुरामा, आमा, दिदी बहिनी, काकी, सानिमा र श्रीमती पनि महिला हुन् । म महिलालाई बेहद् सम्मान गर्छु । साँझमा दियो नबलेको घर र महिला बिनाको परिवार एकै हुन् । दुबै शून्यशून्य लाग्छन् । महिला भएको घरमा नै देवताको बास हुन्छ भन्ने धार्मिक मान्यता छ ।

अझ बुझ्ने भाषामा भन्ने हो भने धर्ती भन्नु र माता भन्नू बराबर हुन् र त भनिन्छ नि । आज म मनमा ढुङ्गा राखेर सत्यकुरा लेख्दै छु । मैले आज उठाउन खोजेको कुरा सत्य हो, तसर्थ यो सत्यकुरा केही तीतो लाग्नु अस्वभाविक होइन । आजभोलि हामीले विभिन्न संचारमाध्यममा दैनिक बलात्कारको समाचार सुन्नु र हेर्नु परिरहेको छ । सडकमा हिँड्ने महिलाहरुको अनुहारमा दिनदहाडै एसिड छ्यापिन्छ । आखिर किन ? हुन त यसमा दोष सरकारकै हो ।

किनकी महिला मात्र बालत्कार हुँदैनन् । पुरुष पनि बलात्कारमा पर्छन् भन्ने कुरा कानुनमा किन उल्लेखित भएन ? केटाले जबर्जस्ती गरे बलात्कार हुने केटीले जबर्जस्ती गरे चमत्कार हुने ? यो विषयमा कानुनमा दख्खल राख्ने हरु समेत उल्लेख गर्छन् । हुन त खुलेर भन्ने हो भने हाम्रो समाजमा शारीरिक सम्बन्धलाई जटिल मानेर पनि हो । अझ विवाह अगाडिको यौनलाई समाजले वर्जित भन्छ । पाप भन्छ र भोलि अर्थात् मरेपछिको समयलाई बचाउन पनि यो पाप नगर्न भन्ने यही समाजै हो ।

मनमौजु रासलिला सकिएपछि जब समाजको कान र आँखामा घटनाहरु डेब्यु हुन्छन् तब महिलाले आफ्नो इज्जत बचाउन केटालाई फसाउँछन् । उदाहरणका लागि नेपाल सरकारकै विभिन्न उच्चहोदामा बसेका बरिष्ठहरु नै जबर्जस्ती करणीको मुद्धा प्रमाणित भएरै जेलमा थुनिएका छन् । घटना शून्य हो भन्दा हाँसो उठ्छ । आजकालका मनमिल्ने जोडिहरु चितवनदेखि पोखरासम्म बारम्बार आउने, शारीरिक सम्बन्ध राख्ने अनि भियाग्रा जस्तो लागू मेडिसिन प्रयोग गरेरै सँगै यौनको क्रियाकलापका साथ रमाइलो गर्दै नाङ्गै बसेर मध्यपान गर्ने, अनि पैसाको बार्गेनिङमा कुरा नमिलेपछि जबर्जस्ती भयो भन्ने ?

आखिर पुरुष मान्छे होइन ? महिला र पुरुषमा के फरक छ ? के पुरुषको इज्जत हुँदैन ? तर लाग्छ, आजभोलि महिलाले पुरुषको इज्जत नै हुँदैन जस्तो गर्छन् ।

विगतदेखि आजका दिनसम्म मेरो देशको न्यायालय र कानुनका ठेकेदारहरुले सुन्ने यस्तै भाषा होइन ? महिलाले तुरुक्क आँशु चुहाएर म अन्यायमा परें भन्दैमा अन्याय परेको हो भन्नु र पुरुषलाई समाधिकराको नाममा बोल्दै नदिइनु कति सम्मको समन्याय हो ? हरे शिव, मेरो देशको कानुन अनि महिलाहरुको सोच् ? घटना सरकारका उच्चहोदामा बसेकाहरु मात्रैको होइन यस्ता मानेमा दोषी थुप्रै छन् । आखिर पुरुष मान्छे होइन ? महिला र पुरुषमा के फरक छ ? के पुरुषको इज्जत हुँदैन ? तर लाग्छ, आजभोलि महिलाले पुरुषको इज्जत नै हुँदैन जस्तो गर्छन् ।

फेरि स्वास्थ्यको रिसर्च अनुसार भन्ने हो भने पुरुष भन्दा ३ गुणा बढी महिलालाई यौन उत्तेजना हुन्छ भन्ने तथ्याङ्क छ । तर अहिलेसम्म मैले सुनेको छैन, महिलाले पुरुषलाई जबर्जस्ती करणी भयो भनेर । त्यसैले कुवाको पानी सबैले प्रयोग गर्छन् तर घर भित्र गाग्रोको पनि तपाईंले दिनु भयो भने मात्र पाउँछु । नत्र बाहिरबाट हेर्ने मात्र हो । त्यो गाग्रोमा चिसो छ या तातो, त्यो अनुभव तपाईंले नदिई थाहा पाउन सकिँदैन । त्यसैले यदि तपाईं महिला हुनुहुन्छ ।

सम्बन्ध राख्न मन छ भने राख्नुस् कति सँग राख्न चहानुहुन्छ । कति सँग मनमिल्छ । त्यो तपाईंको अधिकारको कुरा हो । झन अहिले यौन खेलौना (सेक्स टोय) सामग्री बजारमा प्रसस्त छन् । प्रयोग गर्नुस तर आफ्नो स्वार्थ पुरा नभएको र तपाईंले चाहेजति रकम नदिएको हकमा रिसइवी स्वरुप कोही कसैको इज्जतमा दाग लाउने कसैलाई अधिकार छैन र यो अधिकार कुल्षित मानसिकता बोकेर आफलाई नङ्ग्याउन पछि नपर्ने तपाईं महिलालाई पनि छैन ।

समाजको पवित्र शब्द ‘नारी’ लाई तपाईंका हरेक काला योजना र व्यवहारहरुले सबैको मुखमा कालो पोत्ने अधिकार तपाईंलाई छँदै छैन । आजकाल एउटा ‘ट्रेन’ नै बसेको छ । राजधानी तथा शहरतिरकाको कुनै एउटा गेष्ट हाउस भित्र केटी आफैं यौन सम्पर्क गर्ने प्रष्ट उद्देश्यका साथ जान्छिन् ।

समाजको पवित्र शब्द ‘नारी’ लाई तपाईंका हरेक काला योजना र व्यवहारहरुले सबैको मुखमा कालो पोत्ने अधिकार तपाईंलाई छँदै छैन । आजकाल एउटा ‘ट्रेन’ नै बसेको छ । राजधानी तथा शहरतिरकाको कुनै एउटा गेष्ट हाउस भित्र केटी आफैं यौन सम्पर्क गर्ने प्रष्ट उद्देश्यका साथ जान्छिन् । केटा र केटी दुबै राजिखुशी र पूर्ण होसहवासमा विभिन्न पोजिसनमा शारीरिक सम्बन्ध राख्छन् । रात बिताउँछन् त्यो पनि विभिन्न सेक्स सम्बन्धी भिडियो हेरिहेरी ।

बिहान केटीका आफन्तले भेट्छन्, थाहा पाउँछन् । अनि औकात देखाउँछन् । यो मानेमा दोष सबै केटाकै हुन्छ । केटी त पूर्ण रुपमा अबला देखिन्छिन् । मानौं की उनलाई सेक्सको बारेमा केही थाहा नै छैन यस्तो बेला महिलालाई अस्पताल लगिन्छ । विभिन्न टेस्ट गरिन्छ र उनलाई जर्बजस्ती करणी गरेको भन्ने प्रमाणित गराइन्छ । बिचरा त्यो पुरुष, आफूहरुको सहमतीको सम्बन्धलाई नै धिक्कार्दै आफू बलात्कारी भएको महसुस् गर्छ । रातभर विल्कुलै सहमतीमा सम्बन्ध भएको हो भन्ने कुरा न कानुनले सुन्छ, न न्यायमूर्तिले नै उसको आवाजलाई सुन्ने हिम्मत गर्छ ।

जब उसको त्यो हर्कतलाई न्यायको कसीमा घोटीघोटी बलात्कारी करार गराइन्छ तब त्यो निर्दोष केटा मान्छे जेल जान्छ । १० वर्ष कम्तीमा पनि । महिला बिचारा बन्छे । सबैको सहानुभूति पाउँछे । यो समाजले स्वीकारे पनि नस्वीकारे पनि ऊ यही समाजमा स्वतन्त्र हुन्छे । ऊ खुलेआम हिड्छे । यस्ता घटनाहरमा महिला अधिकारकर्मी अगाडि सर्छन्, ति अधिकारकर्मीहरु महिलाको लागि मात्रै पैरवी गर्छन्, एकोहोरो, एकतर्फ, आइकभर लाएको घोडा जस्तो ।

महिलाले कण्डम किनेर ल्याउँछिन् अनि सम्बन्ध सकिए पछि जबर्जस्ती भयो भन्छिन् भने पुनः अवलोकन हुनुपर्छ । अर्को कुरा एसिड जस्तो घातक वस्तु मानिसको अनुहारमा छ्यापिनु दुःखदायी घटना हो ।

यति भन्दै गर्दा मैले महिला बलात्कार हुँदै हुँदैनन् र भएकै छैनन् भन्न खोजेकै होइन । गलत अर्थले बुझ्न पाइन्न । यदि बाटो हिँड्दा कसैले जबर्जस्ती गर्छ वा फकाएर होटल या कोठमा लैजान्छ र यस्तो गर्छ वा कराउँदा चिच्याउदा पनि जबर्जस्ती गर्छन् भने फाँसी दिनु पर्छ । तर महिलाले कण्डम किनेर ल्याउँछिन् अनि सम्बन्ध सकिए पछि जबर्जस्ती भयो भन्छिन् भने पुनः अवलोकन हुनुपर्छ । अर्को कुरा एसिड जस्तो घातक वस्तु मानिसको अनुहारमा छ्यापिनु दुःखदायी घटना हो ।

यसमा कानुनले आफ्नो हातलाई अझै लामो बनाउँदै जन्मकैद जेल हाल्नु पर्छ । अथवा रगतको बदला रगतै भनेर त्यसलाई नि त्यति नै एसिड छ्यानु पर्छ । अर्को कुरा महिला दिदीबहिनीहरु आफू आफ्नो ठाउँमा बस्नु पर्छ । महिला हो तर सर्वेसर्वा त होइन नि । बराबर हो, पुरुष भन्दा माथि त होइन नि । सबै हामी मानिस एकै हौं भन्ने बुझ्न जरुरत छ । महिला र पुरुषको सामाजिक अस्तित्व एकै हुनुपर्छ भन्ने कहिले बुझ्ने ?

११ साउन, काठमाडौं । मनसुन सक्रिय हुँदा तीन–चार दिनसम्म धेरैजसो स्थानमा हल्कादेखि मध्यम वर्षा हुने छ । केही स्थानमा भने भारी वर्षाको सम्भावना रहेको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ । सोमबारबाट फेरि मनसुन सक्रिय हुने भएको छ । सोमबार रातिबाट मनसुन न्यून चापीय रेखा नेपालको तराई भूभाग नजिक रहने छ । साथै अरब सागरबाट समेत पर्याप्त जलवाष्पयुक्त हावा भित्रिने सम्भावना देखिएकाले फेरि झरी सुरु हुने विभागको पूर्वानुमान छ ।

विभागले जारी गरेको विशेष मौसमी बुलेटिनमा लेखिएको छ, ‘आउँदो सोमबार (साउन १२) रातिबाट ३–४ दिनसम्म नेपालमा मनसुन सक्रिय भै देशको धेरैजसो स्थानहरुमा हल्कादेखि मध्यम वर्षा र केही स्थानहरुमा भारी वर्षा हुन सम्भावना रहेको छ ।’

त्यसैले ती स्थानहरुका नदी र खोलामा पानीको बहाव बढ्ने, पहाडी क्षेत्रमा भूक्षय हुने, पहिरो जाने, सडक तथा हवाई यातायात प्रभावित हुन सक्ने छ । साथै ढल र पानीको राम्रो निकास नभएको ठाउँमा डुबानसमेतको जोखिम रहनसक्ने भएकाले सतर्कता अपनाउन मौसम विज्ञान विभागले आग्रह गरेको छ ।

आइतबार भने देशभर आंशिकदेखि सामान्य बदली रही केही स्थानहरुमा हल्कादेखि मध्यम वर्षाको सम्भावना रहेको जल तथा मौसम विज्ञान विभागको मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । आइतबार राति प्रदेश १ र सुदूर पश्चिम प्रदेशका एक–दुई स्थानमा मेघगर्जन र चट्याङ्सहित भारी वर्षाको समेत सम्भावना रहेको महाशाखाले जनाएको छ । अनलाईनखबरले लेखेकोछ ।

साउन ९, काठमाडौं ।
प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग भेटघाट गरेका छन् ।

बिहीबार दिउँसो बालुवाटार पुगेका देउवाले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई लकडाउन अन्त्य भएको अवस्थामा कोरोना नियन्त्रणका लागि रणनीति बनाउन आग्रह गरेका हुन् ।

१ सय २० दिने लकडाउनलाई सरकारले मंगलबार रातिदेखि अन्त्य भएको घोषणा गरेको थियो । यस्तो घोषणा गरेपनि कोरोना संक्रमित कम भएका छैनन् ।

सभापति देउवाले प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर कोरोना नियन्त्रणका लागि रणनीति बनाउन र बाँढी पहिरोका सम्बन्धमा सरकारको ध्यानाकर्षण गराउनुभएको हो ।

कांग्रेस मुख्य सचिव कृष्णप्रसाद पौडेलले भने ‘कोरोना संक्रमित को संख्या २० हजार पुग्न लागेको र ४३ जनाको मृत्यु भइसकेको अवस्थामा चुनौति सामना गर्न नयाँ र विशेष रणनीति अपनाउनु पर्ने देउवाको भनाइ छ ।’ कोरोना संक्रमितहरुलाई पिसिआर विधिबाट परीक्षणको दायरा वृद्धि गर्न पनि प्रधानमन्त्री ओलीसँग आग्रह गरेको पौडेलले जानकारी दिएका छन् ।

विदेशमा रोजगारीको गुमाएर अलपत्र भएका नेपालीहरुलाई उद्धार गर्न सभापति देउवाले प्रधानमन्त्रीको ध्यानाकर्षण पनि गराएका थिए ।

साउन ९, काठमाडौं ।
जल तथा मौसम विज्ञान विभागले शुक्रबारको मौसम पूर्वानुमान जारी गरेको छ । पछिल्ला दिनहरुमा देशभरिको मौसम बदली भई विभिन्न स्थानमा घनघोर वर्षा भइरहेको कारणले जल तथा मौसम विज्ञान विभागले नयाँ अवस्थाको सार्वजनिक गरेको हो । शुक्रबार देशभर मनसुनी वायुको प्रभावका कारण वर्षा भइरहेको छ ।

साथै मनसुनी न्यूनचापीय रेखा पश्चिमी भूभागमा नेपालबाट दक्षिण सरेको छ भने पूर्वी भूभागमा नेपाल नजिकमा रहेको अवस्थामा छ । यसैगरी देश केही स्थानमा सामान्य बदली रही प्रदेश नम्बर १, बागमती प्रदेश, गण्डकी प्रदेश र प्रदेश ५ का केही स्थानहरुमा वर्षा भइरहेको छ । शुक्रबार दिउँसो देशभर सामान्य बदली रही केही स्थानहरुमा हल्कादेखि मध्यम वर्षाको सम्भावना रहेको छ ।

यस्तै प्रदेश १, प्रदेश २, बागमती प्रदेश, गण्डकी प्रदेश र प्रदेश ५ का एक वा दुई स्थानमा भारी वर्षाको समेत सम्भावना रहेको छ । यस्तै आज राती देशभर सामान्य बदली रही केही स्थानमा हल्कादेखि मध्यम वर्षाको सम्भावना रहेको छ । प्रदेश १, गण्डकी प्रदेश, प्रदेश ५ र सुदूरपश्चिम प्रदेशका एक वा दुई स्थानमा भारी वर्षाको समेत सम्भावना रहेको छ ।

साउन ८, काठमाडौं ।
पछिल्लो समय महिलाहरुल प्रति दुव्र्यवहार बढ्दै गएको छ । लकडाउनको समयमा विशेष गरी महिला हरुलाई धेरै दुर्घटनाहरु हुने गरेका थिए । यसै क्रममा काठमाडौंको सीतापाइलामा १ युवतीलाई एसिड प्रहार गर्ने दुईजनालाई प्रहरीले हिजो पक्राउ गरेको छ । उनीहरुका अनुसार ओखलढुङ्गाकी २२ वर्षिय पीडितले अर्कै केटा मन पराएको कारण शौचालय सफा गर्न प्रयोग हुने एसिड प्रहार गरेको अभियुक्तहरुले बयान दिएका छन् । डिएसपी निरञ्जनदत्त भट्टका अनुसार भारतीय नागरिक आलम एक फ्याक्ट्रीका कामदार हुन् ।

अभियुक्तहरुलाई काठमाडौ प्रहरी परिसर र महानगरीय अपराध अनुसन्धान महाशाखाको संयुक्त टोलीले काठमाडौंकै डल्लुबाट पक्राउ गरेको हो । प्रहरीका अनुसार पक्राउ पर्नेमा रौतहट लक्ष्मीपुर घर भई हाल काठमाडौंको डल्लुमा डेरागरी बस्ने मोहमद आलम र भारत घर भएर डल्लुमा कालिगढको काम गर्ने आलम मोहम्मद रहेको बताइएको छ । उनीहरुले दही किन्न बजार निस्किएकी पवित्रा कार्कीमाथि एसिड प्रहार गरेका थिए । कार्कीले एसिड प्रहार गर्ने व्यक्तिलाई चिन्न नसकेको बताए पनि सिसिटिभी फुटेजको सहायताबाट प्रहरीले अभियुक्त दुईजनालाई समात्न सफल भएको हो ।

नेपालमा कोरोना संक्रमणबाट थप एक जनाको मृत्यु भएको छ।प्रहरीका अनुसार वीरगन्ज महानगरपालिका वडा नम्बर ६, माईस्थान घर भएका ७० वर्षीय श्याम नारायण वर्णवालको मृत्यु भएको हो।

कोरोनाका लक्षण देखिएपछि वीरगन्जस्थित नारायणी अस्पतालअन्तर्गत गण्डक अस्थायी कोभिड अस्पतालमा भर्ना गरिएका उनको उपचारकै क्रममा मृत्यु भएको हो। मंगलबार १ बजे गण्डक अस्पताल भर्ना भएका उनको त्यही दिन अपराह्न मृत्यु भएको हो।‘मृत्युपछि उनमा कोरोना पुष्टि भएको हो,’ पर्सा जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रवक्ता डीएसपी मनोजित कुँवरले बिहीबार बिहान नेपालखबरसँग भने।

योसँग नेपालमा कोरोना संक्रमणबाट मृत्यु हुनेको संख्या ४३ पुगेको छ।

८ साउन, काठमाडौं । निजी विद्यालय सञ्चालकहरूले विभिन्न माग राखेर अवरुद्ध गरेको अनलाइन कक्षा पुनः सञ्चालन गर्ने भएका छन् । निजी तथा संस्थागत विद्यालय अर्गनाईजेसन (प्याब्सन), एनप्याब्सन, नेपाल अभिभावक महासंघ, राष्ट्रिय अभिभावक महासंघ र संस्थागत विद्यालय शिक्षक युनियनले ८ साउनदेखि अनलाइन कक्षा चलाउने निर्णय गरेको हो ।

१ भदौबाट मात्रै विद्यार्थी भर्ना र परीक्षा सञ्चालन गर्न पाइने सरकारको निर्णय पुनर्विचार गर्न संयुक्त रुपमा आग्रह गरी सकिएकाले अनलाइन कक्षा सञ्चालन गर्ने निर्णय गरिएको एनप्याब्सनका अध्यक्ष ऋतुराज सापकोटाले जानकारी दिए ।

विद्यालय सञ्चालक, शिक्षक र अभिभावक संघले तत्काल विद्यार्थी अभिलेखीकरण, पुस्तक वितरण, नयाँ भर्ना लगायतका क्रियाकलाप थाल्न शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयसँग अनुरोध गरेको छ ।

यसैबीच, शिक्षा मन्त्री गिरीराजमणि पोखरेलले विद्यालय पुनः सञ्चालनका विषयमा प्याब्सन, एनप्याब्सन, अभिभावक महासंघ र शिक्षकहरूसँग मन्त्रालयमा छलफल गरेका थिए । छलफलमा सहभागी अधिकांशले विद्यालय खोल्नुपर्ने सुझाव दिएका थिए ।छलफलमा आएका सुझाव विद्यालय पुनः सञ्चालन कार्यविधिमा राखिने मन्त्रालयले जनाएको छ ।

प्याब्सन र एनप्याब्सनले १ साउनदेखि अनलाइन कक्षा बन्द गरेका थिए । शिक्षा मन्त्रालयद्वारा जारी निर्देशिका अनुसार १ असारदेखि अनलाइन कक्षा सञ्चालन हुँदै आएको थियो ।अनलाईन खबरले लेखेको छ ।

८ साउन, काठमाडौं । राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले कक्षा १२ को परीक्षा असोजमा गर्ने तयारी गरेको छ । सरकारले १ भदौदेखि परीक्षा सञ्चालन अनुमति दिएसँगै बोर्डले तयारी अगाडि बढाएको हो ।

असोज १५ गतेभित्र परीक्षा सम्पन्न गर्ने योजना रहेको बोर्डका सदस्य सचिव दुर्गाप्रसाद अर्यालले जानकारी दिए । उनले भने, ‘कक्षा १२ को परीक्षा १५ असोजमा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य छ, त्यही अनुसार मन्त्रालयसँग अनुमति मागेका छौं ।’

शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले अनुमति दिएपछि परीक्षाको तयारीलाई तीव्रता दिने बोर्डले जनाएको छ ।

कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिमका कारण सरकारले २०७६ चैत ११ गतेदेखि देशभर लकडाउन घोषणा गर्दै परीक्षाहरु स्थगित गरेको थियो ।

सरकारले मंगलबार मध्यरातिदेखि लकडाउन हटाइएको छ भने भदौ १ गतेदेखि विद्यार्थी भर्ना र परीक्षा सञ्चालन गर्न अनुमति दिइएको छ । राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डका अध्यक्ष प्रा.डा. चन्द्रमणि पौडेलले सबैभन्दा पहिले क्वारेन्टाइनका रुपमा प्रयोग गरिएका विद्यालयहरुको सरसफाइ र निर्मलीकरण गरिने बताए । अनलाईन खबरले लेखेको छ ।

साउन ८, काठमाडौं ।
यातायात व्यावसायीहरुले आजबाट सार्वजनिक यातायातका साधन चलाउने भएका छन् । सरकारका प्रतिनिधि र यातायात व्यावसायी राष्ट्रिय महासंघका प्रतिनिधिहरुबिच पटक पटक भएको वार्ताले सहमति जुटाएपछि आजबाट सेवा दिन यातायात व्यावसायीहरु सहमत भएका हुन् ।

काठमाडौं उपत्यका लगायत देशैभर छोटो दुरीमा आजबाट सार्वजनिक सवारी साधान गुइनेछन् । एक जिल्लाबाट अर्को जिल्लामा जान भने पाईने छैन । उपत्यकाको हकमा काठमाडौं, ललितपुर र भक्तपुर जिल्लामा आवतजावत गर्न रोक लगाईने छैन ।

यसैबीच, सरकारले लकडाउन अन्त्य गरेको बताएपनि काठमाडौं उपत्यका प्रवेश गर्न पास चाहिने नियम कायमै राखेको छ । लामो दुरीका सवारी साधन तत्काल नखुलेकाले पास कायम रहेको महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखाले जनाएको छ । सरकारले लामो दुरीका सवारी साधनलाई भदौ १ गतेदेखि सञ्चालन गर्ने निर्णय गरेको थियो, इमेज खबरमा जनाइएको छ ।

साउन ८, सप्तरी ।
सरकारले कोरोना भाइरस कोभिड १९ का कारण गत चैत्र ११ गते देशभर लगाएको बन्दाबन्दी हिजोबाट खुलाएपनि कोरोना भाइरसको जोखिम बढेको भन्दै जिल्ला प्रशासन कार्यालय सप्तरीले बिहीबार बिहानैदेखि राजविराज नगर क्षेत्रमा कर्फ्यु लगाएको छ । बिहानैदेखि लगाएका कफर््युका कारण बिहानैदेखि राजविराज क्षेत्रका सम्पूर्ण होटल, पसल तथा अन्य व्यापारिक प्रतिष्ठान लगायत सर्वसाधरणको गतिविधिमा शून्यता छाएको छ ।

हिजो बुधबार जिल्ला सुरक्षा समिति सप्तरीको बैठकले कोभिड–१९ संक्रमण तीव्ररूपमा फैलिएपछि राजविराज नगरक्षेत्रमा निषेधाज्ञा आदेश जारी गर्ने निर्णय गरेको थियो । आज बिहान ५ बजे सर्वसाधरण उठ्दा नउठ्दै सुरक्षा निकायले राजविराज बजार तथा नगर क्षेत्रमा आफ्नो उपस्थिति देखाइसकेको थियो । ‘कोरोना भाइरसको जोखिम बढेको प्रति जिल्ला सुरक्षा समितिले गरेको निर्णय अनुसार कफर््यू जारी भएको हो । अर्को आदेश नआउँदा सम्म यो कायम रहन्छ ।’ जिल्ला प्रहरी कार्यालय सप्तरीका प्रहरी उपरीक्षक कृष्ण प्रसाईंले भने । निषेधित क्षेत्रमा अत्यावश्यक कामबाहेकका सम्पूर्ण आवतजावत, सवारीसाधन, पसल पूर्णरुपमा बन्द गरिएको छ ।

६ दिनअगाडि राजविराज– ६ का ७३ वर्षीय कोरोना संक्रमित १ व्यापारीको मृत्यु भएको थियो । त्यसअघि उनको सम्पर्कमा रहेको परिवारका पाँचै जनासहित अन्य मानिस, छरछिमेकमा पनि कोरोना पोजिटिभ देखिएपछि राजविराज नगरपालिकाको आग्रहमा निषेधाज्ञा जारी गर्ने निर्णय गरिएको प्रहरी उपरीक्षक प्रसाईंले बताए ।

जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय सप्तरीका अनुसार सप्तरी सदरमुकाम राजविराजमा कोरोना संक्रमण समुदायमा फैलिएको छ । बुधबार मात्रै राजविराजका १३ जनासहित थप १४ जनामा कोरोना पोजिटिभ देखिएको स्वास्थ्य प्रमुख दुनियालाल यादवले बताए शिलापत्रमा खबर छ ।

साउन ६, काठमाडौं ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका प्रवक्ता डा जागेश्वर गौतमले काठमाडौंका ८ सहित पछिल्लो २४ घण्टामा थप १ सय ५० संक्रमित थपिएको मंगलबारको नियमित प्रेस ब्रिफिङमा जानकारी दिए । उनले हालसम्म संक्रमित रहनेको संख्या १७ हजार ९ सय ९४ रहेको पनि जानकारी दिए । १२ हजार ४ सय ७७ ले कोरोना जितेसँगै हाल सक्रिय संक्रमितको संख्या ५ हजार ४ सय ७७ जना रहेको पनि उनले जानकारी दिए । यस्तै हालसम्म ७ जिल्ला कोरोना भाइरस संक्रमणमुक्त रहेको छ । जसमा भोजपुर पाँचथर, संखुवासभा धनकुटा, रसुवा, मनाङ र मुस्ताङ जिल्ला रहेका छन् ।

साउन ६ । जनता भ्वाइससंवाददाता, रामेछाप
रामेछाप जिल्लाका २ जना व्यक्तिहरुमा कोरोना भाइरस पोजेटिभ देखिएको स्वास्थ्य मन्त्रालयका प्रवक्ता जागेस्वर गौतमले जानकारी दिए । आज स्वास्थ्य मन्त्रालयले गरेको कोरोना भाइरस ब्रिफिङ्को क्रममा यस्तो बताइएको हो । धुलिखेल अस्पतालको कोरोना प्रयोगशालामा भएको स्वाव परिक्षणको यस्तो रिपोर्ट सार्वजनिक भएको हो । संक्रमित रामेछाप जिल्लाका कुन स्थानीय तहका नागरिक हुन् भनि स्वास्थ्य मन्त्रालय तथा संवद्ध धुलिखेल अस्पतालले जानकारी दिएको छैन ।

६ साउन, काठमाडौं ।

यातायात व्यवसायीले विभिन्न माग राख्दै यातायात सञ्चालन गर्न आनाकानी गरे पनि साउन ८ गते देखि यातायात सञ्चालन गर्ने भएका छन् ।  नेपाल यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघ र यातायात मजदुरको ट्रेड युनियनले संयुक्त पत्रकार सम्मेलन गरी साउन ८ गतेदेखि सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गर्ने घोषणा गरेका हुन् ।

सरकारले असार २६ गतेदेखि नै काठमाडौं उपत्यकाभित्र र अन्य ठाउँमा  सम्बन्धित जिल्लाभित्र सार्वजनिक यातायात सञ्चालन गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

मंगलबार गरेको पत्रकार सम्मेलनमा महासंघले आफू आवद्ध सबै यातायात कम्पनी, प्रालि, व्यवसायी तथा स्वरोजगार मजदुरलाई यातायात सञ्चालन गर्न आह्वान गरेको बताएको छ ।

६ साउन
रामेछाप । रामेछाप नगरपालिका वडा नं. ८ मा आज वृक्षारोपण कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । नेपाली कांग्रेसका संस्थापक बिश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाको ३८ औँ स्मृति दिवसको अवसर पारेर वृक्षारोपण कार्यक्रम सम्पन्न भएको हो । नेपाली कांग्रेस जिल्ला कार्य समितिको आयोजना तथा नेपाली कांग्रेस नगर कार्य समिति रामेछापको सह–आयोजनामा सो कार्यक्रममा भएको थियो ।

कार्यक्रमको विषयमा थप प्रष्ट पार्दै रामेछाप कांग्रेसका सभापति लवश्री न्यौपाने भन्छन्, ‘यो मूलूकमा प्रजातन्त्र स्थापनाका लागि र नेपालीहरुलाई रैतिबाट नागरिक बनाउनका लागि साथै नेपालमा समाजवाद भित्र्याउनकालागि उत्साहका साथ कार्यदिशा अवलम्बन गर्नुभएकोले उहाँको सम्झनास्वरुप वृक्षारोपण कार्यक्रमको आयोजना गरेका हौं । आफ्नो जीवन ब्यतित गर्नु भएकोले उहाँको सम्झनामा वृक्षारोपण कार्यक्रम गरेका हौँ ।

विश्वेश्वरको समान्य जीवनी
विश्वका महान व्यक्तिहरूको जीवन भोगाईलाई हे¥यो भने संघर्षमय नै देखिन्छ । विश्वेश्वर प्रसाद कोईरालको जीवन गाथालाई हेर्दा पनि हामीले संघर्षमय नै पाउँछौं । उहाँको जन्म नै शैल्यक्रियाबाट भएको थियो । वि.सं.१९७१सालको भाद्र महिनामा कृष्णप्रसाद कोइरालाकी कान्छी श्रीमती दिव्या कोइरालाबाट विश्वेश्वर प्रसाद कोइरालाको (शैल्यकृयाबाट) वनारसमा जन्म भयो ।

न्वारन्मा पण्डितले उनको नाम चुडामणी राखेका थिए । यो नाममा कालीदासलाई चित्त बुझेन र उनले बोलाउने नाम विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला नामाकरण गरे । यही नाम संसार भरिनै प्रख्यात भयो । विश्वेश्वरको बाल्यकालको बसाई चन्द्रगञ्जमा भयो तर चन्द्रगञ्जको बसाइ पनि लामो हुन सकेन किन कि कृष्णप्रसाद कोइरालाले ढाक्रेको नाजुक अवस्था देखेर उनमा दया आयो ।

देशका जनताको अवस्था कस्तो छ भन्ने जानकारी चन्द्र शम्शेरलाई गराउन ढाक्रेका शरीरका जुम्म्रा भएका कपडाहरू आपूmले लिएर राम्रा कपडाहरू ढाक्रेलाई दिएर पठाए भने जुम्रेलुगाहरू चन्द्रशम्शे�