भदाै ०१ । जनता भ्वाइस
नेपालको ‘नोवेल पुरस्कार’ भनेर चिनिने साहित्यिक पुरस्कार ‘मदन पुरस्कार’ कहिलेबाट सुरु भयो र हाल सम्म कति लेखकहरुले यो पुरस्कार पाए भनेर कमैलाई थाहा होला । यही पाठकहरुको जिज्ञासालाई मेटाउनका लागि आज मदन पुरस्कार सम्बन्धि तथ्याङ्क यहाँ प्रस्तुत गर्न खोजिएको छ ।
संवत् २०१३ सालबाट दिन सुरु गरिएको यस पुरस्कारले हालसम्म ७७ जना लेखकहरु सम्मानित भइसकेका छन् । सम्मान आरम्भ गरिएको ६२ वर्षमा ६० पटक मात्र मदन पुरस्कार प्रदान भएको छ । संवत् २०३१, २०३३ र २०५९ सलमा यो पुरस्कार वितरण गरिएको छैन । संवत् २०१३ सालमा सत्यमोहन जोशीद्वारा लिखित् पुस्तक ‘हाम्रो लोक संस्कृति’देखि लिएर २०७५ सालमा योगेश राजको पुस्तक ‘रणहार’ सम्म आइपुग्दा ६२ वटा पुस्तकहरुले मदन पुरस्कार पाएका देखिन्छन् ।
एकै वर्षमा धेरै पुस्तकलाई समेत मदन पुरस्कार दिएको देखिन्छ । संवत् २०१३ सालमा क्रमसः संवत् ः २०१३ मा हाम्रो लोक संस्कृति कृतिका लागि सत्यमोहन जोशी, जनरल भीमसेन थापा र तत्कालीन नेपाल नामक कृतिका लागि चित्तरञ्जन नेपाली र अधिकविभव स्थिरविद्युत् उत्पादक नामक कृतिका लागि बलराम जोशीलाई ३ वटा पुरस्कार दिएको देखिन्छ भने संवत् २०१४ मा मन भन्ने कृतिका लागि – लीलाध्वज थापा र मृत्तिका उद्योग कृतिका लागि करुणाकर वैद्य लाई २ पटक उक्त पुरस्कार दिएको देखिन्छ ।
त्यस्तै संवत् २०१५ सालमा उद्यान नामक कृतिका लागि गंगाविक्रम सिजापति र कवि व्यथित र काव्यसाधना नामक काव्यका लागि कृष्णचन्द्रसिंह प्रधानलाई दिइएको देखिन्छ । संवत् २०१७ मा फेरि संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीको पुस्कतक नेपाली राष्ट्रिय मुद्रा र सोही वर्ष विस्फोट नामक कृतिका लागि भीमनिधि तिवारीलाई मदन पुरस्कार दिइएको देखिन्छ ।
संवत् २०२० मा समेत २ वटा कृतिहरुले मदन पुरस्कार पाउन सफल भएका छन् । जसमा जोसमनी सन्त परम्परा र साहित्य नामक कृतिका लागि जनकलाल शर्मा र नैषधीय चरित कृतिका लागि कोमलनाथ अधिकारी लाई पुरस्कार दिइएको छ ।
संवत् २०२१ सालमा सर्वाधिक धेरै कृतिहरुलाई मदन पुरस्कार दिइएको छ । उक्त वर्ष ४ वटा कृतिहरु मदन पुरस्कारबाट सम्मानित भएका थिए । जसमा वस्त्र निर्माणकला नामक कृतिका लागि लक्ष्मीबहादुर श्रेष्ठ, प्राचीन हिन्दू अर्थशास्त्रमा नवराज चालिसे, प्राकृत पोखरामा मुकुन्दशरण उपाध्याय र नेपाली भाषा र साहित्य कृतिमा बालकृष्ण पोखरेल सम्मानित भएका थिए ।
संवत् २०२३ सालमा पनि २ वटा कृतिका लागि मदन पुरस्कारको उपलब्धता भएको छ । मानव नामक कृतिका लागि मोदनाथ प्रश्रित र स्रष्टा र साहित्य नामक कृतिका लागि उत्तम कुँवर, संवत् २०२४ मा नेपालको छापाखाना र पत्रपत्रिकाको इतिहास नामक कृतिका लागि ग्रीष्मबहादुर देवकोटा, र शंकर लामिछाने एब्स्ट्रयाक्ट चिन्तन: प्याज नामक कृतिमा मदन पुरस्कार प्राप्त देखिन्छन् ।
२०२५ सालमा पनि २ वटै कृतिहरुले मदन पुरस्कार प्राप्त गरेका देखिन्छन् । धर्मराज थापको मंगली कुसुम र पारसमणि प्रधानको टिपन टापन नामक कृतिले सोही वर्ष मदन पुरस्कार पाएका छन् ।
हालसम्म मदन पुरस्कार प्राप्त कृतिहरू
संवत् : २०१३ हाम्रो लोक संस्कृति – सत्यमोहन जोशी
संवत् : २०१३ जनरल भीमसेन थापा र तत्कालीन नेपाल – चित्तरञ्जन नेपाली
संवत् : २०१३ अधिकविभव स्थिरविद्युत् उत्पादक – बलराम जोशी
संवत् : २०१४ मन – लीलाध्वज थापा
संवत् : २०१४ मृत्तिका उद्योग – करुणाकर वैद्य
संवत् : २०१५ उद्यान – गंगाविक्रम सिजापति
संवत् : २०१५ कवि व्यथित र काव्यसाधना – कृष्णचन्द्रसिंह प्रधान
संवत् : २०१६ महाकवि देवकोटा – नित्यराज पाण्डे
संवत् : २०१७ नेपाली राष्ट्रिय मुद्रा – सत्यमोहन जोशी
संवत् : २०१७ विस्फोट – भीमनिधि तिवारी
संवत् : २०१८ नयाँ सडकको गीत – रमेश विकल
संवत् : २०१९ आमाको सपना – गोपालप्रसाद रिमाल
संवत् : २०२० जोसमनी सन्त परम्परा र साहित्य – जनकलाल शर्मा
संवत् : २०२० नैषधीय चरित – कोमलनाथ अधिकारी
संवत् : २०२१ वस्त्र निर्माणकला – लक्ष्मीबहादुर श्रेष्ठ
संवत् : २०२१ प्राचीन हिन्दू अर्थशास्त्र – नवराज चालिसे
संवत् : २०२१ प्राकृत पोखरा – मुकुन्दशरण उपाध्याय
संवत् : २०२१ नेपाली भाषा र साहित्य – बालकृष्ण पोखरेल
संवत् : २०२२ शिरीषको फूल – पारिजात
संवत् : २०२३ मानव – मोदनाथ प्रश्रित
संवत् : २०२३ स्रष्टा र साहित्य – उत्तम कुँवर
संवत् : २०२४ नेपालको छापाखाना र पत्रपत्रिकाको इतिहास – ग्रीष्मबहादुर देवकोटा
संवत् : २०२४ एब्स्ट्रयाक्ट चिन्तन ः प्याज – शङ्कर लामिछाने
संवत् : २०२५ मङ्गली कुसुम – धर्मराज थापा
संवत् : २०२५ टिपन टापन – पारसमणि प्रधान
संवत् : २०२६ बेलाइततिर बरालिँदा – तारानाथ शर्मा
संवत् : २०२७ नेपाली निर्वाचनको रूपरेखा – महानन्द सापकोटा
संवत् : २०२८ कर्णाली लोक संस्कृति – प्रदीप रिमाल, डा. चूडामणि बन्धु, बिहारीकृष्ण श्रेष्ठ, स्थिरजंगबहादुर सिंह, सत्यमोहन जोशी
संवत् : २०२९ आगोका फूलहरू हुन् आगोका फूलहरू होइनन् – ईश्वरबल्लभ
संवत् : २०३० लिच्छविकालका अभिलेख – धनवज्र वज्राचार्य
संवत् : २०३२ आगत – भवानी भिक्षु
संवत् : २०३४ लेखनाथ पौड्यालको कवित्वको विश्लेषण तथा मूल्याङ्कन – डा. वासुदेव त्रिपाठी
संवत् : २०३५ घामका पाइलाहरू – ध. च. गोतामे
संवत् : २०३६ नेपालका परम्परागत प्रविधि – डा. छविलाल गजुरेल, करुणाकर वैद्य
संवत् : २०३७ नरसिंह अवतार – जगदीश शमशेर राणा
संवत् : २०३८ नदी किनाराका माझी – मोहन कोइराला
संवत् : २०३९ माधवी – मदनमणि दीक्षित
संवत् : २०४० अलिखित – डा. ध्रुवचन्द्र गौतम
संवत् : २०४१ प्रत्यागमन – कन्चन पुडासैनी
संवत् : २०४२ वैकुण्ठ एक्सप्रेस – मोहनराज शर्मा
संवत् : २०४३ लिच्छवि संवत् ःको निर्णय – नयराज पन्त
संवत् : २०४४ उत्सर्ग प्रेम – राजेश्वर देवकोटा
संवत् : २०४५ ज्योति ज्योति महाज्योति – दौलत विक्रम विष्ट
संवत् : २०४६ नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा नेपाल प्रजापरिषद्को भूमिका – डा. राजेश गौतम
संवत् : २०४७ मृत्युञ्जय महाकाव्य – भानुभक्त पोखरेल
संवत् : २०४८ पागल बस्ती – सरुभक्त
संवत् : २०४९ पाल्पामा प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका सयदिन (वि.स. २००७) – डा. भवेश्वर पंगेनी
संवत् : २०५० माध्यमिक नेपाली गद्याख्यान – शरद्चन्द्र शर्मा भट्टराई
संवत् : २०५१ सही शब्द – फादर विलियम बर्क हेलिङ्गयाक्स
संवत् : २०५२ योजनगन्धा – विनोदप्रसाद धिताल
संवत् : २०५३ नेपाली राष्ट्रिय झण्डा – डा. दयाराम श्रेष्ठ
संवत् : २०५४ विसर्जन – लोकेन्द्रबहादुर चन्द
संवत् : २०५५ दु खान्त नाटकको सृजना परम्परा – डा. केशवप्रसाद उपाध्याय
संवत् : २०५६ अतिरिक्त अभिलेख – दिनेश अधिकारी
संवत् : २०५७ नेपालको सिमाना – बुद्धिनारायण श्रेष्ठ
संवत् : २०५८ अभिनव संस्कृति कोष – हरिराम जोशी
संवत् : २०६० नयाँ ईश्वरको घोषणा – गोपाल पराजुली (कवि)
संवत् : २०६१ पल्पसा क्याफे – नारायण वाग्ले
संवत् : २०६२ राधा – कृष्ण धारावासी
संवत् : २०६३ छापामारको छोरो – महेशविक्रम शाह
संवत् : २०६४ अन्तर्मनको यात्रा – जगदीश घिमिरे
संवत् : २०६५ एक हातको ताली – युवराज नयाँघरे
संवत् : २०६६ नेपालका बालीनाली र तिनको दिगो खेती – नरबहादुर साउद
संवत् : २०६७ जीवन काँडा कि फूल – झमक घिमिरे
संवत् : २०६८ सेतो धरती – अमर न्यौपाने
संवत् : २०६९ दमिनी भीर – राजन मुकारुङ
संवत् : २०७० खलङ्गामा हमला एउटी नर्सको डायरी – राधा पौडेल
वि सं. : २०७१ खुसी – विजय कुमार पाण्डे
संवत् : २०७२ ऐना – रामलाल जोशी
संवत् : २०७३ धृतराष्ट्र – घनश्याम कँडेल
संवत् : २०७४ योगमाया – नीलम कार्की “निहारिका“
संवत् : २०७५ रणहार – योगेश राज
स्राेत : साभार…
